Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Abdullah Vardar
Abdullah Vardar
1,140 UP
Üye
5

Toprak nasıl oluşuyor ? dünyaya nasıl geldi ?

960 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Cevap
NUR HAZAL SULU
Moleküler biyoloji ve Genetik bölümü hazırlık öğrencisiyim.

Toprak olușumuna etki eden beș temel etmen vardır: İklim, bitki örtüsü ve organizmalar, topoğrafya, ana malzeme ve zaman. Bu faktörlerden sadece biri ya da birkaçı etkili olunca toprak olușumunu tamamlayamaz. Toprağın olușumu gerçekleșmez.◦İklim bağlamında toprak olușumuna etki eden en önemli iki etken sıcaklık ve yağıștır. Her iki etken de ana kayanın ayrıșmasında etkin rol oynar. Topraktaki periyodik ısınma, soğuma, nemlilik ve kuraklık fiziksel, kimyasal ve biyolojik faaliyetlere önemli ölçüde etki eder. Ana kayanın güneșe göre konumu, bulunduğu iklimin ve topoğrafyanın temel özellikleri gibi birçok etken sıcaklığı belirler. Günlük sıcaklık farkının yüksek olduğu alanlarda ana kayanın ayrıșma hızı da yüksek olur. Yine sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerde (nem ile birlikte) toprak mikroorganizmalarının aktivitesi, toprak kimyasal reaksiyonlarının sıklığı, șiddeti ve bitkilerin büyüme hızı da yüksektir. Yağıș toprak olușumuna doğrudan ana kayanın parçalanması yoluyla etki ettiği nemlilik koșullarını (sıcaklıkla birlikte) belirleyerek de etki eder. Topraktaki nem oranı, bir alana yağıșlarla gelen su ve sıcaklıkla buharlașan su miktarı arasındaki dengeye yani su bütçesindeki eșitliliğe dayanır. Yağıșlarla gelen su toplam buharlașmadan (evapotransprasyon) fazla olduğunda topraktaki nem oranı yüksek olur. Tam tersi durumda yağıșlarla gelen su miktarı, buharlașan su miktarından az olursa topraktaki nem oranı düșük olur. Sıcaklık gibi nem de kimyasal ayrıșma (çözünme, hidratlanma, hidroliz) olaylarının itici gücüdür. Yıkanma, birikme gibi olaylarla toprak pH derecesi üzerinde ve organik madde ayrıșmasında etkilidir. Hayvanlar özellikle toprağın karıștırılması ve gübrelenmesi yoluyla organik madde olușumuna etki ederler. Tavșan, tarla faresi, köstebek gibi memeli hayvanlar üst toprağı derinlere tașırken, derinlerdeki toprağı ise yukarı doğru tașırlar. Böylece üst katmandaki zengin organik maddeli toprak yerin derinliklerine kadar ulașır. Solucanlar humus olușumunu, toprak taneciklerinin agregatlașmasını (toprak tanelerinin bir araya gelerek olușturduğu en küçük toprak kümesi), toprağın havalanmasını ve toprak suyunun hareketini etkilerler. Solucanların bitki humus oluşumunu nasıl etkilediğini öğrenmek istersen Charles Darwin'in Solucanlar adında kitabı var. Onu okuyabilirsin. Mikroorganizmalar kökler ve toprak arasındaki kimyasal değișime ve organik maddenin ayrıșmasına etki ederler. İnsanın ise toprağın olușumuna yaptığı en büyük etki tarım yoluyladır. Tarıma açılan topraklar sürülme faaliyetleri ile iyice alt üst olur. Bunun dıșında insanlar mera ve orman olușturmak için de toprağı pek çok yönden değișikliğe uğratır. Topoğrafya genel olarak bir arazi yüzeyinde görünen tüm yüzey șekillerini kapsar: Dağlar, tepeler, yamaçlar, düzlükler vb. Topoğrafyayı olușturan yüzey șekillerinin eğimi, yüksekliği ve güneșe göre konumu (bakıda ya da duldada kalma) toprak olușumuna doğrudan etki eder. Ana malzeme ana kaya olarak tanımlanan volkanik, tortul (birikim) ve metamorfik (yüksek sıcaklık ve basınç altında bașkalașıma uğramıș) kayaçların fiziksel ve kimyasal etkenlerle ayrıșması ya da akarsu, buzul, rüzgar gibi etkenlerle tașınan malzemenin birikmesiyle olușur.Ana malzemenin ayrıșması ile birçok mineral ve element açığa çıkar, bunlar yağıșlarla erir ve bitkilerin besin maddelerinin temelini olușturur. •Zaman diğer tüm faktörlerin toprak olușumunda etkileșime girmesi için bir bileșendir. Bunun dıșında toprak olușumuna etki eden diğer tüm faktörler sabit kabul edildiğinde zaman süresi uzadıkça toprak olgunluğunun da ilerlediği kabul edilir.

388 görüntülenme

Kaynaklar

  1. TEMA Vakfı. Toprak Naıl Oluşur?. (31 Aralık 2021). Alındığı Tarih: 31 Aralık 2021. Alındığı Yer: TEMA Vakfı | Arşiv Bağlantısı
  2. Açıköğretim İstanbul Edu. Toprak Oluşumu. (31 Aralık 2021). Alındığı Tarih: 31 Aralık 2021. Alındığı Yer: Açıköğretim İstanbul Edu | Arşiv Bağlantısı
5
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Kötü Bilim: Bazıları Bilimi Nasıl Kötüye Kullanıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Bu Videoyu Nasıl İzleyebiliyorsunuz? | İnternet Nasıl Çalışıyor?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Yürürken Neden Bunu Yapıyorsunuz?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
Satürn'ün Halkalarında Neden Siyah Boşluklar Var?
C Vitamini Uçar mı?
C Vitamini Uçar mı?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close