Sıtma olan insan olmayan insandan daha önce mi donar?

Sorunuzu yanıtlamadan önce sıtma nedir ve vücudunuza ne yapar anlamak gereklidir. Sıtma, bir protozoon hastalığı olup enfekte dişi Anofel türü sivrisineklerin ısırığı ile bulaşmaktadır. İnsanlardaki tüm sıtma enfeksiyonlarının nerdeyse tümünden dört Plasmodium türü sorumludur (nadiren de olsa primatları etkileyen türler de enfeksiyona sebep olmaktadır). Bunlar P. falciparum, P. vivax, P. ovale ve P. malariae'dir. İnsan enfeksiyonu, enfekte dişi anofelin kan emme sırasında tükürük bezlerinden plasmodial sporozoitlerin inoküle edilmesi ile başlamaktadır. Kana geçtikten sonra, merozotiler hızla eritrositleri istila eder ve intraeritrositik yaşam döngüsünde 48 saat sonra (P. malariae için 72 saattir), parazit nerdeyse bütün hemoglobini kullanmış ve kırmızı kan hücresinin tümünü dolduracak şekilde üremiştir. Enfekte kişide epizodlar halinde üşüme ve titremeyi (vazokonstrüksiyon) takip eden yüksek ateş ve taşikardi (vazodilatasyon) ile seyreder ve nöbet bol terleme ve uyku hali ile sonlanır.^[1]

Sorunuzun yanıtı ilgili konuda bir deney gerçekleştirmek etik olmayacağından varsayımsal olacaktır ve cevaba ilişkin varsayım plasmodium enfeksiyonun yukarıda bahsettiğimiz patofizyolojisi üzerinden geliştirilebilir. Şöyle ki, plasmodium ile enfekte kişi muhtemelen anemik olacağından kan dolaşımı ve oksijen taşıma kapasitesi olumsuz etkilenir. Buna ek olarak vücudun sıtma ile mücadele etmek için sarf ettiği çaba, harcadığı enerji ve stres göz önüne alındığında termoregülasyon sağlıklı bir insana kıyasla daha az etkili çalışacaktır. Dolayısyla, bahsettiğimiz bu nedenlerden ötürü sağlıklı bir insana kıyasla sıtma ile enfekte bir insanın düşük sıcaklıkta hayatta kalma süresinin kısalması beklenebilir. Ancak P. malariae'nin -70 °C sıcaklıkta 20 ile 60 gün boyunca canlı olarak saklanabildiği göz önüne alındığında^[2] ve söz konusu ekstrem sıcaklıklarda hayatta kalmak olduğunda sıtma etkeni olan plasmodiuma karşı pek de bir şansımızın olmayacağı söylenebilir.