“Yaşamak” ne demek? Büyük bir soru evet, amacım da yanıt bulmak değil zaten zira bir yanıtı olmayacağını düşünüyorum. Lakin belki bir yanıt bulmaya uğraşırken kelimeler, kavramlar bizleri bir yerlere götürür diye ümit ediyorum. Evet, daima; daima kelimelerin peşinden gitmeli...

Nedir yaşamak? Nefes almak mı, para kazanmak mı, gezmek mi yaşamak? Kimisi için “Yaşıyorsun bu hayatı!” derler. Bu cümle genellikle parası olan ve yanına öyle üç-beş kız alıp huvardalık yapan kişilere denir. Çünkü bazıları için hayat bu. Öte yandan hastanede nefes almaya çalışan birisi içinse yaşamak demek acı çekmeden nefes alabilmektir. Tıpkı kaburgası kırık bir insanın acı çekmeden hapşırmasının ne büyük nimet olduğunu anlaması gibi...

Beyninizdeki bir nöronu yalnızca mavi bir ışık demetiyle açabildiğinizi, bir başka nöronu ise sarı ışıkla tamamen susturabildiğinizi düşünün. Bu, günümüz nörobiliminin en güçlü teknolojilerinden biri olan optogenetiğin çalışma alanıdır. Optogenetik; genetik mühendisliği ve optik yöntemleri birleştirerek nöronları dışarıdan gelen ışık sinyallerine yanıt verecek şekilde yeniden programlama bilimidir. Bu teknoloji, nöronların davranışlarını milisaniye hassasiyetinde kontrol etmemizi sağlar.

Optogenetik, nöronların içine ışığa duyarlı özel iyon kanalları yerleştirilmesi ve bu nöronların belirli dalga boylarındaki ışıkla manipüle edilmesi tekniğidir. Geleneksel elektriksel uyarı yöntemleri (beyin pilleri gibi) bölgedeki tüm hücreleri ayırt etmeksizin uyarırken optogenetik, sadece genetik olarak hedeflediğimiz hücre grubunu kumanda etmemize olanak tanır. Optogenetiğin sağladıkları:

Zaman, tarih boyunca her zaman insanoğlu için en önemli araç olmuştur. İnsanlık tarihinin ilk yıllarında insanlar, gökyüzüne bakıp güneşin ve ayın döngüleri ile gece ve gündüz kavramlarını sezinleyerek ilk zaman kavramını oluşturmuşlardır. İlerleyen süreç içerisinde, avcı toplayıcılıktan tarımsal hayata geçiş sürecinde zamanı dört mevsimlere, ardından aylara ve haftalara bölerek, hasat ve ekin vakitlerini günlük yaşamlarında kolaylaştırmak açısından herbirini isimlendirip şekillendirmişlerdir.

Tarihin tozlu sayflarına yerini almış, astroloji ve astronomi tarihinde kendinden sıkça bahsettirmiş ve gizemlerle dolu olan 12 Hayvanlı Takvim’de bilinen tüm takvimlerden ziyade yıllara göre belirli hayvan isimleri ve o sene içerisinde oluşması ön görülen bir takım olayları anlatan astrolojik bir takvimdir.

Evrim hem bir gerçek hem de bir teoridir. Evrim, laboratuvar ve doğal popülasyonlarda zamanla değiştikçe yaygın olarak gözlemlenebilir. Yıllık grip aşılarına ihtiyaç duymamız, gözlemlenebilir evrimin bir örneğidir. Aynı zamanda, evrim teorisi, fosil kayıtlarındaki ardışıklık gibi gözlemlerden daha fazlasını açıklar. Dolayısıyla evrim, tüm organizmalar ve özellikleri de dahil olmak üzere biyolojiyi kapsayan bilimsel teoridir. Bu makalede, evrimin biyolojideki en önemli teori olduğunu vurguluyoruz. Evrim, tarihin güncel bir siyasi durumun birçok yönünü açıklamasına benzer şekilde her biyolojik ayrıntıyı açıklar. Fosil kayıtlarında gözlemlenen örüntüleri yalnızca evrim açıklar. Örnekler arasında fosil kayıtlarındaki ardışıklık yer alır; 300 milyon yıl öncesine kadar kolayca fosilleşmiş memelileri bulamıyoruz; dinozorların yok olmasından sonra, fosil kayıtları memelilerin ve kuşların gezegenin her yerine yayıldığını gösteriyor. Ayrıca, genomdaki farklı genetik belirteçleri kullanarak oldukça tutarlı filogenetik ağaçlar oluşturabilmemiz yalnızca evrim teorisiyle açıklanabilir. Son olarak, evrimi hem kısa hem de uzun zaman ölçeklerinde yönlendiren süreçlerin gözlemlenebilir gerçekler olduğunu gösteriyoruz.Evrim bir popülasyon kavramıdır. Bir birey evrimleşmez; yalnızca popülasyonlar, bir nesilden diğerine biriken genetik değişiklikler karşısında evrimleşir. Grip virüsü evrimleşir. Bu, geçen yılki grip aşısının mevcut virüs suşunda neden işe yaramadığını açıklar: yalnızca virüsün dirençli suşları geçen yılki aşı uygulamasından sağ çıkmıştır. Bu, doğal seçilim yoluyla evrimin ders kitabı örneğidir. Dirençli suşlarda genetik modifikasyonlar görülür; dolayısıyla evrim bir gerçektir ( Gould, 1981 ). Mutasyon, göç, doğal seçilim ve genetik sürüklenme, doğal popülasyonların bir nesilden diğerine genetik değişimlerini yönlendiren evrimsel güçlerdir. Biyologlar arasında bu, mikroevrim olarak bilinir.

Öte yandan evrim teorisi, rutin olarak gözlemleyebildiğimiz gerçeklerden daha fazlasını açıklar. Bu onu bir teori yapar, ancak sadece bir teori midir? Teori kelimesinin bilimde ve günlük dilde farklı anlamları vardır ( Ghose, 2013 ). Bilimsel bir teori, bir fikrin bilimde ulaşabileceği en üst noktadır. Ancak akademinin dışında bir teori, gerçekleri açıklayan ancak hiç test edilmemiş bir fikir olan bir hipoteze eşdeğerdir ( Futuyama ve Kirkpatrick, 2017 ). Bunun nedeni, bilimin kapsamı dışında hipotez ve teori arasında bir ayrım yapmaya gerek yok gibi görünmesidir. Ancak bilimde bu ayrım temeldir. Bir fikir, öngörülerini test edecek yeni (bağımsız olarak toplanmış) bilimsel verilerle hiç karşılaşmamışsa bir hipotez olarak kalır. Bir hipotez, daha sonraki bilimsel deneylerle daha fazla teste tabi tutulmuşsa, zamanla geçerli bir bilimsel teori haline gelir .Herhangi bir geçerli bilimsel teori için üç olasılık vardır. İlk olasılık, olguların gerçek açıklamasının geçerli bilimsel teoriden tamamen farklı olmasıdır. Bu durumda, teoriyi test etmeyi amaçlayan tüm bilimsel deneyler, tasarımda veya sonuçların yorumlanmasında kusurludur. İkinci olasılık, olguların gerçek açıklamasının mevcut bilimsel teorinin iddia ettiğinden daha sınırlı olmasıdır. Bu durumda, teorinin öngörüleri yeni toplanan verilerle uyuşuyordu çünkü tüm testler teorinin tek bir (ve doğru ) yönüne odaklanıyordu. Son olarak, son alternatif, olguların gerçek açıklamasının bilimsel teori olduğudur. Bilim, yeni verilerle karşılaştıklarında bilimsel teorileri reddetmek (ilk alternatif) ve geliştirmek (ikinci alternatif) için araçlara sahiptir. Ancak, birçok teste dayanan teoriler bile yine de bu üç olasılıkla yüzleşmek zorundadır, çünkü gerçek açıklama ışığında bile bilim bize doğruluğu algılamak için araçlar sağlamaz.Doğa bilimlerinin bir özelliği, bilimsel hipotezlerin ve bilimsel teorilerin doğal dünya hakkında öngörülerde bulunmak zorunda olmasıdır ( Paz-y-Miño ve Spinosa, 2011 ). Genellikle, teori ne kadar eski ise o kadar güvenilirdir çünkü birçok deneysel testten sağ çıkmıştır. Dahası, teori ne kadar evrenselse zamanla o kadar sağlam hale gelir, çünkü daha fazla test yapılmış olur. Darwin'e göre, evrim teorisi iki nokta etrafında şekillenmiştir ( Darwin, 1859 ). İlk olarak, bir nesilden diğerine, doğal popülasyonlar doğal seçilim süreciyle zamanla değişir. İkinci olarak, tüm organizmaların ortak bir atası vardır ve bu son ortak atadan bu yana geçen süre, organizmaların bugün paylaşacağı benzerliklerle ters orantılıdır. Dolayısıyla, evrim teorisi evrenseldir çünkü tüm (yaşayan ve fosil) biyolojik çeşitliliği içerir ve yaşamın tüm kalıtsal özellikleri için çıkarımlara sahiptir. 1859'dan beri, evrim teorisi biyolojideki bilimsel teorilerin en evrenseli ve dolayısıyla en çok test edileni haline gelmiştir.