Tarih DOĞRU biçimde nasıl araştırılır?

Soru tarih ile ilgilenenler açısından genel bilgi ile cevaplandırılabilecek bir soru. Ancak kaynağı şart koştuğunuz için ufak bir İnternet taramasıyla karşıma çıkan bir makaleyi de incelemenize sunuyorum. Özetleyecek olursak tarihi kaynaklar, kaynaklık ettiği döneme ilişkin olup olmamasına göre birinci el ve ikinci el kaynaklar olarak ikiye ayrılıyor. Birinci el kaynaklara ana kaynak da deniliyor. İkinci el kaynaklar ise kaynaklık ettiği döneme ilişkin olmayıp yazarının ana kaynaklardan yararlanarak meydana getirdiği kaynaklardan oluşuyor. Tahmin edileceği üzere birinci el kaynaklar daha güvenilir. Zira birinci el en nihayetinde sadece tarihi bir olaya bizzat tanıklık eden kişilerin tanıklığını içerirken ikinci el kaynaklarda yazarın araştırması da devreye giriyor. Bu noktada ikinci el kaynağın sahibinin de yanılma payını düşünmek gerekiyor. Kaynakların güvenilirliğine ilişkin yazılı veya sözlü olup olmamasına göre de tasnif mümkün.

Aslında birinci elden kaynaklar da tam olarak güvenilir olamayabiliyor. Örnek olarak; Eski Doğu Tarihi Dersinde hocamız Hitit - Mısır savaşını anlatırken, Mısır kaynaklarının savaşı Mısırın kazandığını kaydettiğini ancak yapılan anlaşmaya göre asıl kazananın Hititler olduğunun görüldüğünü söyledi. Hititler'in o savaşla ilgili olan kaynakları kayıp. Ancak Mısır kaynaklarının başka şekillerde de yanlış bilgi verdiklerini bildiklerinden dolayı savaşı Hititler'in kazandığını kabul ettiklerini söyledi. Anlatmak istediğim birinci veya ikinci el her türlü kaynak eleştiri süzgecinden geçirildikten sonra kullanılmalı. Günümüzde zaten bu tür kaynakların çoğunun eleştirileri yapıldı. Bu araştırmacılara büyük kolaylıklar sağlayacaktır.