Bilirsiniz, atmosferimizin yüzde 21’i oksijen gazından oluşur. Atmosferin yüzde 78’lik büyük bölümü azot, yüzde 0,93’ü argon, yüzde 0,4’ü karbondioksit ve geri kalan yüzde 0,03’lük bölümü de neon, helyum, metan, kripton ve hidrojen gazları ile su buharıdır.
Ancak bu gazların oranları Dünya’nın yaklaşık 4,5 milyarlık ömrü boyunca hep aynı kalmamış, yeryüzünde olup bitenlerle ilişkili olarak değişip durmuştur. Sonu gelmeyen yanardağ patlamaları, asit yağmurları, yangınlar ve daha birçok “felaket” denebilecek olay atmosferdeki gazların oranında değişikliklere yol açmıştır.
Hele yaşamın doğuşuyla birlikte oranlar iyice değişmiştir. Önce algler, ardından bitkiler atmosferimize bol miktarda oksijen salmaya başlamış ve oksijen oranını önemli ölçüde yükseltmiştir. Öyle ki bugünkünden yüksek (yaklaşık yüzde 30) oksijen oranının olduğu Karbonifer devrinde, günümüzün küçük yusufçuk böceklerinin ataları birkaç metrelik kanat açıklığı olan dev böceklere dönüşmüştü!
Ama şimdi biz oksijene geri dönelim. Eğer atmosferimizdeki oksijen oranı şimdiki gibi yüzde 21 değil de yüzde 100 olsaydı, yani saf oksijenle dolu bir atmosferin içinde yaşıyor olsaydık, acaba ne olurdu? Şimdikinden çok daha rahat mı soluk alırdık? Hücrelerimizin oksijen kullanarak yaptığı ATP (Adenozin trifosfat) üretimi beş kat hızlanır ve enerji patlaması mı yaşardık? Yoksa hiç de tahmin ettiğimiz gibi sonuçlar vermez miydi, saf oksijenli atmosferde yaşamak?
Öncelikle solunum zorluğu çeken bazı hastalara ve uzaya çıkan astronotlara saf oksijen verildiğini, ama bunun sınırlı süreler boyunca ve düşük basınçta yapıldığını anımsatalım. Ancak bizler normal koşullar altında tümüyle oksijenden oluşan bir havayı solumaya başlasaydık, bu yavaş yavaş ölümümüze neden olurdu! Çünkü saf oksijen hücre duvarını, hücre çekirdeğini çevreleyen zarı ve DNA’mızı bozmaya başlardı. Hücrelerimizde bol miktarda ve serbestçe gezinmeye başlayan oksijen, hücrelerimizin organellerini ve proteinleri parçalamaya başlar, hücre onarımını sağlayan enzimleri de çalışamaz hale getirirdi. Sonuç olarak hızlı bir şekilde yaşlanmaya başlardık. Tabi bütün canlılar da…
Tabii gezegenimizdeki tek değişiklik insanların ya da genel olarak canlıların bedeninde olmazdı! Biliyorsunuz yanma olayının gerçekleşmesi için bir yanıcı maddeye, oksijen gazına ve bir de kıvılcıma gereksinim vardır. Saf oksijenle dolu bir atmosferin içinde yaşıyor olsaydık, her şey ama her şey bir yanmaya hazır maddelere dönüşürdü. En ufak bir kıvılcım çevremizde gördüğümüz tüm nesneleri ve bedenlerimizi tutuşturabilirdi.
1967’de Apollo 1 uzay aracıyla Ay’a gitmek için son hazırlıklarını yapan üç astronotun yerdeki testler sırasında ölümüne neden olan, saf oksijenle dolu uzay aracının içindeki küçük bir kıvılcımdı. Saniyeler içinde içerideki her şey ve astronotlar yanmıştı. Atmosferimizin yüzde 100 oksijen olması, her yeri o uzay aracının içine dönüştürürdü! Korkunç!
Kısacası, atmosferdeki oksijen oranının bırakın yüzde 100 olmasını, iki katı bile olsa, orman ve çayır yangınlarının önünü kolay kolay alamazdık. Bedenlerimiz ve akciğerlerimizse bu yeni duruma uyum sağlayamazlardı. Öte yandan canlılarda çok uzun zaman içinde uyarlanmalar olur ve bizim gibi kırılgan türler yavaş yavaş sahneden çekilirken yüksek oksijeni avantaja dönüştüren türler evrimleşirdi. O nedenle atmosferdeki gazların milyonlarca yılda ulaştığı bu dengeyi ne oksijen ne de karbondioksit lehine değiştirmek pek akıllıca olmazdı![1]
Umarım yardımcı olabilmişimdir iyi günler.
Kaynaklar
- Kumbara Dergisi. Atmosfer, Oksijenden Oluşsaydı Ne Olurdu | Kumbara Dergisi. (15 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 16 Kasım 2022. Alındığı Yer: Kumbara Dergisi | Arşiv Bağlantısı
