Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Vücut Büyüklüğü ve Üreme Hızı: Büyük Canlılar Neden Yavaş ve Az Ürüyor?

4 dakika
11,302
Vücut Büyüklüğü ve Üreme Hızı: Büyük Canlılar Neden Yavaş ve Az Ürüyor? NRDC
Tüm Reklamları Kapat

Dünya'nın en hızlı üreyen canlıları tek hücreli bakteriler ve arkelerdir. Bu canlıların boyları 0.2 ila 2 mikron arasında değişmektedir. Yani metrenin on milyonda birinin iki katı ile milyonda birinin iki katı arasında. Bu cümlenin sonundaki nokta bile, bir bakteriden onlarca kat büyüktür. Bu ufacık canlılar, 20 dakikada bir yeni nesil üretebilirler. Tabii hepsi bu kadar hızlı değildir, kimisi birkaç saatte bir, bazıları ise birkaç günde bir ürerler. Ancak neredeyse hiçbir çok hücreli bu üreme hızının yanına bile yaklaşamaz.

Forbes

Öte yandan dünyanın en yavaş üreyen canlıları arasında devasa boyutlarıyla misk öküzleri, kahverengi ayılar, filler ve balinalar gelmektedir. Bu hayvanların çoğu birkaç yılda sadece 1 defa üreyebilirler ve yavru sayıları da oldukça sınırlıdır. Çok hücreli canlılarda da daha ufaklara inildikçe, üreme hızının arttığı görülür. Örneğin bu saydığımız memelilerden çok daha küçük olan Virginia opossumu, Dünya'nın en hızlı üreyen memelileri arasındadır. Benzer şekilde, fareler, sıçanlar, vb. küçük kemirgenler de çok hızlı bir şekilde üreyebilirler.

Misk Öküzü
Misk Öküzü
Anchorage Daily News

Vücut büyüklüğü ile üreme arasındaki ilişki uzun süredir bilim insanlarının dikkatini çekmektedir. Örneğin, 1983 senesinde Oecologia dergisinde çıkan bir makalede, Dr. David Western 21 memeli türü üzerinde araştırma yapmış ve boyutları ile üreme hızları arasında matematiksel bir ilişki bulmaya çalışmıştır. Araştırma sonuçları, vücut büyüklüğü arttıkça, üreme hızının bu büyüklük artışının üstel olarak 2/3'ü olacak şekilde arttığını (daha doğrusu azaldığını) göstermiştir. Yani 1 birim kütleye sahip bir canlının 1 yavrusu olurken, 8 birimlik kütleye sahip bir canlının 8 yavru yerine 4 yavrusu olmaktadır. 64 birimlik kütleye sahip bir canlınınsa 64 yavru yerine 16 yavrusu olmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Daha net anlaşılması için tersten gidelim: 100 bireyden oluşan ve her biri 1 birim büyüklükte olan bakteri popülasyonu, 1 nesil sonra eğer hiçbirinin ölmediği varsayılırsa, 100 yavru yaparak 200 bireye ulaşacaktır. Ancak ondan 1.000.000 kat büyük olan bir hayvan türü, 1 nesil sonra 1.000.000 adet yavru üretmek yerine, yalnızca -yaklaşık olarak- 10.000 yavru üretebilecek ve hiçbiri ölmezse 1.010.000'lik bir popülasyona ulaşacaktır, 2.000.000'a değil. Ki ölme ihtimalleri vs. de bu hesaba katılırsa, büyük canlıların neden az sayıda üredikleri anlaşılabilecektir. Örnekler bu şekilde sürdürülebilir. Bir misk öküzü ya da balinanın, bir bakterinin trilyonlarca katı büyüklüğünde olduğu düşünülürse, bu faktörün önemi anlaşılır.

Bu durum dahi evrimsel biyoloji ile net bir şekilde izah edilebilir: Canlılar, çevrelerinin sınırlandırması olmaksızın büyüyemezler. Bir diğer deyişle, hiçbir canlı türü, çevresinden bağımsız olarak, sonsuz miktarda çoğalamaz. Çünkü besin kaynakları ve yaşam alanları sınırlıdır. Dolayısıyla, canlı kütlesi arttıkça, türün kapladığı alan artmakta, bu sebeple üreme hızı düşmektedir. Örneğin bakteriler çok hızlı ürüyor olsalar bile, boyutları o kadar küçüktür ki aşırı çoğalmaları sorun yaratmaz. Zaten bakteriler bile çevrelerine bağımlıdırlar ve bu sebeple bir noktadan sonra onlara da besin yetmeyerek popülasyonları küçülür. Benzer şekilde, büyük canlıların kapladıkları alanın sınırlandırılması, evrimsel süreçte yavru yapma sayılarının azalmasıyla çözülmüştür. Çünkü çok sayıda yavru veren ve çok alan kaplayan türler kısa sürede kaynaklarını tüketerek evrim sahnesinden silinmişler, daha az sayıda ya da daha ufak yavrular üretenler avantajlı konuma geçmişlerdir. Üstelik çok hızlı üreyen türler, nesilleri çok hızlı atladıkları için, çok daha hızlı evrim geçirirler. Ayrıca hızlı üreme, daha fazla genetik hata yapmaya neden olur ve bu da çeşitliliği çok daha hızlı arttırır.

Sadece bununla bile evrim tarihinde insanlara soru işareti gibi gelen birçok nokta izah edilebilir: Kambriyen Patlaması'nda inanılmaz bir çeşitlilik artışı olmuştur; çünkü yaşam alanları o dönemde sınırsızken, bu alanları işgal eden ve hızlı üreyen büyük canlılar bulunmuyordu. Bunların evrimi, bir anda inanılmaz bir üreme hızı, dolayısıyla inanılmaz bir evrim hızına neden oldu. Benzer şekilde, denizlerden karalara çıkış, karasal canlıların inanılmaz seri ve çeşitli biçimde evrimine neden olmuştur; çünkü o zamana kadar karalar bitkiler ve böcekler hariç hiçbir büyük yapılı canlı tarafından işgal edilmemiştir. Bu da, yüksek evrim hızı demektir.

Elbette durumun istisnaları bulunmaktadır; örneğin Agama atra atra alttürüne ait kertenkeleler, yakın akrabalarından daha iri olmalarına rağmen daha fazla üremektedirler. Ancak genel olarak türlerin boyutları ile üremeleri arasındaki ilişki öylesine kuvvetlidir ki, dinozorların yok olmasına sadece bu açıdan yaklaşarak açıklamalar getiren bilim insanları da bulunmaktadır. Dolayısıyla kuramın isabetli olduğu söylenebilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
20
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 16
  • Bilim Budur! 7
  • Muhteşem! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Umut Verici! 3
  • Güldürdü 2
  • İnanılmaz 2
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Korkutucu! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • D. Western. Production, Reproduction And Size In Mammals. (1 Ocak 1983). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: JSTOR | Arşiv Bağlantısı
  • W. J. Edwards, et al. Population Limiting Factors. (1 Ocak 2011). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: Nature | Arşiv Bağlantısı
  • J. Werner. Reproductive Biology And Its Impact On Body Size: Comparative Analysis Of Mammalian, Avian And Dinosaurian Reproduction. (14 Aralık 2011). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: PLoS One | Arşiv Bağlantısı
  • C. Y. Ogawa, et al. Pecies Composition, Reproduction, And Body Size Of Mud Crabs, Scylla Spp., Caught In Urado Bay. (1 Ocak 2012). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: BioOne | Arşiv Bağlantısı
  • T. A. Oksanen, et al. The Cost Of Reproduction Induced By Body Size At Birth And Breeding Density. (10 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: Evolution | Arşiv Bağlantısı
  • SunScholar Research Repository, et al. Paradoxical Reproduction And Body Size In The Rock Lizard, Agama Atra Atra. (1 Ocak 1994). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: SunScholar Research Repository | Arşiv Bağlantısı
  • C. Zimmer. Fast-Reproducing Microbes Provide A Window On Natural Selection. (26 Haziran 2007). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: NY Times | Arşiv Bağlantısı
  • Brown Bear. Eproduction Of Grizzly Bears. (10 Şubat 2019). Alındığı Tarih: 10 Şubat 2019. Alındığı Yer: Brown Bear | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/12/2024 10:47:44 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1005

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Su
Periyodik Tablo
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Enfeksiyon
Fotosentez
Karbon
Metal
Diyabet
Sağlık Örgütü
Factchecking
İnsanın Evrimi
Farmakoloji
Evrimleşme
Göğüs
Yaşlanma
Taklit
Bellek
Güneş Sistemi
Homo Sapiens
Sıcak
Mit
Travma
Yüksek
Kilometre
Ecza
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Vücut Büyüklüğü ve Üreme Hızı: Büyük Canlılar Neden Yavaş ve Az Ürüyor?. (21 Şubat 2013). Alındığı Tarih: 6 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1005
Bakırcı, Ç. M. (2013, February 21). Vücut Büyüklüğü ve Üreme Hızı: Büyük Canlılar Neden Yavaş ve Az Ürüyor?. Evrim Ağacı. Retrieved December 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1005
Ç. M. Bakırcı. “Vücut Büyüklüğü ve Üreme Hızı: Büyük Canlılar Neden Yavaş ve Az Ürüyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 21 Feb. 2013, https://evrimagaci.org/s/1005.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Vücut Büyüklüğü ve Üreme Hızı: Büyük Canlılar Neden Yavaş ve Az Ürüyor?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 21, 2013. https://evrimagaci.org/s/1005.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close