COVID-19 pandemisi, solunum sistemini etkileyen bir hastalık olarak bilinse de, bilim insanları son yıllarda virüsün sinir sistemi üzerindeki etkilerine de odaklandı Özellikle “beyin sisi”, koku kaybı, dikkat eksikliği gibi semptomlar, COVID-19’un beyinle olan ilişkisini gündeme taşıdı Peki, bu etkiler sadece geçici mi yoksa virüs beyinde kalıcı hasarlara yol açıyor mu? Sonuçlar düşündürücü.

2022 yılında University of Oxford öncülüğünde yapılan ve UK Biobank adlı geniş çaplı veri tabanından faydalanılan bir çalışmada, araştırmacılar 785 bireyin beyin MRI görüntülerini analiz etti. Bu kişilerden 401’i COVID-19 geçirmiş, geri kalan 384’ü ise kontrol grubunu oluşturuyordu. Önemli olan nokta: COVID öncesi ve sonrası MRI görüntüleri karşılaştırılarak değişimlerin yönü incelendi.

Mikroplastik ve nanoplastik arasındaki temel ayrım farklı boyutlara sahip olmalarıdır. Mikroplastikler mikrometre (μm) ölçeğinde iken (1 μm ile 1000 μm arasında), nanoplastikler ise nanometre (nm) ölçeğindedir (100 nm ile 1000 nm arasında, ayrıca 100 nm'den küçük plastik nanopartiküller de mevcuttur). Boyutlarındaki farklılıklar , vücutta bulunan farklı sistemlere ait organlar üzerindeki potansiyel etkilerini ve konum değişimlerini belirlemede rol oynayan kritik bir faktördür.

MNP'ler (Mikroplastikler ve Nanoplastikler) çevrede her yerde bulunur ve insanlar birçok kaynaktan (solunumdan kaynaklı ciğerler aracılığıyla kan dolaşımına katılması veya beslenmeden kaynaklı bağırsaklarda birikmesi sonucu) MNP'lere sık sık maruz kalır. Artan kanıtlar, mikroplastiklere ve nanoplastiklere maruz kalmanın insan vücudunda yer alan farklı sistemlere ait organlarda olumsuz etkilere neden olabileceğini göstermektedir. Yararlanmış olduğum literatür, MNP'lere maruz kalmanın ; oksidatif strese, iltihaplanmaya, bağışıklık fonksiyonunda bozulmaya, hücre ve enerji metabolizmasındaki değişikliklere, hücre çoğalmasının engellenmesine, doku dejenerasyonuna, anormal organ gelişimi ve işlev bozukluğuna, biyokimyasal parametrelerde değişikliklere ve hatta genotoksisiteye ve kanserojenliğe neden olabileceğini göstermektedir. Ayrıca MNP'lere sık maruz kalmak KOAH riskini arttırmaktadır. Çok sayıda hayvan ve hücre kültürü çalışması, MNP'lerin insan sağlığı üzerindeki olumsuz biyolojik etkilerini göstermiş olsa da, bunun arkasında yer alan mekanizmalar hala belirsizdir. Ayrıca, MNP'lere uzun süreli maruz kalmanın hastalıklara duyarlılığı ile ilişkili olup olmadığı henüz belirlenmemiştir. MNP'lerin insanlardaki potansiyel olumsuz sağlık sorunlarını oluşturmasındaki prensibi anlamak ve MNP'lere ait ilgili mekanizmaların kavranabilmesi için daha fazla gözlemsel çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Sözlükte materyalizmin iki anlamı var:

1. Paraya önem vermek.

Marx: “Din içinde çekilen ıstırap, aynı zamanda, gerçekte çekilen ıstırabın bir ifadesi ve gerçek ıstıraba karşı bir protestodur. Din, baskı altında ezilen yaratığın iç çekişidir; kalpsiz bir dünyanın kalbi ve ruhsuz koşulların ruhudur. Din, halkın afyonudur.” {Hegel'in Hukuk Felsefesinin Eleştirisine Giriş, 1844, Almanca İlk Basım.}

Atatürk: "Benim bir dinim yok ve bütün dinlerin denizin dibini boylamasını istiyorum.” {1926-27 yıllarında Atatürk ile röportaj yapan Grace Ellison'ın 1928 yılında yayımlanan "Turkey Today" adlı kitabının 24. sayfasında İngilizce olarak yazıyor.}

Nisa Suresi 3. Ayet: “Yetimlerin hakkına riayet edemeyeceğinizden korkarsanız, beğendiğiniz kadınlardan ikişer, üçer, dörder nikâhlayın. Haksızlık etmekten korkarsanız tek kadın veya mülkiyetinizde bulunan câriye ile yetinin; bu, adaletten ayrılmamanız için en uygun olanıdır.”

Nisa Suresi 11. Ayet: “Allah size, çocuklarınız hakkında, erkeğe iki kadın payı kadar (vermenizi) emreder.”