Yeni Buluşlar ve Tekrar Çalışmaları

Bilim, yeni bir bulgunun keşfi ile gelişir. Bu gözlemler, doğa yasalarının tespitidir. Ancak doğada kendini tekrar eden ve süregelen yasaları tespit etmek, onlarla ilgili bize pek bir bilgi vermez. "Elmalar düşüyor." gözlemi önemlidir; ancak bunun neden olduğunu açıklayamazsanız, gözleminizin pek de bir değeri yoktur. Sonuçta milyonlarcası elmaların düştüğünü fark etmiştir; ancak sadece Newton'un adı bu yasayla anılmaktadır. Bunun sebebi Newton'un bir doğa yasasını keşfetmesi değil, onu açıklayacak adımı atmış olmasıdır. İşte doğa yasalarını, doğadaki olguları ve süreçleri açıklayan bilgi bütünlerine "teoriler" denir. Genellikle bir teori, bir hipotez ile başlar. "Acaba elmaların yere düşmesinin nedeni, dünyanın elmaları çekmesi olabilir mi?" şeklindeki bir soru (veya bir açıklama çabası), hipotezin temelidir. Sonrasında bu açıklama sınanır ve yanlışlanmaya çalışılır. Bu yanlışlama matematiksel olarak teorik bir düzlemde yapılabileceği gibi, deneysel yöntemlerle pratik bir düzlemde de yapılabilir. Ancak tüm çabalara rağmen eğer ki yanlışlanamazsa, o hipotez güç kazanır. Bu şekilde gözlemlerimizi açıklamaya yönelik birden fazla güçlü hipotezi bir araya getirerek teoriler inşa ederiz. Bu teoriler, doğa yasalarının neden ve nasıl çalıştığını kapsamlı bir şekilde açıklamayı başaran bilgi bütünleridir.

Esasında bu noktadan sonra tarihsel olarak "tekrar deneyleri" gelmektedir. Tekrar deneyleri, başka bilim insanlarınca aynı konuda yapılan araştırmalardır. Bağımsız bilim insanları, bir teoriyi teste tabi tutarlar ve benzer sonuçlar elde edip edemediklerine bakarlar. Aslen amaçları, var olan bir teoriyi zayıflatmak veya mümkünse tamamen çürütmektir; çünkü alışageldiğimiz bir kabulü çürütmek bilim açısından değerlidir; ancak zaten kabul edilen şeyleri tekrar tekrar doğrulamanın pek bir getirisi yoktur. Zaten öyle olduklarını biliriz! Ne var ki, kimi zaman doğrulayıcı tekrar deneyleri de önemli olabilir; zira bir konuya dair yeni perspektifler kazandırabilir. Örneğin, eğer ki Einstein, asırlar boyunca değişmez kabul edilen Newton'un Evren görüşünü tekrar gözden geçirmemiş olsaydı, Newton'un Evren yorumunun yeterince kapsayıcı olmadığını daha uzun asırlar keşfedemeyebilir, Görelilik Teorisi'ne ve nihayetinde Kuantum Teorisi'ne asla kavuşamayabilirdik.

Ne var ki modern bilimde doğrulayıcı tekrar deneylerinin önemi giderek azalmaktadır; çünkü bu deneyleri yüksek kaliteli makale dergileri (jurnaller) yayınlamak istememektedirler. Bunun bilimin ilerleyişiyle ilgili sonuçları oldukça tartışmalıdır. En büyük sıkıntılardan birisi, modern akademik sistemin araştırmacıları bir yarış atı gibi değerlendiriyor olması ve sırf makale sayısı temelinde ele alıyor olmasıdır. Bu da, ufak tefek değişimlerle de olsa aynı deneyin tekrarlarını yayınlamanın, yeni bir şeyler keşfetmekten önemli olmasıyla sonuçlanmaktadır. Örneğin, Nobel Ödüllü fizikçi ve Higgs Bozonu'nun kaşifi Robert Higgs, modern akademik sistem içerisinde fizik yapıyor olsaydı, güncel kriterler kapsamında kendisinin "yeterince aktif görülmeyeceğini" söylemektedir. Bu durum, Higgs Bozonu gibi Evren'i anlamamız açısından bu kadar kıymetli bir keşfin, modern bilimin yarışa dayalı sistemi içerisinde yitip gitmesi tehlikesini doğurmaktadır. Bu nedenle modern bilimin nasıl çalışacağı üzerine kafa yorum, hatalarından ayıklamak da insanlığın ilerleyişi için büyük önem arz etmektedir.