Düşünce temelli his durumudur. Bir insana veya canlıya merhamet gösterebilmek için onun durumunu anlamak, onun yerine kendimizi koymamız gerekir. Burada ise bir düsünsellik unsuru vardır. O insanın durumunu düşünmek, hayal etmek vs anlamında. Bunu yaptığınızda o canlının içinde bulunduğu şartları algılamaya başlarsınız. Ama asıl sebep bu değildir. Bu ikincil bir sebeptir. Bundan önce insanın kendisinin de canlı olması gelir. İnsanın kendisi de bir canlı olarak örneğin acı hissine sahip olmasaydı karşısındakinin acısını duyumsayamazdı.
Dolayısıyla düşünsellik insanın kendi bedeninde de olan acı hissi gibi hisleri tetikler ve kendi bedeninde ortaya az yada çok ortaya çıkmasını sağlar.
Bu açıdan merhamet düşünsellik temelli his içeren bir bilinç halidir. Örneğin elini bıçak kesmiş birini gördüğünüz de beyniniz sizin elinizde görsel veriyi işleyerek acıyı az da olsa hissetmenizi sağlar. Böyle bir görüntüyü izlerken beyninizin düşünsel yaptığı şey ise o kişinin yerine kendini koymasıdır ki bu düşünsellik unsuru sinir siteminde kendi bedeniniz üzerinde etkili olarak acıyı elinizde hissetmenizi sağlar.
İnsanların neden bir çoğu kan görmeye dayanamaz. Çünkü aynı kan kendi bedenlerinde de dolaşır. Bu olmasa yani insanın kendinde olmasa böyle bir duruma girmesi mümkün olamazdı.
Dolayısıyla merhamet empatisini sağlayan şey insanın kendisinin merhamete muhtaç olmaya açık olmasıdır. Aksi halde kendinde olmayanı insan algılayamaz ve deneyimleyemezdi.