Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Tarih Öncesi Matematik: En Erken İnsanlar Matematiğe Nasıl Yaklaştı?

Tarih Öncesi Matematik: En Erken İnsanlar Matematiğe Nasıl Yaklaştı? Afra Legends
3 dakika
6,049
Tüm Reklamları Kapat

Dört işlem kadar basit matematiğe, hatta onu geçtik, sayılara dair bile en ufak fikriniz olmadığı bir anı hayal etmeye çalışın. Öyle ki, "1, 2, 3..." diye saymayı bile bilmiyorsunuz! Durduk yerde "matematik" dediğimiz baş döndürücü sistemi nasıl geliştirirdiniz? Eğer tekrardan yaratacak olsaydık, matematiği aynı şekilde mi yaratırdık? Yani matematik, gerçekten Evren'in dili mi, yoksa bizim tarafımızdan doğayı tarif etmek için geliştirilmiş bir sistem mi? Yani baştan yaratacak olsak, bambaşka bir matematik mümkün olur muydu? Bu sorulara kesin bir cevap vermek mümkün değil - belki de hiçbir zaman bunlara nihai cevaplar veremeyeceğiz. Ancak cevap verilmesi muhtemel olan, oldukça ilginç bir soru var: En erken insan atalarımız, matematiğe dair neler biliyorlardı? Matematiğin temellerini atmış olmak, neler hissettirmiş olabilir?

Ne yazık ki en erken insan atalarımızın (tarih öncesi insanların) matematiğe dair tam olarak neler bildiğini bilemiyoruz. En olası tahmin, tarih öncesi atalarımızın "miktar" olgusuna dair temel bazı algıları oldukları yönündedir. Yani hiçbir matematik geliştirilmemiş olsa da, tamamen içgüdüsel olarak "1 antilop" ile "2 antilop" arasındaki farkı bilebileceklerdir. Bunu tahmin edebiliyoruz; çünkü insan-harici hayvan türlerinde de sayılara yönelik bu tür içgüdüsel algıları yaygın olarak görüyoruz. Ancak elimizdeki tarihi veriler gösteriyor ki, miktara yönelik farkındalığın, "iki" sayısının kavramsal olarak geliştirilmesine kadar olan süre asırlarla, hatta milenyumlarla tarif edilebilecek kadar uzun!

Tüm Reklamları Kapat

İlginçtir. Günümüzde halen kabile toplumlar olarak yaşayan Amazon insanlarının dilinde sadece "bir", "iki" ve "çok" kavramları vardır. Diğer bazı kabileler, sadece 5 sayısına kadar isim vermişlerdir. Gerisi "çok"tan ibarettir. Görünen o ki, yerleşik bir tarım ve ticaret kültürü olmaksızın, formel sayı sistemlerinin ve geliştirilmesine gerek duyulmamaktadır.

Elimizdeki bulgular gösteriyor ki, en erken insanlar Ay'ın fazlarını ve mevsimlerin döngülerini, yani ne sıklıkla gerçekleştiklerini takip etmişlerdir. Günümüzden 35.000 ila 20.000 yıl öncesine tarihlenen ve Afrika'dan çıkarılan bazı kemik kalıntılarında, çentik atma yoluyla bazı sayıların işlendiğini görmekteyiz. Ancak bunlar, "sayı saymak" ve "takip etmek" amacından fazlasını gütmüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Sayı saymanın formel matematiğe dönüşümündeki kültürel evrimin bir ara basamağı, geometrik şekillerin ortaya çıkışıdır. Hanedanlık-öncesi Mısırlılar ve Sümerler, Milattan Önce 5000'ler kadar eski zamanlarda bile eserleri üzerine bazı geometrik şekiller kazımışlardır. Kuzey Avrupa toplumlarında da benzer bir davranışın Milattan Önce 3000'lerde görülmeye başladığı tespit edilmiştir. Ancak bu evrede, bu geometrik şekillerin amacı matematik yapmak değil, sanat ve dekoratif amaçlardır. Yani bu insanlar şekillere, desenlere, formlara ve sayılara henüz matematiksel bir anlam yüklememekteydiler.

Formel matematik, ilk olarak bürokrasinin kültürel evrimi sırasında geliştirilmeye başlanmıştır. Erken insanlar, uygarlıklar inşa edip de tarımla uğraşmaya başladıklarında, sahip oldukları arazilerin krokilerini hesaplamak, bireylerin vergi yükünü belirlemek ve benzeri modern devlet uygulamalarının ilk versiyonları için en azından basit düzeyde matematik gerekmiştir. Bu tip matematiğin ilk olarak günümüzün kabaca Irak'ında bulunan, Mezopotamya denen coğrafyaya yayılmış Sümer ve Babil medeniyetleri tarafından geliştirildiğini görmekteyiz. Tabii bir de Antik Mısır'da...

Bazı matematik tarihçilerine göre çok temel aritmetik ve geometrik işaretlemelere Milattan Önce 3500 ila 3200 yılları arasında, günümüz İrlanda'sında bulunan Knowth ve Newgrange toplumlarının mezarlarında da rastlanmaktadır. Bu insanların geliştirdikleri sistemde, zigzaglar çizen bir işaret ile sayılar sayılabilmekteydi. Bu yöntem öyle etkiliydi ki, Britanya ve İrlanda'da Milattan Önce 1000'li yıllara kadar kullanım devam etti. İngiltere'de bulunan, Milattan Önce 2300'lü yıllarda seremonik ve astronomik nedenlerle inşa edildiği düşünülen meşhur Stonehenge'de de 60 ve 360 sayılarının kullanımına dair izler bulunmaktadır. Bu insanların, bu tarihi eserleri kullanarak çember gibi geometrik cisimlere yönelik ölçümler yapabildikleri düşünülmektedir. 60 sayısına dayalı bu sayma sistemi, tamamen bağımsız bir şekilde Sümerler ve Babilliler tarafından da geliştirilmiştir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Görsel: Günümüzden 20.000 yıl öncesine tarihlenen ve Afrika'dan çıkarılan bir Ishago kemiği.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Muhteşem! 1
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 13:37:24 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3273

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Tarih Öncesi Matematik: En Erken İnsanlar Matematiğe Nasıl Yaklaştı?. (10 Aralık 2017). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3273
Bakırcı, Ç. M. (2017, December 10). Tarih Öncesi Matematik: En Erken İnsanlar Matematiğe Nasıl Yaklaştı?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3273
Ç. M. Bakırcı. “Tarih Öncesi Matematik: En Erken İnsanlar Matematiğe Nasıl Yaklaştı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Dec. 2017, https://evrimagaci.org/s/3273.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Tarih Öncesi Matematik: En Erken İnsanlar Matematiğe Nasıl Yaklaştı?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 10, 2017. https://evrimagaci.org/s/3273.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close