Video oyunları, piyasaya sürüldüğü andan itibaren hayatımızda popüler bir eğlence biçimi olarak yer edinmiştir. Hatta kimi insanlar video oyunları oynayarak neredeyse günün büyük kısmını geçirebilmektedir. Yaygın kullanımı nedeniyle, bilim adamları video oyunlarının insanların beynini ve davranışlarını nasıl etkilediğini araştırmışlardır. Video oyunlarının insan beynine ve dolaylı yoldan insan psikolojisine nasıl etki ettiğini bilmek önemlidir.
Yapılan araştırmalara göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde 150 milyonluk oyuncu nüfusu bulunmakta ve her oyuncu haftada en az 3 saatini video oyunları oynayarak geçirmektedir. Bu durumda, oyuncuların ekran başında geçirdiği süre toplamda 3 milyar saati bulmaktadır.
Video oyunları ve şiddet arasındaki ilişkiyi inceleyen onlarca yıllık araştırma, bilim adamları arasında fikir birliğine varamamıştır. Çoğu bilim adamı, video oyunları ve şiddet eylemleri arasında nedensel bir bağlantı bulamamışlardır. Bununla birlikte, video oyunlarının beyni etkileyebileceği ve beynin birçok bölgesinde değişikliklere neden olabileceğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Bugüne kadar ki tüm araştırmalara bakıldığında, çalışmaların sonuçları video oyunları oynamanın sadece beynimizin nasıl çalıştığını değil, yapısını da değiştirdiğini göstermektedir.
Genellikle birçok insan video oyunlarını rahatlamak ve eğlenmek için oynamaktadır. Bu amaçlarla oynanan video oyunlarının belirli bir oranda risk taşıdığı da unutulmamalıdır. Yapılan yeni araştırmalar, video oyunlarının beyine zarar verebileceğini ve bunama riskini arttırdığını göstermektedir. Son zamanlarda yapılan bir diğer çalışmadan elde edilen bulgularda ise, popüler bir oyun olan Call of Duty vb. aksiyon oyunlarının, beynin **“hafıza” ve “yön bulma **dan sorumlu olan hipokampüsteki gri madde miktarının azalmasına sebep olduğunu göstermektedir. Yapılan araştırmadaki katılımcılara çeşitli aksiyon oyunları oynatılmış ve katılımcıların beyinleri tarandıktan sonra, aksiyon oyunlarının hipokampüsleri zayıflatmaya eğilimli olduğu ortaya çıkmıştır.
Bunların yanı sıra, video oyunlarının kişilerin dikkatini de etkilediği görülmektedir. Konu ile alakalı incelemeye dâhil edilen çalışmalar, video oyunu oynayan oyuncuların sürekli dikkat ve seçici dikkat de dâhil olmak üzere çeşitli dikkat türlerinde iyileştirmeler gösterdiği elde edilen bulgular arasındadır. Video oyunları ile normal düzeyde vakit geçiren bireylerin, diğer bireylere kıyasla yaptıkları işlerde detayları gözden kaçırmadıkları görülmektedir. Ayrıca, video oyunlarının beynin nesneleri algılamak için kullandığı görsel ve uzaysal becerilerden sorumlu bölümü geliştirdiğini belirtilmektedir. Yapılan deneylere katılan bireylerde, uzun süreçte beynin sağ hipokampüs bölümünün geliştiğine dikkat çekilmektedir.
Video oyunlarının hem olumlu (dikkat, görsel ve motor beceriler) hem de olumsuz yönlerinin (bağımlılık riski) olduğu bilinmektedir. Bu oyunların etkilerine yönelik araştırmalar devam etmekte ve bilim adamları hala video oyunlarının beynin hangi bölgelerini nasıl etkilediğini incelemektedirler.
Bilim adamları, bulmaca tarzı oyunların insan hafızasını geliştirdiğini ve daha zorlu oyunların insan beyninin ödül mekanizmasını çalıştırdığını söylüyorlar. Oyunlarda elde edilen başarıların, insanları mutlu etmesinin sebebi de bu durumla açıklanmaktadır. Bu ödül mekanizmasının çok fazla çalışması ve beynin bu duruma alışması durumunun da bazı kötü sonuçlar getirebileceği belirtiliyor. Bunların yanı sıra, bilim adamları beynin ödül mekanizmasının gerçek hayatta daha baskın ve aktif olması durumunu destekliyorlar. Bunun sebebi, oyunlarda sürekli olarak elde edilen başarı hissinin kişileri daha fazla oyuna bağımlı yaptığı ve kişilerin gerçek hayatta elde ettikleri başarının onları tatmin etmediği gerçeğidir.
Sonuç olarak, video oyunlarının beynimize olumlu etkisinin olduğu kadar olumsuz etkilerinin de mevcut olduğunu söylememiz mümkündür. Bu sebeple oyun seçerken, oyunun olumlu ve olumsuz yönlerini dikkate almamız gerekmektedir. Böylelikle olası riskler azaltılacaktır. Oyun seçiminde beyni yoracak bulmaca tarzı oyunların hafızayı geliştirdiği gerekçesiyle bu tarz oyunların seçilmesi de önerilen ve önem verilmesi gereken bir husustur. Diğer taraftan, herhangi bir oyunun aşırı oynanması durumunda kişiler için ciddi sorunları da beraberinde getireceği gerçeği kaçınılmazdır. Dolayısıyla, oyun başında geçirilen sürenin kontrolünün sağlanması büyük önem arz etmektedir.
Kaynaklar
- Gülşah AKSAKALLI. Güvenli Web - Uzun Süre Oynanan Video Oyunlari Beynimizi Nasil Etkiliyor?. (20 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 22 Kasım 2022. Alındığı Yer: GüvenliWeb | Arşiv Bağlantısı
