Turunçgiller neden önceden dilimlenmiş gibidir?
- Özgün
- Botanik
Üreme sistemlerinin yapısından ötürü ve evrim sayesinde.
Bitkilerin meyveleri içerisinde bulunan, halk arasında "dilim" denen, bilimsel olarak "segment" diyebileceğimiz yapılar, botanikte "karpel" olarak bilinir. Karpeller içerisinde ovuller vardır ve bunlar gelişimin ilerleyen safhalarında tohumları oluştururlar. Bitkiler bu sayede ürerler. Yani aslında bitkilerin meyvelerini yediğimizde, onların üreme organlarını yemiş oluyoruz.
Evrimsel süreçte çok-karpellilik (apokarpus) daha önce evrimleşmiştir. Yani kısmen daha basit yapılı olan çok karpelli ("dilimlenmiş gibi") olan bitkilerdir. İlginç bir şekilde, bitkilerin son 100.000 yıllık evriminde çok hızlı bir şekilde tek-karpelli (sinkarpus) meyveler evrimleşmiştir. Ancak tek-karpelliliğin kökenlerinin daha geriye gittiği düşünülmektedir.
Bu karpeller, özellikle antik bitkilerin erken dönemlerinde tohumların korunması amacıyla Doğal Seçilim tarafından desteklenmiş yapılardır. Karpellerin her birinin eskiden birer yaprak olduğu bilinmektedir. Bu yaprakların, tohumların üzerine kapanacak şekilde kıvrımlı olanlar vahşi doğada avantaj sağlayıp daha kolay hayatta kalabilmiştir. Yapraklar, süreç içerisinde değişerek bugün bildiğimiz etli meyve dokusunu oluşturmuştur.
Erken çok-karpelli çiçekli bitkilerden evrimleşen sonraki çiçekli bitkilerde ise geniş bir çeşitlilik ve farklı yönlere doğru evrimsel değişim görülmektedir. Bu sayede bazı soy hatları tek karpelli olacak şekilde değişmişken, birçok diğer meyve çok karpelli olarak kalmıştır. Bu sebeple birçok bitkinin meyvesinde birbirinden bağımsız parçacıklar vardır. Bunlar "dilimlenme" değil, farklı üreme organı bölgeleridir (örneğin tıpkı insan erkeklerinde 2 adet testis bulunması gibi).
Turunçgillerdeki çok karpellilik, bitkinin çapına göre belirlenmektedir. Gelişimsel olarak tohumları üretecek olan ovuller önce oluşur, sonrasında ise karpeller oluşmaya başlar. Bir turunçgilin meyvesinin çapı ne kadar genişse, içerisindeki karpel sayısı da o kadar fazla olmaktadır. Karpellerdeki geniş varyasyon ise meristem bozukluklarına, bitkisel organların değişimine veya bu organların birbiriyle kaynaşmasına bağlanmaktadır.
Teşekkür: BE (Evrim Ağacı)
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
5
-
4
-
4
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- B. Tisserat, et al. (2020). Carpel Polymorphism In Citrus Fruit. Botanical Gazette, sf: 54-63. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 17:41:42 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5538
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
