Üzerine Yeni Veri Yazılmış Sabit Disklerden Silinmiş Verilerinizi Kurtarmak Neden Mümkün Değildir?

Sabit diskten silinmiş veriyi kurtarmak büyük oranda mümkündür, çünkü silinenler gerçek veri değil, bu verinin saklandığı konumun bilgisidir. Bu yazıda verinin sabit diskte nasıl saklandığı, dosyalar silindiğinde ve sabit disk formatlandığında neler olduğu ve dosyaların üzerine yazıldıktan sonra kurtarılmasının neden mümkün olmadığını açıklayacağız.

Ancak bunu anlamak için, öncelikle verinin fiziksel olarak bir sabit disk üzerinde nasıl saklandığını öğrenmemiz gerekiyor. Bunu yaptığımızda, üzerine yeniden bir şeyler yazıldıktan sonra verilerimizin neden eski haline getirilemeyeceğini, dolayısıyla üzerine yazıldıktan sonra formatlanmış disklerimizden verileri neden kurtaramadığımızı net olarak anlamış olacağız.

Bilgiler Dijital Olarak Nasıl Saklanır?

Dijital bilgiler baytlar olarak saklanır. Her bayt 8 bit içermektedir. Her bit ise ya 0 ya da 1 değerine sahiptir. Bu saklama yöntemi, sadece iki sayıyı (0 ve 1) kullandığından ikili sayı sistemi olarak adlandırılır. Sonuçta, bilgisayarda saklanan her veri, 0 ve 1’lerden oluşan ikili kodla yazılır.

Bilgiler Sabit Diskte Nasıl Saklanır?

Sabit disk sürücülerde bilgiler, manyetik ve kalıcı olarak saklanır, yani bilgiyi saklamayı sürdürmek için ek bir enerjiye ihtiyaç yoktur. Bu nedenle harici sabit disklerinizi bilgisayarınıza takıp, çıkarıp, sağa sola götürebilirsiniz ama verileriniz halen korunmayı sürdürür.

Disk üzerindeki her mıknatısta bir artı (+) bir de eksi (-) kutup bulunur. Bu kutuplar iki değere, yani ikili koda denk gelir. Sabit disk saklama birimi veya sabit disk plakası, ferromanyetik (sürekli mıknatıs oluşturabilme özelliğine sahip) bir yüzeye sahiptir. Bu yüzey, mıknatıssal bölgecik (magnetic domain) adı verilen küçük manyetik bölgelere ayrılmıştır. Sabit diskler, mıknatıssal bölgeciklerin mıknatıslanma yönünü değiştirerek (directional magnetization) verileri saklar. Her mıknatıssal bölgecik iki olası yönden birine mıknatıslandırılabilir, dolayısıyla iki değerden birini alabilir: 0 ya da 1.

Sabit disklere iki farklı teknolojik yöntem ile veri kaydedilebilir. 2005 yılına kadar kayıt işleminin gerçekleştirildiği tabaka, disk yüzeyine paralel olarak yatay bir şekilde yerleştirilmişti. Böylece, sağa ve sola doğru mıknatıslanma ile ikili kodlar temsil ediliyordu. Bu mıknatıslanmanın diğer adı Boylamasına Kayıt’tır. 2005 civarlarında ise yeni bir teknolojik yöntem ortaya çıktı: Veriler bölümlerin dikey olarak, yani aşağı-yukarı yönde mıknatıslanması ile yazılmaya başlandı. Bu yöntemin de diğer adı Dikey Kayıt’tır. Bu yeni yöntem sayesinde mıknatıssal bölgecikler arasındaki boşluk azaldı ve disklerin saklama kapasitesi arttı.

Rastgele Erişimli Belleklerde (RAM) Veriler Nasıl Saklanır?

Aslında RAM’lerin saklama yöntemi sabit disklerinki ile aynıdır, yani ikili kodlar sayesinde gerçekleştirilir. Aralarındaki en büyük fark, RAM’lerdeki verilerin geçici olarak saklanmasıdır, yani saklanan bilgiler güç kesildiği anda silinir. Bu nedenle eğer ki bir yazı yazarken elektrikler gidip gelirse üzerinde çalıştığınız verileri yitirebilirsiniz. 

RAM, iç içe geçmiş halkalardan oluşur. Bu halkaların içinde de kapasitörler ve transistörler bulunur. Her kapasitörde 1 bit boyutunda veri saklanır. Kapasitörler dolu (yüklü) ya da boş olabilir. Böylece 0 ve 1 ikili kodları temsil edilmiş olur.

Veriler Silinince Ne Olur?

Bir RAM modülünün organizasyon yapısı birkaç basamaktan oluşur. Veriler bellekten silindiğinde, gerçek bilgiler anında yok olur. Güç kesildiğinde de kapasitörler anında boşalır, dolayısıyla bütün bilgiler kaybolur.

Sabit disklerde ise durum çok daha farklıdır çünkü bilgiler iki şekilde saklanmaktadır. İlk olarak, veriler fiziksel olarak manyetik sabit diskte saklanır. İkinci olarak, saklanan tüm veriler bir dosya sistemi tarafından yönetilir. Bu sistem, bilgi tablosu oluşturarak verilerin konum bilgisini, yani bir dosyanın sabit diskte nerede saklandığını görmemize yardımcı olur. Bir dosya, parçalanarak sabit diskin farklı konumlarında kaydedilmiş olabilir. Bu yüzden bu sistem gereklidir. İşletim sistemi oluşturulan bu tabloları kullanarak dosyaların konumunu saptar ve büyük dosyaların parçalarını birleştirir.

Bir dosya silindiğinde, sadece dosya sistemi tablosundaki bilgi silinir. Gerçek dosyayı silmek uzun zaman alacağı için, verinin fiziksel konumuna dokunulmaz. Fakat işletim sistemi yeni dosyalar saklamak istediğinde kullanılabilir boşlukları görmek için tabloya başvurur. Silinen dosyaların konumu boş olarak işaretlendiği için, işletim sistemi yeni verileri eski verilerin üzerine yazar ve dolayısıyla eski verileri tamamen siler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Sabit Disk Formatlandığında Ne Olur?

Hepimizin bildiği formatlama yöntemi yüksek seviye formatlama olarak adlandırılır. Bu yöntem, boş bir dosya sistemi kurulumudur. Sabit diskteki hataların taranması gerekmediği için hızlı format olarak da adlandırılır.

Sabit diskteki veriler, formatlama işlemi sırasında fiziksel olarak silinmezler. Formatlama işleminde dosya sistemi baştan kurulur, yani sabit disk baştan yapılandırılır ve dosyaların konum bilgisinin bulunduğu bilgi tablosu sıfırlanır. Dosya sistemine ve ayarlarına dokunulmadığı müddetçe sabit diskte saklanan gerçek veriler silinmez ya da bu verilerin üstüne yazılmaz, bu yüzden kurtarılabilirler.

Verilerin Üstüne Yazılırsa Ne Olur?

Verilerin üstüne yazıldığında, sabit diskteki mıknatıssal bölgecikler tekrar mıknatıslanır. Bu işlem geri alınamaz çünkü daha önce bu konumda saklanan bilgiler fiziksel olarak silinmiş olur. Mıknatıslanma değişimlerine (veya aynı kalan yerlere) ait bazı fiziksel izler kalabilir ve teorik olarak bu izlerle kısmi bir geri yükleme yapılabilir. Fakat bu işlem için manyetik kuvvet mikroskobu veya benzeri teknolojik araçlar gerekebilir. Gerçi şimdiye kadar hiçbiri verileri tamamen kurtarmayı sağlayamamıştır [tabii gizli devlet istihbarat laboratuvarlarında neler yapılabileceğini bilemeyiz]. Sonuç olarak, üstüne yazılmış bir veriyi kurtarabilecek hiçbir yazılım veya başka bir teknolojik yöntem bulunmamaktadır, en azından genel kullanıma açık bir yöntem yoktur.

Not: Bu yazı daha önceden bir başka Facebook oluşumu tarafından burada çevrilmiştir. Bu çeviriyi, kendi çevirimizi tamamladıktan sonra fark ettik. Dolayısıyla emeği geçen diğer arkadaşlara kredi vermek adına buraya bu notu düşmeyi uygun gördük. Emeklerine teşekkür ediyoruz.