Tavuk suyu yada kemik suyu çorbası, soğuk algınlığı veya gribe karşı iyileştirici etkiler gösterir mi?

Kesin olarak cevap vermek zor, çünkü bu konuda yapılmış çalışmalar oldukça kısıtlı ve gerek bahsi geçen tüketim ürünleri gerekse bahsi geçen üst solunum yolu enfeksiyonları çok çeşitli olduklarından bilimsel yöntemlerle bir çalışma uygulamak da oldukça zor. Yine de bir parça ehemmiyetle söylenebilir ki şu ana kadarki çalışmalar "iyileştirici" değil, lâkin "semptom giderici" yahut "rahatlatıcı" bir etkinin mümkün olduğuna işaret ediyor.

Öncelikle şunu anlamak gerekir; grip, soğuk algınlığı ya da neredeyse tüm diğer yaygın üst solunum yolu enfeksiyonlarında insanın hayat kalitesini en çok etkileyen sorun mikrobiyal etkenin bizzat sebep olduğu bir yıkımdan değil, o etkene insan bedeninin verdiği anormal tepkidir. (Tıbbî tabirle hipersensitivite reaksiyonu) Üst solunum yolunun viral patojenlerinin ezici çoğunluğu günler içinde sönümlenen, insan sağlığını kalıcı tehdit etmeyen enfeksiyonlar oluşturur. Buna karşın her yıl milyarlarca insan bu enfeksiyonlardan etkilenenerek dünya genelinde büyük iş gücü kayıpları ve hayat kalitelerinde ciddi düşüşler ortaya çıkar. Dolayısıyla bu enfeksiyonlara karşı en önemli tıbbî arayış, hastalığa karşı vücudun verdiği anormal tepkinin dengelenmeye çalışılması, adeta hastalığa değil kendi vücutlarımıza karşı bir arayıştır.

Tıpta buna semptomatik tedavi denir ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının yaygın olanlarına karşı yapılan işlem semptomatik tedavi uygulamaktır. Ateş, öksürük, burun akıntısı, boğaz ağrısı, baş ağrısı, hâlsizlik, üşüme vs. bilinen tüm klasik bulgular semptomlardır ve temel hedef bunların ortadan kaldırılmasıdır. Bu bazen eczaneden alınmış bir parasetamol ya da non-steroid anti-enflamatuar türevi ilaç olabilir. Hâlsizseniz iyi bir istirahat ve uyku olur bazen. Öksürüğünüz varsa ve sigara kullanıyorsanız tek başına sigara tüketiminin azaltılması da şikayetlerinizi azaltabilir. Bunların tümünü semptomatik tedavi kapsamında addetmek yerinde sayılır.

Konunun çerçevesini ortaya koyduktan sonra asıl meseleye geri dönecek olursak biyomekanizma şöyledir; üst solunum yolunda bir hastalık varlığı durumunda bu bölgedeki kan kılcal damarlarında genişleme (vazodilatasyon) olur, bu damarların geçirgenlikleri artar ve bazı savunma hücrelerinden sitokin denen sinyal proteinleri salgılanarak bölgeye akyuvarların toplanması sağlanır. Özellikle nötrofil isimli akyuvar grubunun bölgede toplanmasının ardından enfekte olmuş dokularda ani bir yıkım süreci, ödem ve dolayısıyla ağrı, ayrıca salgı yapan epitel hücrelerinde salgı artışı, bu salgıların mukus ihtivasında oransal artış ve dolayısıyla tıkanıklık hissi ile hava yolunda artan salgının yarattığı uyarıya karşı refleks olarak gelişen öksürük.

İşte eğer sıcak çorbalar (veya sıcak sıvılar) yaygın üst solunum yolu enfeksiyonlarında bir rahatlama sağlıyorsa büyük olasılıkla bu mekanizma üzerinden etki ediyor olmalılar. Çalışmalarda üzerinde en çok durulan fayda, sıcak sıvıların üst solunum yolu epiteli üzerine temas ettiğinde bu bölgede nötrofil birikmesini azalttığı, dolayısıyla bağışıklık yanıtını en azından bir süreliğine baskılayarak rahatsız edici semptomların oluşumunu engellediği yönünde. Peki, her çorba aynı mıdır? Çorbanın cinsi bu etkinin gücünde pay sahibi olabilir mi? Çalışmaların en azından birkaçı çorbaların sıradan sıcak su tüketiminden üstün olabileceğini söylüyor. Bu da çorbanın hoş tat hissi yaratarak yutulmadan önce daha uzun süre temas ederek etki gücünü artırmasıyla ilişkilendiriliyor.

Yani "anne çorbası" işe yarıyor olabilir mi? Olabilir. Kesinlikle yarıyor diyebilir miyiz? Hayır, henüz değil, şimdilik sadece elimizde destekleyici bulgular var diyebiliriz.