Psikoloji bir bilim midir?

Evet psikoloji bilimsel metodolojileri kullanan bir sosyal bilimdir. Tabi sosyal bilimleri bilim olarak kabul etmeyen radikal görüşler de vardır ama şuan literatürdeki asıl tartışma psikolojinin bir bilim olup olmamasından ziyade nasıl bir bilim olduğuyla ilgilidir. Zira çok geniş bir alanla ilgilenen bu bilim sosyal bilimlerin zayıf olarak görülen metodolojilerini kullanmakla birlikte çok güvenilir deneysel metodlar ve matematiksel modellemeler de kullanılır. Psikolojinin bazı alanları metodolojik olarak eleştrilir ve psuedoscience olarak nitelendirilir( Örneğin pozitif psikoloji, hümanistik psikoloji, psikanaliz, EMDR terapisi, memetik vb...) fakat metodolojik olarak çok sağlam ve tekrarlanabilir sonuçlar veren alanlar da vardır. Bundan dolayı psikoloji bir bilim olmakla birlikte bilimler arasındaki konumu ve kategorizasyonu son derece muallaktır. Bazı uzmanlar psikolojiyi aralarında doğa bilimleri(biyoloji,davranışçı genetik, sinirbilim) ve sosyal bilimlerin de bulunduğu davranış bilimleri isimli bir kategoriye koymaya eğilimlidir.

Psikoloji elbette bir bilimdir. Ruh kavramı psikolojide din veya felsefede kullanıldığı gibi kullanılmaz. Bilimsel bir disiplin olarak psikoloji spiritüel anlamda bir ruhu kabul etmez. Burada ruh daha çok ruhsal bozukluk tanımlamasında olduğu şekli ile zihin, düşünce duygunun bir kapsayıcısı olarak kullanılır.

Psikoloji bilimsel yöntem bakımından doğal bilimlerin kullandıklarından çok farklı yöntemler kullanmaz. Nöropsikoloji gibi bazı alt alanlar sosyal bilimden ziyade doğal bilimlere daha yakındır. Psikoloji biliminin üretmiş olduğu pek çok bilgi eğitimden reklamcılığa, psikolojik bozukluklara kadar bir çok alanda kullanılır. Evrim ağacının videolarında da davranışla ilgili çoğu video aslında psikolojinin bilgileri üstüne kurulmuştur.Mesela yakın zamanda izlediğim ve kötü alışkanlıkların nasıl yenileceğine ve neden kalıcı olduklarına dahi video gibi. Belki duymuş olacağınız Stanford Hapisene Deneyi gibi oldukça meşhur deneyler de psikoloji biliminin deneyleridir.

Psikoloji sadece "ruhsal" bozukluklar ile ilgilenen bir bilim değildir. Karar vermeden yeme davranışına hatta trafiğe kadar insana dair her alanda bir psikoloji uğraş alanı bulmak mümkündür. Özetle bugün insan davranışına dair bildiğimiz hemen tüm bilgiler psikoloji ile en azından ilişkilidir.

Psikolojiye dair en bilinen teori Freud'un psikanalizi olduğundan ve klasik psikanalizin de bilimselliği tartışmalı olduğundan psikolojinin de aynı yöntemleri uygulayan bir alan olduğu gibi yanlış bir algı vardır. Oysa psikanaliz, psikoloji alanına çok şey katmakla birlikte tek başına bu bilimi temsil etmez, edemez.

Bunun cevabi net olarak evet.

Öyleyse neden insanlar neden bu alanın bilimsel geçerliliğini sorgulamakta ısrar ediyorlar?

Sorun şu ki, popüler basında psikoloji hakkında yazılanların çoğu bilime dayanmıyor. Herkes insan zihninin nasıl çalıştığına dair çelişkili fikirlerin bir kakofonisine yol açacak şekilde bilgi sahibi gibi görünüyor. Kişisel yardım kitapları, yayınları ve internet sayfaları sıkça bilimsel olarak hiç test edilmemiş veya test edilip başarısız olmuş görüşler ortaya koyuyor.Profesyonel gazeteciler tarafından sergilenen akademik alan açıkça bilimsel olsa da, onların halk bilincine giden yolunu çizen fikirler genellikle bu alanla belli belirsiz şekilde bağlantılı.

Özetleyecek olursak yalan medyanın bu konuda sorumluluğu büyük.Bunun sebep olduğu diğer sorunlar ise ^[1][1] insanların yanlış psikoloji tanımıyla birlikte herkesin kafasındaki farklı "bilim"yorumu.

Astronomi ve kimya gibi alanlarda kesin sonuçlar bulunur.Ancak psikolojide ise yanıltıcı sonuçlar ortaya çıkabilir,çünkü beyinler karışıktır.Ama yinede bilimdir.Bilimi tanımlamak zordur ve herkesin üzerinde uzlaştığı bir standart bilim tanımı yoktur.Bilimde adımların listesi aynıdır.Gözlem,hipotez,deney,analiz ve sonuç.Bunlar temel yönergelerdir.Ancak bilimin çoğu dalı birbirinden farklı işleyecektir.Mesela parçacık fizikçileri Higgs bozonunu doğrudan gözlemleyemezler.Bunun yerine istatistiklere güvenirler.Ancak bu olmadığı manasına gelmez ve fiziğin bilim olmadığı manasına gelmez.Psikolojide insan zihni ve davranışının incelenmesidir.Yıllarca psikolojide hipotezler,deneyler ve analizlerle deneyimler toplanmaya devam edilmektedir.Ve psikolojide diger bilim dallarında olduğu gibi ilerleme devam etmektedir.Kimbilir belkide insan beynini çözmede yapay zeka ile bu dalda büyük bir sıçrama gercekleşecek.

Değildir. "Bilimin temel yöntemleri doğal bilimlerine içkin durumdayken ve bunun sosyal bilimlerde uygulanması bile sorun iken, öznel değişkenliğin fazla olduğu psikolojinin bilim olduğu savı zayıf noktalar içermektedir. Deneysel psikoloji de, doğa bilimlerinin doğrulama-yanlışlama yöntemsel kabiliyetinden uzaktır.".^[1]

Psikoloji bir bilim midir?

Bence psikolojiye bilim demek eksik kalır. Hem bir bilimdir hem de bir arayıştır. İnsanın kendini keşfederken ki iç dünyasının dışa vurumu dur. Bunu anlamak için bilim yetmez.

Duygularımızın ve düşüncelerimizin bedenimize olan bu tepkimesi. Bize aslında mantık ve duygusallığın muazzam şarkısı olan psikoloji bestesini sunuyor.

Müziğe benzettim. Saçma gelmiş olabilir. Ancak ritim ve sözler uyumsuz olursa berbat, bozuk bir şarkı çıkar ortaya. Bu nedenle tek başına bilim demek eksiktir. Bilim ve anlama sanatıdır psikoloji. Bilim ve arayış mücadelesidir psikoloji. Bilim ve bedenin konuşma dilidir psikoloji...