ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, öksürükle çıkan sıvı dolu kabarcıklar 6 metreye kadar, hapşırıkla çıkanlar ise 8 metreye kadar ulaşabiliyor. Bu araştırma ve bazı uzmanların halkın da maske takması gerektiğini savunan uyarıları üzerine Dünya Sağlık Örgütü, yeni koronavirüsün yayılmasını yavaşlatmak için yüz maskelerinin herkes tarafından takılıp takılmaması gerektiğini tekrar değerlendireceklerini belirtti.
Birçok çalışma yaygın maske takmanın pandemiyi hafifletmek için el yıkama, sosyal izolasyon ve diğer önlemlerin çok etkili bir tamamlayıcısı olabileceğini gösteriyor. Çalışmalar ayrıca maske takmanın (el yıkama, sosyal izolasyon, eldiven kullanımı, vb. uygulamalar ile birlikte), hane halklarında veya diğer ortak yaşam alanlarında enfeksiyonun yayılmasını azalttığını gösteriyor.
Artık şunu çok iyi öğrendik: Yeni koronavirüs çok bulaşıcı ve hızla yayılıyor. Ancak bir sıkıntı var: Maske stokları tükenmiş durumda. Bu, sağlık personelinin hayatını tehdit ediyor ve hatta koronavirüs ile olan savaşımızdaki araştırmaları yavaşlatıyor.
Sağlık çalışanlarının bile maske bulamadığı bu günlerde kendi maskelerimizi nasıl yaparız soruları gündeme geldi. Bu yazımızda kendi maskemizi nasıl yapabileceğimize dair bazı örnekleri sizlerle paylaşacağız. Bu önereceğimiz maskelerin %100 koruma sağlamadığını ve sadece öneri olarak paylaştığımızı belirtmek isteriz.
Sağlık Görevlileri İçin Önerilen Maskeler
Bu maskeler sadece sağlık görevlileri içi önerilmektedir çünkü sayıca az olduğundan kaynaklı sağlık görevlileri bile bulmakta zorlanmaktadırlar.
Bunlardan biri N95 maskeleridir. 0.3 mikrondan daha büyük partiküllerin yüzde 95'ini bloke eden bir filtreli sert maskelerdir ve sızdırmaz bir bariyer oluşturduklarından emin olmak için sağlık çalışanlarına uygunluk testinden geçirilmiştir. Çoğu kişisel koruyucu ekipmanlarında olduğu gibi, N95 maskelerinin de her kullanımdan sonra atılması önerilmektedir; ancak bazı özel şartlar altında tekrar kullanılmaları mümkün olabilir.
Cerrahi maskeler, kumaştan yapılan ve yüze daha gevşek oturan ama virüs taşıyabilen küçük parçacıkları bloke eden maskelerdir. Kullanıcının nefes almasını sağlayan ince bir sentetik polimer lif ağına sahiptirler. Bununla birlikte, N95 solunum maskeleri kadar yüze sıkı oturmadıkları için havadaki partiküllere karşı aynı korumayı sağlamazlar.
Ev Yapımı Maskeler Ne Kadar Etkili?
Cambridge Üniversitesi'nde 2013 yılında yapılan bir araştırmada, her birinin havadaki partikülleri engellemedeki etkinliğini ölçmek için bir hane halkında birkaç malzeme denendi. Çalışma, basit çay havlularının (burada bahsedilen İngilizler'in kullandığı pamuklu ve ince çay havlularıdır) havadaki partiküllerin yüzde 83'ünün (ve ikiye katlanılarak kullanıldığında yüzde 96'ya kadar) takılabileceğini gösterdi. İlginç bir şekilde, yaygın ev tipi elektrikli süpürge torbaları için kullanılan malzemede ise bu 94'ü gösterdi.
Bununla birlikte, yapılan çalışmada çay havlularının nefes alabilirlik açısından pratik olmadığı ortaya çıktı. Bu çalışmada, tamamen pamuklu bir tişörtün tek katının yüzde 69 etkinliği olduğu ve iki kat kullanıldığında da yüzde 70'in biraz üzerinde etkinlik gösterdiği ortaya çıktı. Ayrıca tişörtle yapılan maskelerin, cerrahi maskelere göre daha nefes alınabilir olduğuna karar verildi.
Evde Yapılan Maskelerde Ne Tür Kumaşlar Kullanmalıyız?
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), kendi kendine yap (DIY) maskelerinin kriz zamanlarında son çare olarak yapılabileceğini ve ideal olarak, tüm solunum bölgemizi, yani ağzımızı ve burnumuzu iyice kapatacak şekilde yapılmasını öneriyor.
SmartAirFilters.com tarafından yüz maskeleri üzerine yapılan bir araştırmada, pamuklu tişörtlerin ve pamuklu yastık kılıflarının evde yapılacak yüz maskeleri için en iyi malzemeler olduğunu ve partikülleri yakalayabilmelerine rağmen nefes alınabilir olduklarını belirtiliyor.
Virüsler diğer taneciklere göre çok küçükler ama havadaki bulaştırıcılıkları virüs dolu küçük kabarcıklar ile oluyor. Bu kabarcıklar yine çok küçüktür (yaklaşık 5 mikron) ama bazı kumaşların geçirmezlikleri onları havada yakalayabilir.
Eminiz hepinizin bu günlerde gözden çıkarabileceğiz pamuklu tişörtler ve yastık kılıfları vardır. Hem nefes almamızı engellemeyek hem de koruması daha fazla olan kumaşları seçmeliyiz. Örneğin; delikli bir kumaştan virüslerin kolayca girebileceğini düşünmemiz gerekir çünkü milyonlarca koronavirüs bir iğnenin başına sığabilir ve uzun süreler yaşayabilir.
Araştımacılar, maskenin iki katlı kumaşla yapıldığında tanecikleri geçiriciliklerini karşılaştırdılar. Etkisi biraz daha artmış olsa da bazı kumaşlarda çok fazla bir değişiklik yapmadığı gözlendi.
Araştımacılar, maskenin iki katlı kumaşla yapıldığında tanecikleri geçiriciliklerini karşılaştırdılar. Etkisi biraz daha artmış olsa da bazı kumaşlarda çok fazla bir değişiklik yapmadığı gözlendi.
Kullanacağımız kumaşın nefes almamızı engellememesi gerekmektedir.
Çalışmalar, evde yapılan maskeler için en iyi kumaşların pamuklu tişörtler, yastık kılıfları veya diğer pamuklu malzemeler olduğunu göstermektedir. Bu malzemeler, koronavirüs boyutuna benzer 0.2 mikron büyüklüğünde partiküllerin yaklaşık %50'sini filtreler. Cerrahi maskeler kadar nefes almaları da kolaydır, bu da onları birkaç saat takacak kadar rahat hale getirir.
Evde Yapacağımız Maskeleri Kullanırken Uymamız Gereken Kurallar
Yalnız yapacağınız maskeleri kullanırken çok dikkatli olmanızı önereceğiz.
Öncelikle 20 saniye boyunca yıkadığınız ya da steril olduğuna inandığız ellerinizle takmalı ve maskelerin temiz ve steril olduğundan emin olmalısınız. Maskeyi taktığınız sürece maskeyi dokunmamanız gerekir ya da dokunacaksanız ellerinizin temiz olduğundan emin olun. Çıkarırken kulak tarafındaki lastikleri kullanarak çıkarmalısınız.
Tek kullanımlık maskeleri çıkardıktan sonra doğrudan çöpe atıp, ellerinizi 20 saniye boyunca yıkamalısınız. Eğer yaptığınız maskeler tekrar kullanılabilir ise, tekrar kullanmadan önce 60 derece gibi yüksek sıcaklıklarda sabunlu su ile yıkamanız gerekmektedir. Başka bir öneride ise maskeyi her kullanımdan önce 10 dakika kaynatıp kurutmak gerekmektedir.
Çok Hızlı Yapılabilen Maskeler
Öncelikle, kağıt havlu ile yapılan maskeler çok acil maskeye ihtiyacınız olduğunda önerebileceğimiz maskelerdir. Kağıt havludan yapacağınız maske için ihtiyacınız olanlar; kağıt havlu, zımba, yapıştırıcı ve ince bir lastik. Yalnız lastiğin çıkmaması için iyi yapıştığından emin olan, yüzünüzü acıtmayacak bir şekilde lastikler sağlam olsun diye zımbalayabilirsiniz.
Büyük bir mendil ya da boyun bağından hızla yapabileceğiniz maske için ise mendile ve lastiğe ihtiyacınız olacak.
Dikme İşlemi Gerektiren Maskeler
Bu maskeler daha çok önerilmektedir çünkü kullanılacak kumaşın niteliği bu maskeleri daha güvenilir yapmaktadır. Daha önce de belirttiğimiz gibi bu maskeleri bir kez kullandıktan sonra steril hale getirdikten sonra tekrar kullanabilirsiniz. O yüzden, size tavsiyemiz birkaç maske yapıp gerektiğinde kullanabilmenizdir.
Sonuç
Yine de ev yapımı maskelerin sizi yeni koronavirüsten korumada %100 etkili olmadığını vurgulanmak istiyoruz. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), evde yapılan maskelerin genellikle yanlış bir güvenlik hissi verdiğini ve el yıkama gibi uygun güvenlik önlemleri söz konusu olduğunda daha riskli davranışlara ve ihmallere yol açabileceğini söylüyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), ev yapımı maskelerin son çare olarak kullanılabileceğini söylüyor.
Unutmayın kendinizi ve başkalarını korumanın en iyi yolu evde kalmak ve uygun sosyal mesafe uygulamalarını uygulamaktır.
Evrim Ağacı'nın ev yapımı maske ile ilgili yazısı vardı. Alta ve kaynakçaya ekliyorum:
Kaynaklar
- Yazar Yok. Evrim Ağacı. (25 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 25 Nisan 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
