Virofaj Nedir? Virüsler Virüs Kapar Mı?
Quanta Magazine
- Özgün
- Viroloji
Doğada hayatta kalma savaşı hiçbir zaman bitmez. Bu savaş kompleks organizmalardan en küçük mikroskobik canlılara kadar binlerce yıldır devam etmekte. Bakteri ve virüsleri en çok bizi hasta ettiklerinde anıyoruz. Halbuki onlar da bizim dokularımızda kendi türlerinin devamını sağlamaya çalışıyorlar. Neyse ki binlerce yıl boyunca mikroorganizmalarla birlikte evrilmenin bir sonucu olarak savaşçı bağışıklık hücrelerimiz sayesinde hayatta kalıyoruz.
Tek hücreli canlıların da kendilerine özgü bağışıklık sistemleri mevcut. Tıpkı memeli hücrelerini enfekte eden virüsler olduğu gibi, bakterileri de enfekte eden virüslerin varlığı uzun yıllardır biliniyor. Bu virüslere kısaca “faj” ya da bir diğer adıyla -bakterilere bulaştığı için- “bakteriyofaj” diyoruz.
Günümüzde gen-düzenlemede kullanılan CRISPR-Cas9 sistemine yazılarımızda ve güncel bilim sayfalarında sıkça rastlamışsınızdır. Bu sistem aslında hemen hemen tüm prokaryotlarda bulunan ve fajlar gibi dışardan hücre içine giren yabancı DNA’yı tanıyıp işlevsiz hale getirmeye yarayan moleküler bir bağışıklık sistemi. Peki kompleks organizmalardan tek hücrelilere kadar hemen hemen tüm canlılar virüslerle savaştığına göre, virüsler hep kazanan mıdır? Virüslerin düşmanı yok mudur?
Son yıllarda tanımlanan ve “Sputnik” ismi verilen faj, virüslerin de hastalanabildiğini gösterdi ve terminolojiye yeni bir tanım katıldı: “virofajlar”.
Sputnik fajı, tek hücreli ökaryotlardan olan, amip ailesine mensup Acantomoeba canlısını enfekte eden dev bir virüsü enfekte ediyor. Amipleri enfekte eden bu dev virüsün ismi “Acanthamoeba polyphaga Mimivirus” kısaca APMV. Dev denilmesinin sebebi, bilindik virüs boyutlarından 3-4 kat büyük olması.
Sputnik, diğer virüsler gibi DNA’sını konak hücreye aktarıp çoğalıyor (buradaki konak ise APMV virüsü) ve konağa zarar vererek etrafa yayılıyor. Sputnik fajının doğrudan amipleri enfekte etmediği gösterildi. Bu da bize konak olarak virüsleri kullandığını gösteriyor.
Özetle nur topu gibi bir “virüs enfekte eden virüsümüz” var. Üstelik Sputnik, türünün tek örneği de değil. Literatürde birçok virüs enfekte eden yeni virüsler tanımlandı. Bu da meraklı bilimseverler ve mikrobiyoloji dünyası için oldukça heyecan verici.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git-
8
-
6
-
5
-
3
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- H. Pearson. 'Virophage' Suggests Viruses Are Alive. (6 Ağustos 2008). Alındığı Tarih: 18 Kasım 2019. Alındığı Yer: Nature | Arşiv Bağlantısı
- B. La Scola, et al. (2008). The Virophage As A Unique Parasite Of The Giant Mimivirus. Nature, sf: 100-104. | Arşiv Bağlantısı
- B. La Scola, et al. (2003). A Giant Virus In Amoebae. Science. | Arşiv Bağlantısı
- A. Monier, et al. (2008). Taxonomic Distribution Of Large Dna Viruses In The Sea. Genome Biology. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/04/2025 14:49:23 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4400
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
