TÜBİTAK'ın Vukuatları Bitmek Bilmiyor: ''Fizik'te Nobel'e İlk Adım'' Kazananı İlayda Şamilgil!

2014'ün Eylül ayının ilk günleri, TÜBİTAK'ın bir diğer hatalı kararıyla ilgili haberlerle renklenmişti. TÜBİTAK'ın reddettiği projelerden bir diğeri, Avrupa'nın oldukça prestijli yarışmalarından biri olan "Fizik'te Nobel'e İlk Adım" (First Step to Nobel In Physics, FSNP) yarışmasında kazanan olarak ilan edildi. Zaferin sahibi İlayda Şamilgil, "Sıvılardaki Su Oranını Mıknatısla Ölçebilen Ucuz, Hızlı ve Taşınabilir Bir Sistem" başlıklı projeyle TÜBİTAK'a ve FSNP'ye başvurmuştu. Projesini kısaca şöyle anlatıyor:

Bu projede suyun manyetik özelliğinden yararlandım. Suyun içine bir mıknatıs yerleştirdiğinizde suyun üzerinde gözle görülemeyecek deformasyonlar oluşur. ''Ne kadar deformasyon varsa o kadar su olur.'' tezinden yola çıkarak yaptığım deneylerde sonuca ulaştım.

Buluşunun tarım ve gıda endüstrisinde rahatlıkla kullanılabileceğini düşünen Şamilgil, buluşu sayesinde günlük hayatta tükettiğimiz süt, meyve suyu ve benzeri sıvıların içindeki su miktarının kolayca tespit edilerek kalite-fiyat dengesinin kurulmasına yardımcı olacağını söylüyor.

2013 senesi içerisinde de İstanbul 'daki bazı metro istasyonlarında kanserojen olduğu bilinen radon gazı ölçümü yapan İlayda Şamilgil, topladığı verileri İstanbul Valiliği ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne sunmuş. Öğretmenleri, İlayda'nın Stanford Üniversitesi'ne kabul edileceğine inandıklarını belirtiyor.

Ancak İlayda'nın bu harika başarısı bir yana, TÜBİTAK'ın nasıl bu kadar vurdumduymaz ve isabetsiz kararlarda açık ara farkla birinciliğe oynaması kafalarda soru işareti oluşturuyor. Zaten uluslararası bilim platformunda, ODTÜ gibi bir avuç kurumun temsilinden öteye gidemeyen Türkiye, TÜBİTAK'ın ardı arkası kesilmek bilmeyen bu hataları ile sürekli geriliyor ve alay konusu oluyor.

Aynı yarışmaya daha önceden katılıp da en azından finale kalabilmiş, ancak aynı projeleriyle TÜBİTAK tarafından reddedilmiş başka insanlar da bulunuyor. Örneğin FSNP'de bugüne kadar 2 defa ödül kazanmayı başarmış sadece 2 isimden birisi, Can Altıneller. Ödülü kazandığı projelerden birisi, "Ev Yapımı Proton Hızlandırıcısı"... Bu projeler Avrupa'da havada kapılırken, TÜBİTAK ne yapıyordu diye düşünmemek elde değil.

FSNP'nin sitesinde yapılacak basit bir tarama, yarışmaya en çok projenin Hindistan ve Türkiye'den gönderildiğini gösteriyor. Türkiye ödüllendirilme konusunda en başarılı ülke değil (en başarılı ülkeler Ukrayna, Sırbistan, Singapur, Çek Cumhuriyet ve Bulgaristan); ancak genç bilim insanlarımızda bilimsel yarışmalara bu kadar yoğun bir ilgi varken, "üflenmiş sular" ve "ilahi dinleyen bitkiler"e ödüller dağıtmak yerine TÜBİTAK'ın gerçek bilimsel araştırmaları ve girişimleri neden değerlendirmediği, desteklemediği ve ödüllendirilmediği bilinmiyor.

TÜBİTAK'tan bu konuda açıklama ve aydınlatma bekliyoruz. Başvuru içeriği nedir, hangi temele ve kriterlere dayanarak, kimlerin kararıyla reddedilmiştir, hata yapıldığı düşünülüyor mu, düşünülüyorsa özür dilenecek mi? Ya da böyle bir olay daha başından yaşandı mı, yaşanmadı mı? Yaşanmadıysa, ispatlarıyla birlikte kurum tarafından yalanlama yapılmak durumundadır. Bu soru işaretleri ve konuların TÜBİTAK tarafından aydınlatılması, bilim camiası açısından elzemdir.