Sorunuza özgür irade var mı açısından şöyle bir katkı yapmak isterim. Bazı bilim insanları özgür iradenin var olabilmesinin ancak kuantum beyin bilinç ile var olabileceğini düşünüyor ve iddia ediyor. Örneğin ünlü kuramsal fizikçi Roger Penrose'un bu konuda bir teorisi var. Buna göre beynin kuantum fiziğine göre işlediğini, özgür iradenin var olabilmesi için bunun zorunlu olduğunu öne sürüyor. Gerçekten de bilincimiz tamamen maddeye tabi ise madde bilinç durumumuzu belirliyorsa özgür iradenin varlığını savunmak zorlaşıyor. Mesela biz karar vermeden önce beynin 2-5 saniye önce bu karara ilişkin sinyali oluşturduğuna dair çalışmalar var. Siz de buna benzer bir durumdan bahsetmişsiniz. Oysa His olarak irademizin varlığından, kendi kararlarımızı kendimizin verdiğinden pek şüphe duymuyoruz. Ancak kuantum fiziğine göre isleyen bir beyin (daha doğrusu bilinç) söz konusu ise ve bilinç bu şekilde ortaya çıkıyorsa özgür irade herşeye rağmen var olabilir. Nobel ödüllü bir bilim insanı olan Roger penrose gibi bilim insanın öne sürdüğü teori bence bu konuda ilk olsa da önemlidir gelecek açısından. Kuantum bilgisayarların yaygınlaşması ile birlikte belki de ilerde bilinci ortaya çıkaran kuantum teorilerinin sayısı artabilir veya bu konuda daha farklı bulgulara ulaşılabilir. Bugün kullandığımız tüm bilgisayarları, sensörleri çipleri vs hepsini kuantum fiziğine borçluyuz. Ve gelecekte kuantum fiziği daha fazla geliştikçe bence çok farklı gelişmeler yaşanacak. Bu anlamda fiziğin geleceğinin de kuantum fiziğinde olacağını da düşünüyorum.