Ekonomi dünyasında, iyi bir ekonomist genellikle tahminlerinin neden gerçekleşmediğini açıklama becerisiyle tanımlanır. Ancak Yapay Zekanın (YZ) büyük miktarda veriye eşi benzeri görülmemiş bir şekilde erişebildiği bir çağda, YZ artık tahminlerde bulunma konusunda insan ekonomistlerden daha iyi performans gösterebilir mi?

Ekonomideki tahminler ve öngörüler doğası gereği geçmiş deneyimlere ve mevcut verilere bağlıdır. Muazzam veri kümelerini yıldırım hızıyla işleyebilen yapay zekanın ekonomik eğilimleri herhangi bir insan ekonomistten daha doğru bir şekilde tahmin edebileceğini düşünmek makul görünüyor. Anında herhangi bir ekonomik gösterge hakkında tahminler yapabilen, varsayımsal bir YZ güdümlü ekonomist olan yarattığım "EconomAI" kavramını irdeleyelim istiyorum.

1933 senesi, dönemin hükümeti Cumhuriyet'in 10. yılının kutlamaları için sıradan, yapılan işlerin sıralandığı uzun ve sıkıcı bir metin hazırlamış ve Atatürk'e sunmuşlardı. Atatürk doğal olarak bunu beğenmemiş ve kendisi yazmaya karar vermişti. Dönemin Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri Hikmet Bayur'du. Atatürk'ün yazdığı nutku okuması ve görüşlerini sunması için çağrılmıştı.^[1] Hikmet Bayur, bir yere takılmıştı. Atatürk, metnin bir yerine şu notu düşmüş: "Bu söylediklerim hakikat olduğu gün, senden ve bütün medeni insanlıktan dileğim şudur: Beni hatırlayınız..." Hikmet Bayur, bu cümlenin milleti çok üzeceğini, adeta bir veda mektubu gibi durduğunu söyleyerek çıkarılmasını rica etmişti: ''Paşam, bütün millet o güne sizinle beraber erişmeyi ister, bu cümle herkesi üzüntüye sevk edecektir, kaldırılmasını rica ederim.'' diyerek sıkıntısını dile getirmişti.^[2] Bu sözlerin arkasından, belki de duyduğu heyecanın etkisi ile istemsizin ağzından şu sözler dökülüverdi: ''Hem zaten bunları tahakkuk ( yapılmasını sağlamak) yoluna koymak, sizin için güç ve uzun zamana ihtiyaç gösteren bir şey değildir ki... Milli mücadele zamanındaki gibi çalışırsanız bunu da az zamanda başaracağınıza şüphe yoktur; fakat şimdiki gibi sofradan yatağa, yataktan sofraya giderseniz, tabii ki geç ve güç olur.'' demiştir. Atatürk gülümseyerek baktı: ''Adamın samimiyetini bilmesek darılacağız'' diye kısık seste konuştu. Ardından dönerek: ''Pekala, ver bakayım'' dedi. Müsveddeyi aldı, o cümlenin etrafını çizdi; bir iki gün sonra da nutuktan tamamen çıkardı.^[2] Atatürk hayatında çoğu zaman yalnız bir dahi idi. Gençliğinde ideallerini düşündüğü zamandan ölümüne kadar tamamen güvenebileceği kendisine denk birisini bulamadı ve bunun ihtiyacını son günlerinde çokça çekti hatta bu anıda olduğu gibi bazen göstermek dahi istedi. Ancak maalesef bu hayali gerçekleşmeden hayatını kaybetti.

mRNA molekülleri, gen ifadesi (gene expression) olarak adlandırılan iki aşamalı bir sürecin ilk evresinde (transkripsiyon, transcription) üretilir ve dört nükleotitten (A, U, G, C) oluşurlar. Bu moleküllerin başlıca görevi, bir sonraki evrede (translasyon, translation) gerçekleşmesi planlanan protein sentezi için gerekli meta bilgiyi sağlamaktır. Translasyon işlemi, ribozomlar tarafından gerçekleştirilir, üçlü nükleotit gruplarına tekabül eden aminoasitlerin birbirine peptit bağlarıyla bağlanması sonucu proteinlerin birincil yapısı ortaya çıkmış olur.

Kanser hücreleri, kanserle ilişkili veya kansere özgü proteinler üretebilmektedir. Bunlar, sağlıklı hücrelerimiz tarafından üretilmedikleri için bağışıklık sisteminin yabancı veya anormal olarak tanıması beklenen tehlike işaretleridir. Bu proteinlere tümör antijenleri adı verilir. Bağışıklık sisteminin temel rollerinden biri bu antijenleri tanımak ve ortadan kaldırmaktır. Ancak bu kolay değildir, çünkü daha önce hiç tanımadığınız bir düşmana karşı nasıl savaşacağınızı bilemezsiniz.

Mikroplar… küçük ama hayatımızın her yerinde varlar. Evimizde, telefonumuzda, hatta vücudumuzun içinde… gözle göremediğimiz bir “evren” taşıyoruz aslında. Bazıları zararlı olabilir ama çoğu bizim için faydalı, hatta olmasa hayat zor olurdu.

Mesela bağırsaklarımızdaki bakteriler. Sindirimimizi düzenliyorlar, vitamin üretiyorlar, bağışıklığımızı güçlendiriyorlar. Cildimizde yaşayan mikroplar da zararlı şeyleri engelliyor, sağlığımızı destekliyor. Kısacası her biri küçük birer kahraman gibi sürekli çalışıyor.

Zaman Sanki Uçuyor mu

Hepimiz zamanın bazen hızlı, bazen de çok yavaş geçtiğini hissetmişizdir. Eğlenirken saatler nasıl uçup gidiyor, sıkılınca her dakika neden uzuyor? Bu his, aslında beynimizin zaman algısıyla ilgili.