Sigaranın zararlı etkilerinden kalıcı olarak kurtulabilir miyiz?

Merhaba.Öncelikle sigaranın zararlarına bir bakış atıp daha sonra zararlardan geridönülüp dönülemeyeceğine bakalım.

Bulaşıcı olmayan hastalıkların her birini ayrı ayrı incelemek mümkün; ama bu yazıda özellikle sigaraya odaklanmak istiyoruz. Çünkü Dünya'da 1.1 milyar, Türkiye'de ise 14.5 milyon insan sigara kullanıyor. Türkiye'de bunların 252.000 civarı çocuk!

Sigara, hem içinde barındırdığı kimyasallar hem de sigaranın yanması ile oluşan birçok farklı kimyasal madde nedeni ile kansere, damar sertliğine (arteriyoskleroz), kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)'na ve daha birçok hastalığa etki etmektedir. Hastalıkların yanı sıra ölümlerin de önemli sebeplerinden biri olan sigara Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl 480.000 kişinin ölümüne neden olmaktadır. Türkiye'de sigara nedeniyle her yıl ölen insanların sayısı 83.100 civarındadır.

Sigara Ne Kadar Tehlikeli?

Sigara gerçekten çok ama çok tehlikeli, bu konuda akademik literatürde hiçbir bir şüphe ya da hata bulunmuyor:

Düzenli olarak, ortalama miktarda sigara içen bir erkeğin akciğer kanserine yakalanma riski, hiç sigara içmeyen birine göre 25 kat fazla. Kadınlarda bu 25.7 kat dolaylarında...

Akciğer kanseri de, tüm kanserlerin %27'sini kapsıyor.

Her sene akciğer kanseri nedeniyle ölen insanların sayısı, meme, bağırsak ve prostat kanserleri dolayısıyla ölenlerin sayısının toplamından daha fazla!

Akciğer Kanseri Hastalarının Ne Kadarı Kurtuluyor?

Eğer kanser geç evredeyse, sadece %4'ü. Erken evredeyse, %54... Yani akciğer kanserine yakalandığınız anda teşhis edilirse, hayatta kalma şansınız bir bozuk para atmayla eşdeğer...

Dahası da var: Ola ki akciğer kanserine yakalanırsanız, büyük ihtimalle erken evrede teşhis edilemeyeceksiniz! Çünkü tüm akciğer kanseri hastalarının sadece %15'i erken evrede teşhis edilebiliyor! Yani teşhis konduğunda, hayatta kalma ihtimaliniz çoktan bozuk parada doğru yüzü bilme ihtimalinizden bile kat kat düşük olacak!

"İyi de 'hayatta kalma ihtimali' ne demek? Sonuçta herkes ölecek! Herkesin hayatta kalma ihtimali sıfır değil mi!" diyerek, içi boş ve kimseyi güldürmeyen bir şaka yaparak, bilimin soğuk gerçeklerinden kurtulmak ve kendinizi rahatlatmak isteyebilirsiniz. Yapmayın, hata ediyorsunuz. Daha net olarak şöyle ifade edelim: Akciğer kanserine bir defa yakalandığınızda, 5 yıldan ötesini görme ihtimaliniz %11-15 civarında.

BIRAKTIKTAN SONRA NE DEĞİŞİYOR NE DEĞİŞMİYOR?

• 20 Dakika Sonra: Bir sigarayı söndürdüğünüz anda vücudunuz hızla sigaradan kaynaklı olumsuz etkilerle mücadeleye başlar. Sigara içerken artan kalp ritminiz, ancak 20 dakika sonunda normal seviyeye geri döndürülür.

• 2 Saat Sonra: Bazı çalışmalar, kalp ritminin normale dönmesinin 2 saati bulabileceğini göstermiştir. Dolayısıyla 2 saatten sık aralıklarla sigara içenlerin kalp ritmi, normal insanlarınkinin üzerindedir ve bu, ömür kısalmasıyla ilişkilendirilmektedir. Dahası, sigara kan basıncını da yükseltir. Bir sigaranın söndürülmesinden ancak 2 saat sonra kan basıncı normal düzeylere iner. Bunun ötesinde sigara sırasında kan, çevresel dolaşım sisteminden çekildiği için parmak uçlarında soğuma veya uyuşma görülebilir. Bunların düzelmesi de 2 saati bulur. Ne yazık ki nikotin bağımlılarında yoksunluk belirtileri de bu süreçte ortaya çıkar. Sigara bağımlısı olan hastalarda aşırı sigara isteği, telaşlılık, gerginlik ve bıkkınlık, baş dönmesi ve uyku sorunları, açlık hissi oluşur. Bu nedenle sigara bağımlılığı hastalığından kurtulmaya çalışanlarda sık yemek yeme ve kilo alımı görülebilir.

• 12 Saat Sonra: Yüksek seviyelerde zehirli olan (ki aslen egzoz gazı olan, sigara içerisindeki 4000 kimyasaldan biri olan) karbonmonoksit gazı düzeyleri normale dönmeye başlar. Karbonmonoksit, kan hücrelerine bağlanarak oksijenin bağlanma miktarını azaltır. Bu nedenle sigara bağımlılığına sahip hastalarda doku oksijenlenmesi normalin altındadır. Bu durum, ciddi kan ve dolaşım sistemi hastalıklarına neden olur.

• 1 Gün Sonra: Çeşitli kimyasalların tüketimi ve sigaranın etkileri nedeniyle sigara bağımlılığı olan hastaların kalp krizi riski, sigara kullanmayan insanlara göre %70 daha fazladır. Sigarayı bıraktıktan sadece 1 gün sonra, kalp krizi geçirme riskiniz düşmeye başlar. Ne yazık ki bu düşüş ani değildir ve zaman alacaktır. Bir diğer deyişle, sigarayı bıraksanız bile, bu zehirli kimyasal karışımı tükettiğiniz yıllar nedeniyle artmış olan kalp krizi riskiniz devam eder; fakat içmediğiniz sürece giderek azalır.

• 2 Gün Sonra: Sigara içmenin ölümcül olmayan ancak en bariz yan etkilerinden birisi duyu organlarının (özellikle koku ve tat duyularının) körelmesidir. Sigara içerisindeki kimyasallar, duyu organlarımızda bulunan sinir uçlarını öldürürler. Neyse ki, sigaranın bırakılmasından sadece 48 saat sonra bu reseptörlerin tekrar üretilmeye başladığı tespit edilmiştir. Bu nedenle sigarayı bırakanlar, nihayet eskisi gibi yiyecek ve içeceklerin tadını daha doygun bir şekilde almaya başlarlar. Bu, sigara içmeyenlerin yaşam kalitesinin daha yüksek olmasının nedenlerinden birisidir.

• 3 Gün Sonra: Vücudun öldürücülüğü oldukça yüksek olan nikotinle savaşı sonunda kazanılmaya başlanır. Artık vücudunuzda nikotin kalmamıştır. Ne yazık ki bu, sigara bağımlısı hastaların nikotin yoksunluğu krizlerinin en yüksek olduğu zamanların da, sigarayı bıraktıktan 3 gün sonra başlaması demektir... Madde bağımlılığından kurtulmak ne yazık ki çok kolay değil; ancak imkansız da değil! Bu süre sonunda iyileşme yolundaki hastalarda baş ağrısı, mide bulantısı, kramplar gibi fiziksel semptomlar görülür. Bunlarla savaşmanın en iyi yolu, sigara içmemeye devam ederek kendinizi ödüllendirmektir. Bunun yerine sağlıklı ama sevdiğiniz bir besinle kendinizi ödüllendirmeyi deneyin!

• 2-3 Hafta Sonra: Hastalıktan kurtulma mücadelesinin başlangıcından sadece birkaç hafta sonra, sigaranın elinizden aldığı düşük performansı geri kazanmaya başladığınızı göreceksiniz. Spor, seks, vb. yüksek enerji gerektiren fiziksel faaliyetlerdeki başarınız ve performansınız artmaya başlayacak. Sigaranın hızla tahrip ettiği akciğer fonksiyonlarınızın bir kısmını geri kazanmaya başlayacaksınız. Sigara bağımlısı hastaların, sigaranın zararlarını gerçekten görmeye başladıkları dönemler bu dönemlerdir. Çünkü akciğer kapasitelerinin ne kadar azaldığını görerek şaşırırlar. İşte bu şaşkınlıkla birlikte yoksunluk krizleri de giderek azalmaya başlar.

• 1-9 Ay Sonra: Ne yazık ki akciğerlerin kendisini tedaviye başlaması 1-9 ay arasını bulur. Bu organlarımızın içerisindeki kılsı yapılar (siller), sigara tarafından tahrip veya yok edilmiştir. Bu ufak yapılar, akciğer içerisinde biriken mukusu dışarı atmaya yarar ve hava geçişini kolaylaştırır. Aylar sonunda bu siller yeniden üretilmeye başlanır. Buna bağlı olarak, sigaranın getirdiği öksürük ve nefes darlığı da hızla yok olmaya başlar. Dahası, en ağır sigara bağımlılarının bile yoksunluk krizleri bu süreçte ortadan kalkar.

• 1 Yıl Sonra: 1 yıl çizgisi, sigara hastalığından kurtulmak için en önemli çizgidir. Kalp hastalıklarına yakalanma oranının 1 yıl öncesine göre %50 oranında düşer.

• 5 Yıl Sonra: Sigara içerisindeki kimyasalların önemli bir bölümü, kan damarlarınızın daralmasına neden olur. Bu durum, sigara bağımlısı hastalarda inme ve felç riskinin artmasına neden olur. Sigarayı bıraktıktan ancak 5-15 yıl sonra inme ve felç riskiniz, hayatında hiç sigara içmemiş birininkiyle aynı seviyeye döner.

• 10 Yıl Sonra: Sigaranın en ölümcül etkilerinden birisi kanserdir. Tabii ki, bunların başını Dünya'da öldürücülüğü 1 numara olan akciğer kanseri gelir. Dünya'daki tüm akciğer kanseri nedeniyle ölüm vakalarının %90'ından sigara sorumludur. Sigarayı bıraktıktan 10 yıl sonra akciğer kanserine yakalanma riskiniz, içtiğiniz zamanlardakine göre %50 oranında azalır. Evet, hala riskiniz hiç sigara içmemiş birinden yüksektir. Ancak yine de sigarayı bırakma sonucu azalma, dikkate değerdir. Dahası 10 yıl sonunda ağız, boğaz, yutak, idrar kesesi, böbrek ve pankreas kanserlerine yakalanma olasılığınız da hızla azalır.

• 15 Yıl Sonra: Nihayet 15 yıl sonunda, herhangi bir kalp hastalığına yakalanma riskiniz, hiç sigara içmemiş birininkiyle aynı seviyeye döner. Dahası koroner arter hastalığı, aritmi, angina, kalp enfeksiyonları ve diğer ritim bozukluğu hastalıklarına yakalanma riskiniz de azalır.

• 15+ Yıl Sonra: Amerikan Kalp Derneği'nin bildirdiğine göre 15+ yıl boyunca sigaradan uzak duran birinin ömrü, bu süreçte sigara içen birininkine göre 14 yıla kadar daha uzun olacaktır. Yani bir diğer deyişle, sigaradan uzak durduğunuz her bir gün, ömrünüze fazladan yaklaşık 1 gün eklemek gibidir!

Bunlar @Evrim Ağacı makaleleriydi.Ben de birkaç şey eklemey ihtiyacı hissediyorum.

Bu makaleden kadınlar üzerinde yapılmış çalışmayı bulabilirsiniz.

Bu makalede erkekler için zararları görebilirsiniz.

Bu makaleden(biraz uzun ama kullanınca ve bıraktıktan sonraki rahatsızlıklarımızı okuyabilirsiniz.) WHO'nun yaptığı çalışmaları görebilirsiniz.

Bu makaleden kullanan,kullanmış,kullanmayan kişilerle yapılan başlığı TELOMER UZUNLUĞU ve alveol yerine kılcal bronşların temel alındığı makaleyi okuyabilirsiniz.

Ayrıca sigara kullanımı beta resptörlerine bağlanan beta blokerlerin aktivasyonunda azalma olduğu sapanmıştır.Beta4 reseptörü özellikle karaciğer rahatsızlıklarında önemli bir yer tutuyor.Bu çalışmaya da buradan ulaşabilirsiniz.

Umuyorum böyle tehlikeli uğraşlarla sağlığına zarar vermiyorsunuzdur.Alıntıladığım makalelerden de anlaşılacağı üzere; tabii sigarayı bırakmak iyi bir çözüm.Ancak hiç kullanmamaktan değil:)