Yüksek Hızlı Tren ve Kuş Sürüsü

Türkiye Yüksek Hızlı Tren (YHT) ile tanışmaya başladıkça, ekolojimiz de bu yeni teknolojilerin katliyle tanışıyor. Zaten yeni teknolojilerin, yolların, araçların çevreye etkileri, bunları inşa ederken katledilen topraklar, dereler, ağaçlar ve hayvanlar oldukça fazla tartışılan bir konu. Ancak söz konusu yer yer saatte 250 kilometre hıza erişebilen çelikten bir makina olunca, işler birazcık farklılaşıyor. 

Fotoğrafta gördüğünüz, Ankara-Eskişehir hattında çalışan bir YHT. Ne yazık ki, 17 Kasım 2013 tarihli seferi sırasında Ankara'dan Eskişehir'e doğru yol alırken bir kuş sürüsüne çarpmış ve önü bu şekilde kan gölüne dönmüş. Yüksek hızlı trenlerin Dünya çapında birçok canlının ölümünden sorumlu olduğu biliniyor ve görüldüğü gibi Türkiye de bir istisna değil. Bazı dış ülkelerde buna karşı önlemler alınmaya çalışılıyor olsa da, raylar inşa edildikten sonra yapacak pek fazla şey yok. Önemli olan, rayların inşasından önce biyologlardan bilirkişilerin kararıyla kuşların (ve bazı memelilerin) göç yollarından geçmeyecek şekilde inşa edilmesi. Ancak sanıyoruz ki böylesine üstün bir çalışma ve sorumluluk bilincini 2014 Türkiye'sinden beklemek abartılı bir hayal olurdu. 

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir yolları (TCDD) yetkililerinin yaptığı açıklamaya göre "kuşlar da YHT'lere alışıyorlar ve zaman geçtikçe bu tür çarpmaların sayısı azalıyor; çünkü kuşlar artık öğrendikleri için göç yollarını değiştiriyorlar." Bu kısmen doğru bir açıklama olsa da, hayvanların genellikle en verimli göç yollarına adapte oldukları düşünülürse, onları göç yollarını değiştirmeye zorlamak oldukça "insana has" bir olgu. 

Tabii burada o bin yıllık soru karşımıza çıkıyor: insanın doğadan gelen, doğal bir hayvan türü olmasından ötürü her yaptığı ve neden olduğu şey "doğanın işleyişinin doğal bir parçası" olarak mı görülmeli; yoksa insan elinden çıkan şeyler doğa için "yapay" olarak görülmeli ve buna göre mi hareket edilmeli?

Ne yazık ki buna verecek evrensel olarak genel geçer bir cevabımız bulunmuyor. Ancak sizi bu kanlı YHT ile başbaşa bırakarak düşünmenizi istedik.

Not: "Yüksek Hızlı Tren", bir ülkedeki ortalama raylı ulaşımdan dikkate değer ölçüde fazla hıza çıkabilen demiryolu araçlarına verilen isimdir. 2014 yılı itibariyle Dünya genelindeki YHT hızları saatte 250-300 kilometre arasında değişmektedir. Ancak Türkiye'dekinin aksine, birçok diğer ülkedeki trenler bu hızı yolculuğun büyük çoğunluğunda koruyabilmektedir. Bu açıdan Türkiye'deki YHT'lerin "yüksek hızlı" olması durumu tartışılır olmakla birlikte, çıkabildikleri maksimum hız bakımından yüksek hızlı oldukları konusunda herhangi bir tartışma olmamalıdır. Günümüzdeki demiryolu hız rekoru yolcu trenleri için Fransızlara ait SNCF TGV POS trenlerinin saatte 574.8 kilometrelik hızıdır. Ancak bu trenler şu anda kullanımda değildir; sadece yapılabileceğini gösteren tasarımlar bulunmaktadır ve hassaslıkla ayarlanarak bu hızlara ulaşabilmektedir. Gerçekten şu anda kullanımda olanlardansa Fransa'nın TGV POS, Almanya'nın ICE 3, Japonya'nın E5 ve E6 serileri saatte 320 kilometre hızla rekoru elinde tutmaktadır. Yolcu treni olmayan ve başka amaçlarla inşa edilen trenlerde mutlak maksimum hız Amerikan Hava Kuvvetleri tarafından inşa edilen roketle sürülen insansız trenlerin ulaştığı saatte 10.325 kilometre hızdır. Yine yolcu taşıyabilen ancak geleneksel tasarıma sahip olmayan, şu anda işlevsel ve insanlı olan Shanghai Maglev Treni saatte 431 kilometre hızla rekoru elinde tutmaktadır. Rekorların tam listesine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Teşekkür: Ali Aslantürk