Sanılanın aksine, birçok memeli aslında adet görmez. Adet görme, üst düzey primatlara ve bir grup yarasaya ait bir özelliktir. Köpeklerde vajinal kanamalar görülür; ancak bu, bildiğimiz anlamıyla adet değildir. Fil fareleri de, önceden adet gördüğü düşünülen; ancak sonradan bu kanamaların rastgele meydana gelen düşükler olduğu anlaşılan hayvanlardandır. Dolayısıyla adet görme davranışı, memeliler arasında oldukça nadiren görülen bir durumdur.

Dahası da var: Modern dönemde yaşayan insan dişileri, adet gören diğer herhangi bir hayvandan çok daha fazla kanama geçirirler. Bu kanamalar bol miktarda besinin vücuttan atılmasına neden olur, günlük yaşamı son derece olumsuz etkileyebilir ve eğer ki vahşi hayattaysanız, avcıların dikkatini çekmenize neden olur. Bu sebeplerle, adet görme davranışının evrimsel nedenleri çok iyi anlaşılmalıdır. Ancak bunu anlayabilmeniz için, öncelikle hayatınız boyunca size söylenen en büyük yalanlardan birine göz atmamız gerekiyor: anne-fetüs bağına...

İnsan toplumlarına bakacak olursanız, kültürden kültüre çocukluk, yetişkinlik ve yaşlılık dönemindeki insanlara verilen değerin değiştiğini görürsünüz. Ancak genellikle toplumlarda daha korunmasız olan çocuklar ve yaşlılar, daha dinamik ve güçlü olan yetişkinlerce korunurlar. Fakat toplumda bu durum böyle değildir ve Hayvanlar Alemi'ne baktığımızda da bunun böyle olmayabileceğini görürüz. Bu yazımızda, çocuklar ve yetişkinlerin toplum içerisinde gördükleri değer arasındaki farklılıkların evrimsel kökenini incelemeye çalışacağız. Evrimsel Biyoloji'nin açıklayıcı gücünü kullanarak, bu farklı yaş gruplarına gösterilen ilginin ve bu ilgi düzeyleri arasındaki farkın sebeplerini irdelemeye çalışacağız. Umarız faydalı olur.

Farklı yaş gruplarına canlı popülasyonları içerisinde değişen düzeylerde değer verilmesi, Evrimsel Biyoloji'nin açıklama gücünün sayısız örneğinden sadece bir tanesi; ancak özellikle bu konu, evrim açısından incelendiğinde ilgi çekici sonuçlara varılıyor. Çünkü sıklıkla tekrar ettiğimiz gibi bütün canlıların doğal varlık amaçları "hayatta kalmak" ve "üremek"tir. Dolayısıyla tüm canlıların özellikleri bu ikisini başarabilmeye en yakın olacak şekilde özelleşmiştir. Buna sadece fiziksel özellikler değil, davranışsal özellikler de dahildir. Unutmamak gerekir ki evrim bir uygunlaştırma (optimizasyon) sürecidir ve dolayısıyla tek yönlü incelenemez; organizmaları bir bütün olarak, çok çeşitli çevre şartlarına ve evrimsel baskılara bağlı olarak optimize edecek biçimde çalışır.

Her yıl en az 60 milyar hissedebilen canlıyı (yüz tanıyan, rüya gören, sosyalleşen, bir dereceye kadar akıl yürütebilen, acı kaynağından kaçan ve çığlık atan, iletişim kuran, sosyalleşen, favori oyun ve yemeği olan) yemek için öldürüyoruz. Bunların çok büyük bir kısmının fiziksel ve psikolojik acı çektiği açıkça görünüyor. Yalnızca tabağımızda yemek olarak değil; kıyafet, kozmetik, yarışlar ve sirkler, deneyler vb. birçok alandaki hayvan kullanımı modern toplumların temel mekanizmasının çekirdeğinde yer alıyor gibi duruyor. Bu ahlaken tartışmaya değer bir mesele ki bundan ötürü felsefecilerin uygulamalı etik başlığında en çok tartıştığı konu başlıklarından biri hayvan hakları olmaya devam ediyor.

Hayvan hakları meselesi; ahlak felsefesi, hukuk, bilişsel bilimler, psikoloji, dinler tarihi, antropoloji ve daha birçok entelektüel alanla temas eden ve ilk bakışta görüldüğünden çok daha kapsayıcı, belirleyici ve mühim olan bir konuma sahip. Bu nedenle hayvan hakları ve etiğine yönelik kitapları okuyarak bu konuda daha fazla bilgilenmek son derece önemli.

Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) tarafından geliştirilen önerilere göre, günde 5 gramdan fazla tuz tüketilmemelidir. Bu oran da yaklaşık 1 çay kaşığına denk gelmektedir. Ancak gerçekte çoğu insan, bu sınırı aşmaktadır. Robert Koch Enstitüsü'nün (RKI) verilerine göre ortalama bir erkek günde 10 gram, ortalama bir kadın ise günde 8 gramdan fazla tuz tüketmektedir.

Bu da bizim için yeterli olan miktardan daha fazla tuz tükettiğimiz anlamına geliyor. Tuz dediğimiz şeyin sodyum klorür olduğunu ve kan basıncını yükselterek kalp krizi ya da felç (inme) riskini arttırdığını biliyoruz. Ama tuzun etkileri sadece bunlarla sınırlı değil. Bonn Üniversitesi Deneysel İmmünoloji Enstitüsü'nden Prof. Dr. Christian Kurts bu yeni çalışmayı şöyle açıklıyor;

Şamanizm, uygulayıcısı olarak görülen şamanın, trans gibi değişmiş bir bilinç durumu yardımıyla ruhlar dünyasıyla irtibat kurabildiğine inanılan bir inanç sistemidir.^[1] Ruhlar dünyasıyla olan bu irtibatın ana amacı, ruhlar veya manevi enerjileri fiziksel dünyaya yönlendirerek onlardan şifa, kehanet veya başka türlü bir yardım almaktır.

Şamanizm, her din veya inançta olduğu gibi zaman ve mekana bağlı olarak çeşitli kültürlerden etkilenmiştir. Bu yüzden tek ve müstakil bir Şamanizm tanımına bağlı kalmak hatalı olacaktır; ancak istisnaların her zaman olabileceğini göz önünde bulundurarak şöyle bir genelleme yapabiliriz: Şamanizm olgusunun merkezinde, ruhlar ve katmanlar (dünyalar) arasındaki aracı rolü bulunan bir şamanın olduğu bir inanç sistemidir. Özellikle eski dönemlerde yaşamış insanlarının dünya ve evren algısının bu rolde katkısı büyüktür.

Geçen yıl, Penn Medicine’de bulaşıcı hastalık uzmanı Dr. Helen Koenig, yaygın olmayan bir doğurganlık sorununu güvenle atlatmak isteyen evli bir çiftle karşılaştı.

Adam, HIV pozitifti ama karısı değildi. Bu nedenle aile kurma hayallerine ulaşabilmek için, kadın ve bebeği enfeksiyondan uzak tutma amacıyla in vitro fertilizasyon (IVF) ve sperm yıkama olarak bilinen bir tekniği kullandılar. Koenig’i ziyaret etmelerinin sebebi, yıkama öncesi ekstra bir tedbir olan antiretroviral ilaçların işe yaradığından ve böylece virüsün hala saptanamaz olduğundan emin olmaktı.