Sizce Tanrı, kavramı gereği bir zorunluluk olabilir mi?

Bana kalırsa böylesine bir tanrı çok daha olası ve makul bir tanrı, biraz gerçekçi düşünen birisi 19,28 milyar yıldır var olan evrenin tarihleri (semavi dinlerin kitaplarına göre) 20.000 yılı geçmeyen insanlar için var olmadığını görebilir diye düşünüyorum. Böylesine bir tanrıyı bazı deist inançlarda görebiliyoruz. Hatta eski bir kitapta (yanılmıyorsam ya Roma ya Yunan kökenli bir kitap olması gerekiyor, ismi yazıldığı dilde olduğu için aklıma gelmiyor, notlarımda da bulamadım.) bu tür deist inançların ateist inançlardan farklı olmadığını, çünkü var olup da dünyaya karışmayan tanrı ile var olmayan tanrı arasında pratikte fark olmadığını söylediklerini hatırlıyorum. Yani bu tür yaratıp karışmayan bir tanrı modeli pekte yeni değil. Panteizm de spiritüalizm de deizm de buna benzer bir tanrı modellerine sahiptirler ama onların Tanrısı yaratmanın yanında en azından objektif iyilik ve ahlakı vermiştir, yani yaratmak ile yetinmemiştir. En az dedim çünkü spiritüalizm de aydınlaşıp tanrılaşma Panteizm de ise tanrıya dönme onunla bir olma gibi şeyler var. Deizim aralarındaki en sadesi gibi görünüyor. Pek çok inançta şu argümanı görebiliyoruz "Tanrı yaratmak zorundaydı, o yüzden bizi yarattı", sorun bu argümanın yanında"Bizi yaratı çünkü ona benziyoruz, kutsalız" gibi gibi şeyler eklenince başlıyor. Aradığın şeye varoluşçuluk bu dinlerden daha çok benziyor gibi görünüyor. Tabi varoluşculuğun bir ucu da nihilizm, ben bir nihilistim. Oldukça adı çıkmış bir inanç olsa da böyle bir tanrı modeline en çok uyan inanç Nihilizm diyebilirim (Eğer kafamdaki yaratıcı ile yaptığım çıkarımlara tamamen uymasaydı zaten seçmezdim). Böyle dememin sebebi şu, bu tür bir tanrıyı gerçek kabul ettiğimizde bizim ahlâk sistemimiz ve değerlerimiz anlam sahibi olamıyor. Tanrının objektif ahlakı yaratması (sadece yaratmak zorunda olan) doğasına aykırı, bu nedenle de her türlü değerin öznel olması bir zorunluluk oluyor. Bu durumda tam anlamıyla hiçbir şeyin gerekli/gereksiz olmadığını herşeyin göreceli ve anlamsız olduğunu kabul etmek şart oluyor. Yani kötülük ve iyilik tamamen insan saçmalığı, yani öyle şeyler aslında yok. Bu da tam anlamıyla Nihilizm. Buna benzer tanrı modeline sahip olan ama objektif değerleri ve ahlakı savunan başka inançlar da mevcut. Tek sorun kural koymayan bir tanrıya sahipken kuraların olduğunu söylemenin, mantıklı olamaması.

İnancın daha makulü veya daha mantıklısı veya daha avantajlısı olmaz. Adı inançtır çünkü.

Ancak dediğiniz durumun bir inanç şekli var. "Panteizm". Panteistlere göre tanrı evren veya doğadan bağımsız olmadığı gibi doğa ve evren de ondan bağımsız değil. Yani doğa ve evren tanrının ta kendisidir görüşü hakimdir.

Pananteizm de ise doğa ve evrenin tanrının içinde olduğunu, tanrının bir parçası olduğu fikri hakimdir. Bu durumlar biraz da sanırım deizimin bir parçasından türemiştir. Deistler tanrının olduğunu inkar etmezler. Onlara göre tanrı kural ve kanunları yapmış, evreni yaratmış ve serbest bırakmıştır.

Ancak inanç ile ilgili fikirler bu kadar fazla ve aynı inanç içinde bile farklı yorum ve fikirler varken toplumsal olarak bu fikirlerin birbirleri ile "kültürleşmeye" hatta "kültürlenmeye" girmediğini söylemek saçmalık olacaktır. Yani her fikir ve görüş eğer mantıklı bulunur veya sevilirse; inancı etkileyen bir çok faktörün içine eklenirler.

Hal böyle iken fikirlerinizi bu iki inancı okuduktan sonra tekrar gözden geçirebilirsiniz.

Ancak "Semavi" dinler için bu durum kabul edilebilir değildir.

Çünkü bu dinlerde tanrı zaman ve mekandan muaf olduğu gibi aynı zamanda da aktiftir. Yani insanları belirli dönemlerce cezalandırır veya ödüllendirir. Veya sınayabilir. Ve insanlara peygamberler vasıtası ile mesaj yollayandır. Ve bu mesajlarında evreni ve dünyayı ve düzeniyle birlikte yarattığını belirtir. Hal böyle iken semavi dinler tanrı = evren veya evren tanrının içindedir gibi görüşleri kabul edemez. Bu durumun semavi dinlerin mantığına terstir. (Malesef böyle durumlar bazı kültür ve kişilerce kabul edilip mantıksızlık söz konusu da mevcuttur. Böyle durumların en büyük etkeni insanlığın ilk inancı olan paganizmden kopamamasıdır.)