Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Ygz Ekre
Ygz Ekre
2,818 UP
Üye
0

Karadenizde ve akdenizde dağlar denize neden paralel ?

Yani dalgalar toprağı ittiriyor diye düşünüyorum ama doğrumu hiç bilmiyorum cevabı nedir ?
4,259 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Egemen Sak
Egemen Sak
39K UP
Sosyal Bilgiler Öğretmeni

[1]

Dağlar bir çeşit değildir. Kırık(tektonik)Kıvrım ve volkanik dağlar olarak çeşitlendirilebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Türkiye'de en çok bulunan dağ tipi ise kıvrım dağlarıdır. Bunun iki farklı nedeni vardır.

En büyük nedeni ise Alp-Himalaya kuşağıdır. Himalaya dağlarından Alp dağlarına kadar uzanan ve ülkemizden de geçen aktif ve genç bir fay hattı var. Ülkemizdeki en uzun kolu Kuzey Anadolu Fay hattı. Bu fay ülkemizdeki birçok depremi ve kaybı oluşturan fay hattıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Şu fay 3. Jeolojik zamanda oluştuğu için henüz aktifliğini kaybetmemiş bir hattır. Ve özellikle ülkemizin eski bir deniz arazisi (tetris denizi) olması ve bu arazinin yükselmesinin bir nedeni de budur. Bu fay arazinin eski bir deniz tabanı olmasından dolayı araziyi daha esnek hale getirir ve genç arazi henüz tam yerleşmemiş, oturmamıştır. Bu yüzden yavaş yavaş yerleşir.

Ayrıca, Arabistan ve Afrika levhasının da bizleri kuzeye doğru itmesi de bizlerin özellikle Karadenize paralel dağlar ortaya çıkarır. Araziyi bir nevi katlar. Bu katlama sırasında dağlar oluşur.

Bu yüzdendir ki karadeniz ve akdenizde dağlar denize paralel şekilde uzanır.

Peki o zaman neden egedeki dağlar denize paralel değil de dik?

Bunun da cevabı var. Ege bölgesi ve denizi zaten eski bir dağlık arazidir. Yani eski bir kara parçası yeni bir deniz. Bu yüzdendir ki ege kıyıları çok daha sakin bir deniz olmasına mütevellit, daha sarp kıyılar ve az sahillere sahiptir. Egeid adasının 4. Jeolojik zamanın başında tektonik hareketler ile kırılıp, parçalanıp akdenizin sularının araziye dolmasıyla eski dağlar yeni adaları oluşturmuştur. Bu yüzden egede çok fazla kayalık ve ada var ve sahilleri çok geniş değil, taşlık ve sarp arazileri vardır.

Bu tektonizma o kadar kuvvetli olmuştur ki, boğazları açmaya başlamış, marmara denizini oluşturmuş ve karadenizi bir deniz haline getirmiştir.

Bir genel kültür olarak duymuşsunuzdur. Karadenizin 100 metre altında yaşam olamaz diye. Nedeni de metan gazı olduğu içindir. Evet bu doğrudur. Karadeniz eski bir göl ve tatlı su gölü iken egeid adasının çökmesi ile bir deniz oluşur ve oradaki canlıların tamamının ölümüne sebep olur.

Peki hadi akdeniz genç bir arazi değil sahilleri ve denizi mağlum o halde neden ege denizi ile karadeniz neredeyse akran iken karadenizin sahilleri daha geniş ve kumsaldır ?

Tüm Reklamları Kapat

Bunun da cevabı dış kuvvetlerde yatar. Karadeniz, Sibirya ve İzlanda yüksek basınç merkezi doğrudan bir hava sürkilasyonunun tam da merkezinde kalır. Bu yüksek basınçlı hava karadenizden geçerken rüzgarlar oluşturur bu rüzgarlar da gerek kendisi gerek ise dalgalar ve yağışların etkisiyle kayaçların kimyasal ve mekanik çözülmelerine yol açar. Ülkemizin en dalgalı denizin karadeniz olmasının nedeni de bu iki basınç merkezidir.

Bu yıl da ve her yıl da olduğu gibi buradan geçen hava karadenizin doğu (Rizenin kuzey doğu tarafı- Gürcistan sahilleri) civarındaki dağlardan geçemez ve nemini bırakamaz. Bu yüzden özellikle Erzurum ve karadenizin doğusuna çok fazla yağış bırakarak gelir.

Yine bu yüzden ki, bu hava akımı karadenizde şişer ve karadeniz kıyılarına ulaştığında zaten bağıl nem %100 e yakınken dağlardan geçemez ve yükselir bu da bölgeye ekstra yağış getirir.

Burada istisna bölge İstanbul ve yakın çevresidir. İstanbulun batısında sahillere doğru uzanan yıldızlar doğusunda da karadeniz dağları olduğu için özellikle karayel ve poyrazın etkisiyle bu nemli hava dağları aşmak yerine dağlara paralel bir hava akımı sağlar ve istanbul ve çevresine yağış getirir. Ancak bu hava akımları soğuktur,marmara denizinden kalkan sıcak, nemli ve bağış nemi yüksek hava ile karşılaşırsa bir anda tabiri caizse kızılca kıyameti koparır.

Tüm Reklamları Kapat

Bunun adı meterolojide siklondur. Dönen hava manasında çevrilebilir. Bu durumda iki hava birbiri ile ısı alışverişini eğer ısı farkları azsa ani bir şekilde yapar ve ani yağışlara dönüşür veya beklendik yağışı keser. Eğer ısı farkı çok ise bu iki hava akımı karışmak istemez ve bir nevi havada girdap oluşturur. Ve bu ani, sert kuvvetli dolu, yağmur, kar, tipi gibi maddi açıdan ciddi zarar verecek olayları oluşturur. En güzel öğreniği 2017 istanbul fırtınası ve yağışıdır. Bu yıl da (2022) gelen ve aniden başlayıp hayatı felç etme niteliğine getiren kar ve tipi fırtınaları da örnektir. Lakin 2022 yılındaki bu kar hafif siklon denebilir...

Bu durumları anlamanız için Türkiye coğrafyası, iç ve dış kuvvetler konusunu incelemenizi öneririm.

Sevgilerle

394 görüntülenme
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close