Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Tutankamun'un Meteordan Yapılma Hançeri

5 dakika
41,704
Tutankamun'un Meteordan Yapılma Hançeri
Tüm Reklamları Kapat

Hepimiz ve her şey yıldız tozlarından gelmektedir; Tutankamun'un 34.2 santimetrelik hançeri bile!

Gökbilimle ilgili olan, Carl Sagan hayranı olan, ya da hiç olmadı Kozmos’u izlemiş olan arkadaşlarımız, gönderme yaptığımız bu sözü hemen hatırlayacaktır. "Hepimiz yıldız tozuyuz." şeklinde geçen söz, aslında gezegenimizdeki herkes ve her şey için geçerli olsa da, konu Mısır Firavunu Tutankamun’un mezarında bulunan demirden hançer oldu mu, ayrı bir anlam kazanıyor. Çünkü henüz Mısır’da demir işçiliğinden söz edilemeyecek olan bir dönemden kalma olan bu hançer, Tutankamun’un hükümdarlığı sırasında Mısır’a düşmüş olan bir göktaşından elde edilen demirden üretilmişti.

Yıllardır durumun böyle olduğundan şüpheleniliyor olsa da, 2016'nın Mayıs ayının sonlarına doğru yayınlanan bir araştırma, durumun böyle olduğunu kanıtladı diyebiliriz. Yavaş yavaş yayılan araştırma sonuçları popüler bilim sitelerince mümkün olduğunca başarılı bir şekilde duyurulmuş olsa da, ana akım basına gelene kadar gittikçe bozulan ve ayrıntıları kaybolan haberler, konunun bazı inceliklerine açıklık getirmekten uzakta kalıyorlar. Biz de konuyu çeşitli bakış açılarından ele alarak bu hançerin hikayesini sizlerle paylaşmak istedik.

Tüm Reklamları Kapat

Düşen Göktaşı ve İşleme Kolaylığı

Öncelikle göktaşlarından başlayalım. Burada unutulmaması gereken önemli bir nokta var ki, o da gök”taşı” dediğimiz cisimlerin çoğunluğunun gerçekten de taş olduğu. Düştüğü gözlemlenen göktaşlarının %95 kadarı taş yapılı cisimler olsa da, geri kalan %5’i asıl önemli olan kısmı oluşturuyor: Çoğunlukla metalik yapıda olan bu %5’lik kısım; demir, nikel ve kobalt gibi elementlerden oluşmakta.

Bu göktaşlarındaki demirin Dünya’da bulunan demirden farkı ise, (Grönland dışında aşırı nadir bulunan Telürik Demir’i saymazsak) Dünya’daki demirin çoğunluğunun demir oksit biçiminde var olması. Demir oksitleri eriterek bunlardan saf demir elde etmek günümüzde sorun olmasa da, demirin 1538 derece Celsius’luk yüksek erime noktası yüzünden M.Ö. 2. Binyıl’ın fırınlarında bu mineralleri eritmek tamamen şansa bağlıydı diyebiliriz.

Bu yüzden metalik yapılı göktaşlarının erken dönem demir işçiliğindeki önemleri büyük. Bu göktaşlarının Dünya’daki demirden bir diğer farkları ise %5-35 arası değişen Nikel ve Nikel’in 16-20’de biri oranında bulunan Kobalt oranları. Bu oranlardan birincisi sanayi devrimine kadar Dünya demirlerinde görülmezken, ikincisi ise yıldız patlamalarında oluşan Nikel-Kobalt oranı olan 21’de 1’e yakınlığıyla dikkat çekiyor.

Araştırma: Nasıl Tespit Edildi?

İşte yapılan yeni araştırmadaki araştırmacılar da, 11 değişik göktaşı ve 11 değişik demir-çelik alaşımının demir-nikel-kobalt oranlarını Tutankamun’un hançeriyle karşılaştırdılar ve hançerin yapısının daha çok göktaşlarındaki yüksek nikel (%10.8) ve belirli nikel-kobalt oranına (18,62’ye 1) uyduğunu tespit ettiler. Bu uğurda ise XRF (X-Ray Fluorescence Spectroscopy) denilen ve hedefi X-Işınlarına maruz bırakarak cismin içindeki çeşitli elementlerin ışıma yapmasını sağlayan ve bu ışımanın dalgaboyuna bakılarak da cismin hangi elementlerden oluştuğunun anlaşılmasını sağlayan bir yöntem kullandılar. Daha sonra ise hançerin yapısına en çok uyan göktaşını bulmak amacıyla Kızıl Deniz merkez alınarak 2000 km çapındaki bir alana düşmüş göktaşlarını bir veritabanından buldular ve sonuç olarak zanlıyı Kharga Göktaşı olarak belirlemişler.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak burada unutulmaması gereken bir nokta var ki, bu göktaşının nikel ve kobalt oranları da hançerinkinden bir miktar farklı, yani hançerin henüz bulunamamış ya da tamamen kullanıldığı için asla bulunamayacak bir göktaşından üretilmiş olması da mümkün.

Günümüzde de meteordan ürünler satın almak mümkün. Bu gördüğünüz bir meteorun cilalanarak küre haline getirilmiş hali! Haziran 1967 senesinde Rusya'nun Seymchan bölgesinde bulunan 272 kilogramlık
Günümüzde de meteordan ürünler satın almak mümkün. Bu gördüğünüz bir meteorun cilalanarak küre haline getirilmiş hali! Haziran 1967 senesinde Rusya'nun Seymchan bölgesinde bulunan 272 kilogramlık "Seymchan meteoritinin" 494 gramlık bir parçası. Bu parça 55 milimetrelik bir çapa sahip ve 12.000 Amerikan Doları'na satılıyor. Taşlı ve demirli yapısından ötürü palasitik meteorit sınıfında yer alıyor.
Catching A Falling Star

Tutankamun Neden Bu Hançeri Ürettirdi?

İşte böylelikle hançerin hikayesinin bir kısmı tamamlanmış oluyor. Göktaşını bulduk, hançerin uzaydan geldiğini anladık, metal oranını tespit ettik. Ancak hançerin nelerden oluştuğunun anlaşılması kadar, ne amaçla oluştuğunun anlaşılması da önemlidir. İşte bu amaçla, göktaşı aramak için uzayda çıktığımız yolculuğun yerine tarihte, zamanda bir yolculuğa da çıkmamız gerekiyor.

Ortaokul müfredatının klasik bilgilerindendir “Tarihöncesi çağlar, kullanılan aletlere bağlı olarak isimlendirilir.” cümlesi. Gerçekten de Taş Çağı ile başlayan tarih, Kalkolitik (Taş-Bakır) ve Tunç Çağları'nın ardından sonunda Demir Çağı’na girer bir şekilde. Ancak günümüzde dahi demir çağını yaşamayan topluluklar olduğunu hatırladığımızda, bu çağların dünyanın her yerinde aynı anda yaşanmadıklarını da anlamış oluruz.

İşte konu Mısır olduğunda, Demir Çağı’na geçişin M.Ö. 700-600’lü yılları bulduğu düşünülmektedir. Madem ortaokul müfredatından gidiyoruz, bir hatırlatma daha yapalım: “Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma Kadeş Antlaşması’dır ve Hititler ile Mısırlılar arasında imzalanmıştır.” Kadeş Antlaşması’nın imzalandığı dönem olan M.Ö. 13. Yüzyılda Hititler demir işçiliğini önemli ölçüde kavramışlardı ve ordularını demirden silahlarla donatma işine başlamışlardı bile. Öte yandan Mısır’daysa hala daha Tunç silahlar kullanılmaktaydı. Peki, Tutankamun M.Ö. 14. Yüzyılda yaşamamış mıydı? Tutankamun’un elinde demirden bir hançer varsa neden kendisinden 100 yıl sonra gelecek olan Mısır ordusunun elinde benzer silahlar yoktu?

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Burada işin sırrı elde edilebilecek demirin miktarında yatıyor. Her ne kadar Mısır’ın önemli miktarda demir madeni bulunsa da, bu madenlerin işlenmesi görece olarak gecikmişti. Göktaşlarından gelecek olan demirin ise tabiri yerindeyse "kendisine dahi hayrı yoktu". Bu yüzden demir, Mısır’da uzunca bir süre sadece törensel görevi olan Tutankamun’un hançeri gibi silahların, mücevheratın ve benzeri süslerin yapımında kullanıldı.

Bu durumu, demir işçiliğinin yaygınlaşmasına kadar olan dönemde demire verilen isim ve yüklenen anlamlardan da takip etmemiz mümkün. Örneğin Mısırlılar demire M.Ö. 13. Yüzyıl dolaylarından itibaren “ba-en-pet”, yani “Gök Metali/Demiri” diyerek demirin temel kaynağını gökyüzünden düşen göktaşları olarak belirlemişlerdi. Aynı şekilde bu dönemlerde tanrıların kemiklerinin demirden olduğuna inanılır ve demire genel olarak tanrısal nitelikler yüklenirdi.

Bir hançerin ardından hem binlerce kilometre öteye, hem de binlerce yıl geriye gitmek insana disiplinler arası çalışmaların önemini bir kez daha hatırlatıyor. Her alandan araştırmacıyı bünyesinde barındıran araştırma ekibi de böyle düşünüyor olacak ki, geçmişi anlamak amacıyla bugünün yöntemlerini kullanarak bir çalışma yapmışlar. Bize de kendilerini tebrik etmek ve başarılarının devamını dilemek kalır. Bir de oturup Kozmos’u tekrardan izlemek. Sağlıcakla kalın!

Teşekkür: Bu yazıyı kaleme alan Doruk Dörücü'ye teşekkür ederiz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
23
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 11
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • R. Andrews. King Tutankhamun's Dagger Was Literally Out Of This World. (1 Ocak 2016). Alındığı Tarih: 10 Mart 2019. Alındığı Yer: IFLS | Arşiv Bağlantısı
  • D. Johnson, et al. (2013). Analysis Of A Prehistoric Egyptian Iron Bead With Implications For The Use And Perception Of Meteorite Iron In Ancient Egypt. Meteoritics & Planetary Science, sf: 997-1006. | Arşiv Bağlantısı
  • D. Comelli, et al. (2016). The Meteoritic Origin Of Tutankhamun's Iron Dagger Blade. Meteoritics & Planetary Science, sf: 1301-1309. | Arşiv Bağlantısı
  • PSI. Meteoroids/Meteorites. (10 Mart 2019). Alındığı Tarih: 10 Mart 2019. Alındığı Yer: PSI | Arşiv Bağlantısı
  • J. Merchant. Iron In Egyptian Relics Came From Space. (29 Mayıs 2013). Alındığı Tarih: 10 Mart 2019. Alındığı Yer: Nature | Arşiv Bağlantısı
  • C. Shultz. The Ancient Egyptians Had Iron Because They Harvested Fallen Meteors. (30 Mayıs 2013). Alındığı Tarih: 10 Mart 2019. Alındığı Yer: Smithsonian | Arşiv Bağlantısı
  • E. Deatrick. Pharaoh's Iron Dagger Made From A Meteorite, Study Confirms. (1 Haziran 2016). Alındığı Tarih: 10 Mart 2019. Alındığı Yer: EOS | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/12/2024 15:34:03 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4422

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Halk Sağlığı
Uçak
Kartal
Diş Gelişimi
Ağız Sağlığı
Retrovirüs
Diş Sorunları
Freud
Sağlık
Bilim İnsanı
Aşılar
Tıp
Sinek
Astrofizik
Zeka
Ekoloji
Kimyasal Bağ
Kimya
Allah
İnsanlık
Gerçek
Organ
Mitler
Şempanzeler
Cinsiyet
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Tutankamun'un Meteordan Yapılma Hançeri. (18 Haziran 2016). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4422
Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2016, June 18). Tutankamun'un Meteordan Yapılma Hançeri. Evrim Ağacı. Retrieved December 08, 2024. from https://evrimagaci.org/s/4422
E. Ağacı, et al. “Tutankamun'un Meteordan Yapılma Hançeri.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 18 Jun. 2016, https://evrimagaci.org/s/4422.
Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “Tutankamun'un Meteordan Yapılma Hançeri.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 18, 2016. https://evrimagaci.org/s/4422.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close