Kuduz; çoğunlukla enfekte bir hayvanın ısırması yoluyla bulaşan, insanlarda ve diğer memelilerde ensefalite (beyin iltihabına) neden olan, aşı yoluyla kolaylıkla önlenebilen ancak önlenmediği takdirde çok ölümcül olan, viral bir hastalıktır. Kuduz virüsü (Rabies lyssavirus), memelilerin merkezi sinir sistemini enfekte eder ve nihayetinde beyinde hastalık oluşmasına ve ölüme neden olur. Virüs, genellikle ısırıkları, sıyrıkları ve yaraları kontamine eden tükürük veya mukozal maruziyet yoluyla bulaşır. Ayrıca nakledilen nörolojik dokular (örneğin kornea) ve katı organlar yoluyla kuduz geçişi de belgelenmiştir.

Kuduzun ilk belirtileri; halsizlik veya rahatsızlık, ateş veya baş ağrısı dahil olmak üzere gribe benzer olabilir. Ayrıca ısırık bölgesinde rahatsızlık, karıncalanma veya kaşıntı hissi olabilir. Bu belirtiler günlerce sürebilir. Semptomlar daha sonra serebral disfonksiyon, anksiyete, konfüzyon ve ajitasyon şeklinde ilerler. Hastalığa yakalanma ile semptomların başlaması arasındaki süre genellikle 1-3 aydır ancak bu süre 1 haftadan az veya 1 yıldan fazla olacak şekilde değişebilir. Aradaki süre, virüsün merkezi sinir sistemine ulaşmak için periferik sinirler boyunca kat etmesi gereken mesafeye (dolayısıyla ısırığın vücuttaki konumuna) bağlıdır.

Çocuk sahibi olmak hayatımız boyunca karşılaşabileceğimiz en büyük sorumluluklardan birisi. Çocuk büyütmek, hayatta tutmak ve belki de en önemlisi, o çocuğu hayata hazırlamak… Elbette mükemmel olmamız mümkün değil ama elimizden gelenin en iyisini yaptığımızdan da emin olmalıyız.

Bu süreçte kimi konuları çocuğumuzla konuşmak çok kolay ve eğlenceliyken, kimi konuları konuşmak ise bizler için daha zor ve kaygı verici olabilir. Daha önceden çocuklara cinselliği nasıl anlatmanız gerektiğinden söz etmiştik; bu yazıda, bu zor ve kaygılı konulardan birisi olan ölümden söz edeceğiz.

Darwin’den itibaren pek çok filozof ve bilim insanı genel olarak insana atfedilen bir özellik olan ahlak kavramının evrimsel bir kökene sahip olduğunu düşünmüş ve onun birtakım evrimsel süreçlerin birlikteliğinden doğan bir ürün olduğunu ortaya koymuşlardır. Bazı yönlerden ahlakın dolaysız bir şekilde biyolojik evrimsel süreçlerin etkisi altında şekillendiğini söyleyebilmemize rağmen bazı yönlerden de belli başlı bazı ahlak kurallarının tamamıyla dolaysız bir şekilde biyolojik evrimimizle açıklanamayacak kadar karmaşık oluşu ahlak kavramını açıklama çabasını oldukça zorlu ama bir o kadar da gizemli kılmaktadır.

Yazımız boyunca ahlak kavramını 3 bölüm halinde inceleyerek masaya yatıracağız.

Karanlık madde, evrenin toplam kütle-enerji içeriğinin yaklaşık %27'sini oluşturmakta olup kozmik yapı ve evrimi anlamamız açısından önemli olan birkaç genel özelliğe sahiptir. Olağan maddeden farklı olarak, karanlık madde elektromanyetik olarak etkileşime girmez; bu da onun elektromanyetik radyasyona görünmez hale gelmesine ve dolayısıyla yalnızca kütleçekimsel etkileri aracılığıyla tespit edilebilmesine neden olur. Ancak The Astrophysical Journal Letters dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma bildiklerimizi değiştirebilir. Araştırmaya geçmeden önce karanlık madde ile normal madde arasındaki ilişkiyi incelemekte yarar var.

Karanlık maddenin varlığı, galaksilerin dönüş eğrileri, kütleçekimsel merceklenme fenomenleri ve kozmik mikrodalga arka plan dalgalanmaları gibi çeşitli astrofizik gözlemlerden çıkarılmaktadır. Bu gözlemler, görünür kütle ile galaksiler ve daha büyük ölçeklerde gözlemlenen kütleçekimsel etki arasında önemli bir uyumsuzluk olduğunu göstermektedir.

Efsaneye göre aşk ve güzellik tanrıçası Venüs ve denizler tanrısı Neptün’ün oğlu Erice, büyük bir güce ve yeteneğe sahip bir savaşçı olarak doğar. Özellikle boks konusunda ustalık sergileyen Erice, Sicilya adasının batısındaki Eryx Dağı'nın zirvesine, 750 metre yukarıya kendi şehrini kurmaya karar verir. Erice, şehrini kurduktan sonra bölgeye gelen tüm yabancıları boks maçlarına davet etmeye başlar, fakat maçları her zaman kendisi kazanır ve yenilen yabancıları öldürür. Erice'nin bu acımasızlığı, şehrinin korku uyandıran bir yer haline gelmesine neden olur. Ta ki Herkül (Herakles) Sicilya'ya gelip, boks maçını kazanıp Erice'yi öldürene kadar. Erice'nin ölümüyle, şehirdeki korku ve şiddet dönemi sona erer. Herkül tarafından yeni bir düzen kurulur ve şehir, barış ve huzurun merkezi haline gelir. Erice kasabası bugün, Orta Çağ'dan kalma taş sokakları, tarihi yapıları ve muhteşem manzarasıyla adeta bir açık hava müzesi gibi ve tam anlamıyla bir bilim merkezi halini almış.

Erice'nin simgelerinden biri, Sicilya doğumlu dünyaca ünlü fizikçi Ettore Majorana'nın adını taşıyan E. Majorana Vakfı ve Bilimsel Kültür Merkezi'dir. 1963 yılında kurulan vakıf, o yıllardan beri fizik başta olmak üzere çeşitli bilim dallarında uluslararası konferanslar, seminerler ve kurslar düzenliyor. Her yıl dünyanın dört bir yanından bilim insanları Erice'ye gelerek bu etkinliklere katılıp bilgi alışverişinde bulunuyorlar. Bu anlamda burası bana Nesin Matematik Köyü’nü çok anımsattı. Bu zamana kadar Erice’de düzenlenen toplantılara geldikten sonraki bilim hayatında Nobel alan 106 farklı bilim insanı olmuş, diğer başka 49 bilim insani ise geldiğinde zaten Nobel ödüllüymüş. Bu yıl düzenlenen etkinliklerden biri “Değişen Dünyada Eşeysel Seçilim” başlıklı çalıştay ve tabii ki duyar duymaz yerimi ayırtmıştım. Eşeysel seçilim ve ekolojik faktörler arasındaki etkileşimlere odaklanan seminerlerin bulunduğu çalıştay benim için hem eşsiz bir bilimsel aktivite hem de İtalya’nın güzel manzaraları ve yemeklerine doyduğum bir bilimsel tatil kaçamağı oldu.