Kaynaklar,kitaplar var fakat ben o yazıların doğruluk payını nasıl bilebilirim? Bilimde ki gibi kanıtlanmış tarih verilerine nasıl doğru şekildeulaşrm
Merhaba, Bir tarih bölümü öğrencisi olarak, sorunuza temel anlamda cevap vermek istedim. Eğer bir araştırma içerisindeyseniz ve ele aldığınız konuyu derinlikleriyle araştırmak istiyorsanız, çeşitli otoritelerce doğrulanmış kaynakları kullanmanız çok doğru olacaktır.
İlk elden kaynaklar kesinlikle "doğruluk" demek değildir. Örneğin, 1800-1820 arasında köylü ekonomisi üzerine bir araştırma yapıyorsunuz ve düşük seviye bir memurun işlediği verilere ulaştınız. Bu memur kötü niyetli bir memursa giderleri ya da gelirleri çok farklı şekillerde üstlerine sunmuş olabilir. "Kesin bilgiye nasıl ulaşacağım?" demeniz çok normal, kesine yakın bilgiye ulaşmak için birden fazla kaynakla çalışma yapmanız gerekiyor. Fakat yine de kesin bir bilgi elde etmek çok güç. Yine bir örnek vermek gerekirse, Osmanlı'nın Kayı boyundan gelmediğine yönelik bulgular, Kayı olduğuna yönelik bulgulara göre daha fazla. Fakat bu kesin bir yargıya varmamıza yetmiyor.
Bunların dışında sadece bilgi almak için ya da hoşunuza gittiği için okuyorsanız, yine "Sapiens" gibi ya da "Bunu Herkes Bilir" gibi bilim camiası dışındakiler için yazılmış kitaplar sizi fazlasıyla tatmin edecektir.
Eğer sorunuz işin mutfağı, yani teknikle ilgiliyse; önce bir konu (çalışılmamış olması tercihtir. Eğer çalışılmış fakat eksik olduğunu ya da subjektif olduğunu düşünüyorsanız tekrar araştırabilirsiniz.) belirleriz ve arından konu hakkında literatür taraması yaparız. Bu ilk adımı attıktan sonra bir amaç ve temel soru belirlenir, ardından veriler toplanır, analiz edilir ve yazma işlemine geçilir.
Soru tarih ile ilgilenenler açısından genel bilgi ile cevaplandırılabilecek bir soru. Ancak kaynağı şart koştuğunuz için ufak bir İnternet taramasıyla karşıma çıkan bir makaleyi de incelemenize sunuyorum. Özetleyecek olursak tarihi kaynaklar, kaynaklık ettiği döneme ilişkin olup olmamasına göre birinci el ve ikinci el kaynaklar olarak ikiye ayrılıyor. Birinci el kaynaklara ana kaynak da deniliyor. İkinci el kaynaklar ise kaynaklık ettiği döneme ilişkin olmayıp yazarının ana kaynaklardan yararlanarak meydana getirdiği kaynaklardan oluşuyor. Tahmin edileceği üzere birinci el kaynaklar daha güvenilir. Zira birinci el en nihayetinde sadece tarihi bir olaya bizzat tanıklık eden kişilerin tanıklığını içerirken ikinci el kaynaklarda yazarın araştırması da devreye giriyor. Bu noktada ikinci el kaynağın sahibinin de yanılma payını düşünmek gerekiyor. Kaynakların güvenilirliğine ilişkin yazılı veya sözlü olup olmamasına göre de tasnif mümkün.
Aslında birinci elden kaynaklar da tam olarak güvenilir olamayabiliyor. Örnek olarak; Eski Doğu Tarihi Dersinde hocamız Hitit - Mısır savaşını anlatırken, Mısır kaynaklarının savaşı Mısırın kazandığını kaydettiğini ancak yapılan anlaşmaya göre asıl kazananın Hititler olduğunun görüldüğünü söyledi. Hititler'in o savaşla ilgili olan kaynakları kayıp. Ancak Mısır kaynaklarının başka şekillerde de yanlış bilgi verdiklerini bildiklerinden dolayı savaşı Hititler'in kazandığını kabul ettiklerini söyledi. Anlatmak istediğim birinci veya ikinci el her türlü kaynak eleştiri süzgecinden geçirildikten sonra kullanılmalı. Günümüzde zaten bu tür kaynakların çoğunun eleştirileri yapıldı. Bu araştırmacılara büyük kolaylıklar sağlayacaktır.
