Yeşil Algler (Chlorophyta)

Yeşil algler ya da Chlorophyta, su florasının büyük bir kısmını oluşturan, tek hücreli, koloni halinde bulunan ya da çok hücreli türleri kapsayan bitkiler aleminin bir şubesidir. Yeryüzünde ışık ve nemin olduğu her yerde yaşayabilen yeşil alglerin bazı türleri çöller, kutup bölgeleri ve hipersalin habitatlar gibi zorlayıcı koşullara adapte olmuşlardır.

Öne çıkan pigmentleri özellikle a ve b klorofilleridir. Bu bitkilerin yapısında karotenler de bulunur ancak klorofillere oranla sayıları daha azdır. Karbonhidratları nişasta şeklinde depolarlar. Çok küçük bir grupta yağlar da besin maddesi olarak depo edilir. Hareketli, hareketsiz, tek hücreli, çok hücreli veya koloni formları olduğu gibi tek veya çok çekirdekli, dallanan veya basit yapılı çok hücreli ipliksi, tüp şeklinde, yassı kurs veya yaprak şeklinde gözlenebilen mikroskobik veya makroskobik yapıda bulunabilirler.^[1]

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Bitkiler Alemi'ne ait bir takson olan Chlorophyta bütün yeşil algleri kapsayan bir şubedir. Ancak yeşil algler zaman içerisinde iki şubeye ayrılmıştır: Chlorophyta (yeşil algler) ve Charophyta (su yosunları). Taksonomi uzmanları daha çok denizde yaşayan yeşil alg türlerini Chlorphyta ve tatlı suda yaşayan türleri Charophyta (Karofitler) olarak sınıflandırmışlardır. Yeşil alglerin (Chlorophyta) 521 cins ve 93 aileye ait 1922 türü vardır. Yeşil algler, Rhyacian Dönemi’nden bu yana bilinmektedir.^[2]

Şubat 2020’de Çin’in kuzeyinde bulunan Liaoning bölgesinde Proterocladus antiquus adı verilen bir yeşil algin fosil kalıntısı keşfedilmiştir. 1 milyar yaşındaki fosilin bugüne dek keşfedilen en eski yeşil alg örneği olduğu açıklanmıştır.^[3]

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Yeşil alglerin (Chlorophyta) bulunduğu habitatlar oldukça geniştir. Denizlerin yanı sıra tatlı sularda da bulunabilirler. Bazı yeşil alg (Chlorophyta) türleri karada da yaşarlar. Bazıları bir ortama bağlı olarak, bazıları ise serbest olarak yaşarlar. Nemli topraklarda, kıyılarda ve ağaçlar üzerinde yaşayan türleri vardır. Hatta kurak yerlerde yaşayanları da bulunmaktadır. Bazıları mantarlarla simbiyotik yaşayarak likenlerin yapısına girerler. Renksiz olan türlerden ilkel hayvanların ve bitkilerin vücudunda simbiyotik, hatta parazit olarak yaşayanları vardır. Molluskaların kabuklarında ve yüksek bitkilerin dokularında da yaşarlar. Yeşil algler, suda yaşayan organizmaların önemli bir besin kaynağıdır. Fotosentez yoluyla ürettikleri nişasta, suda yaşayan diğer canlılar için temel bir kaynaktır. Fotosentetik aktiviteleri nedeniyle atmosferik oksijen için de hayati bir kaynaktırlar.

Davranış ve Etoloji

Yeşil algler, tilakoidlerdeki klorofil pigmentlerinin bolluğu nedeniyle yeşilimsi renklidirler. Beta-karoten ve ksantofiller gibi pigmentleri az da olsa barındırırlar. Bazı türler tek hücreli iken diğerleri çok hücreli ve makroskopiktir (örneğin Ulva sp.). Volvox sp gibi bazı aileleri koloniler oluşturur. Hareket için kullandıkları apikal kamçıları vardır. Üremeleri eşeyli ya da eşeysiz olabilir.

Eşeysiz üremeyle çoğalan alglerde hücre bölünmesiyle üreme çok yaygındır. Üreme, tek hücrelilerde hücre bölünmesiyle gerçekleşir. Çok hücrelilerde ise fragmantasyon veya mitoz bölünme sonunda meydana gelen bir veya daha çok aplanospor veya zoosporlarla üreme görülür. Ayrıca autosporlar ve akinetlerle de üreme gözlenmektedir. Zoosporların içlerinde çoğunlukla iki kontraktil vakuol, bir kırmızı göz noktası, kadeh şeklinde bir kloroplast, 2-4 izokont kamçıları vardır ve genellikle armut şeklindedirler.

Bazı türlerde görülen eşeyli üreme izogami, anizogami ve oogami ile olur. Haploid, diploit ve diplohaplont (veya haplodiplont) hayat devreleri görülür. Haploid hayat devresi çok yaygındır. Gametler, şekil itibarıyla zoosporlara benzerler ve daima tek hücrelidirler. Gametlerin birleşmesi sonucu meydana gelen zigot; tatlı su formlarında kalın zarlı, denizlerde yaşayanlarda ise ince zarlıdır. Zigot mayoz bölünme geçirerek çimlenir. Zigot hematokrom içerdiği için çoğunlukla kırmızı renklidir.^[4]

Etimoloji

Chlorophyta kelimesi Antik Yunanca -λωρός/khlōrós yeşil ve -φυτα/phyta bitki kelimelerinin bir araya gelmesinden oluşur. Yani Antik Yunanca'da Chlorophyta "yeşil bitki" anlamına gelir.