İstilacı tür nedir? Örnek verebilir misiniz?

İstilacı türler, doğal alanlarının dışında bir bölgeye getirildiklerinde etkileşime girdiği topluluğu değiştiren yabancı organizmalardır. Amerika Birleşik Devletleri'nde mor salkım otu (Lythrum salicaria) ve zebra midyesi (Dreissena polymorpha) gibi istilacı türler su ekosistemlerini değişikliğe uğratmış; bazı ormanlar akdiken (Rhamnus cathartica) ve sarımsak otunun (Alliaria petiolata) yayılması nedeniyle tehdit altındadır. Bazı iyi bilinen istilacı hayvanlar arasında dişbudak zümrüt kurdu (Agrilus planipennis) ve Avrupa sığırcığı (Sturnus vulgaris) bulunmaktadır. Gerek ormanda, gerek yazın yaptığınız bir tekne gezintisinde, gerek sokakta yürürken en az bir istilacı türle karşılaşmışsınızdır.

İstilacı türlerin yakın zamanda fazlasıyla çoğaldığı bir vaka, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan Asya sazanları vakasıdır. 1970'li yıllarda havuzları fazla planktondan arındırmak amacıyla yayınbalığı havuzları ve atıksu arıtma tesislerinde kullanılmak üzere ABD'ye getirilen bu balıklardan bazıları, kapatıldığı bölgelerden kaçmış, 1980'li yıllara gelindiğinde ise Mississippi Nehir havzasının Illinois ve Missouri Nehirleri dahil olmak üzere birçok kolunu kolonize etmiştir.

Hızlı üreyen ve doymak bilmeyen bu balıklar, yiyecek ve kaynak konusunda yerli türlerle rekabete girmesi halinde bu türlerin yok olmasına yol açabilir. Örneğin, aynı familyanın bir türü olan ot sazanı, fitoplankton ve su bitkileriyle beslenmektedir. Fitoplankton ve su bitkileri için yerli türlerle rekabete giren bu balıklar, su bitkilerini tüketerek yerli balıkların yumurtladığı habitatları değişime uğratır. Bir başka tür olan gümüş sazan ise zooplanktonlarla beslenen yerli balıklarla rekabet halindedir.

Illinois Nehri'nin bazı bölgelerinde topluluk biyokütlesinin %95'ini Asya sazanları oluşturmaktadır. Bu balıklar yenebilir nitelikte olmasına karşın bol kılçıklıdır ve ABD'de tercih edilen bir besin kaynağı olamamışlardır. Buna ek olarak bu türler, Büyük Göllerde yerel ekonomi ve rekreasyonel balıkçılık için son derece önemli olan yerli balık ve balıkçılık kaynaklarını tehdit etmektedir. Asya sazanı, bununla da kalmayıp yaklaşan motorlu teknelerin sesinden korkmakta, kendini su yüzüne fırlatarak teknede seyahat eden insanlara zarar verebilmektedir.

Büyük Göller bölgesi, bu bölgede gerçekleştirilen somon ve göl alabalığı balıkçılığı faaliyetleri Asya sazanlarının tehdidi altındadır. Henüz Büyük Göller bölgesine ulaşamamış bu sazanların Mississippi Nehri ve Büyük Göller havzaları arasındaki tek geçit olan Chicago Kanalına ulaşmasını engellemeye yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Bu çalışmalar arasında elektrikli bariyer gibi yöntemler de yer almasına karşın Kanada'nın birkaç eyaleti, Chicago Kanalının Michigan Gölü'ne geçit veren kısımlarının tamamen kapatılması yönünde adli girişimlerde bulunmuş; yerel ve ulusal politikacılar sorunun çözülmesine yönelik görüşlerini bildirmiştir. Ancak ana hatlarıyla ele alındığında hükümetler, istilacı türlerin yayılmasının engellenmesi veya yavaşlatılması konusunda etkili olamamıştır.

Asya sazanı çerçevesinde doğan sorunlar, nüfus ve topluluk ekolojisi, balıkçılık yönetimi ve politikanın insan gıda arzı ve ekonomisi için hayati öneme sahip konularda nasıl kesiştiğini göstermektedir. Asya sazanı gibi sosyo-politik sorunlarda bir habitatı işgal eden belirli bir türün üyelerinin incelenmesi olarak özetlenebilecek popülasyon ekolojisi disiplinine ve bir habitat içindeki tüm türlerin etkileşiminin incelenmesi olarak özetlenebilecek topluluk ekolojisi disiplinlerine kapsamlı bir şekilde başvurulmaktadır.