İnterseks, dış cinsel organlar ile iç cinsel organlar (testisler ve yumurtalıklar) arasında bir tür tanım durumudur. Erkek veya kadın (ikili) cinsiyet sınıflandırmasına uymayan üreme veya cinsel anatomiye sahiptir. Cinsel organları, eşeysel bezleri, hormonları, kromozomları veya üreme organlarını etkileyen bir dizi doğal farklılığı tarif etmek için kullanılan kapsayıcı bir terimdir. Bu durum için kullanılan eski terim hermafroditizmdir.
İnterseks 4 kategoriye ayrılabilir:
46, XX interseks
46, XY interseks
Gerçek gonadal interseks
Karmaşık veya belirlenmemiş interseks
İnterseks bireylerde görülen bazı anatomik durumlar:
- Doğumda belirsiz cinsel organ
- Mikropenis
- Klitoromegali
- Erkeklerde inmemiş testisler (yumurtalık olabilir)
- Kızlarda labial veya inguinal (kasık) kitleler (testis olabilir)
- Hipospadias (penis ağzının ucu dışında başka bir yerde olması; kadınlarda üretranın (idrar kanalının) vajinaya açılması)
Bu gibi fiziksel durumlarla karşılaşılmaktadır.
İnterseks bireylerin yumurtası ve spermi olsa dahi dölleme yeteneği yoktur. Bu sebeple kısır sayılırlar.
Hermafrodit hayvanlar genellikle solucanlar, deniz salyangozları, sümüklü böceklerde, süngerlerde ve salyangoz gibi omurgasız hayvanlarda görülebilmektedir. Bu hayvanlar birbirlerini dölleyebilir. Örneğin iki salyangoz üreme yetisi çağına geldiklerinde biri erkek biri dişi rolünü üstlenerek birbirlerini dölleyebilirler. Burada kritik nokta iki aynı türün yan yana olmasıdır (salyangozlar için).
Bazı hermafrodit canlılar kendi sperm ve yumurtalarını dölleyerek yavru oluşturabilirler. Yani kendi kendini dölleyebilirler. Bazı hermafrodit canlılarda ise üreme hücreleri farklı zamanlarda oluştuğu için kendi kendini dölleyemez. Ayrıca bu durum genetik çeşitliliğin artmasını sağlar.
İnterseks bireyler, iki eşey organlarına sahip olmalarına karşın bir cinsiyete kendilerini daha yakın hissedebilirler. Fenotipi erkek bir birey olarak görünüp yumurtalığa sahip olması ve kendini dişi bir birey hissetmesi olabilir. Fakat diğer hermafrodit canlılarda cinsiyet rolleri sadece çiftleşme sırasında üstlenilir. Bir solucan ya da salyangoz günlük yaşamında herhangi bir cinsiyeti temsil etmez.
Kaynaklar
- MedlinePlus. Intersex: Medlineplus Medical Encyclopedia. Alındığı Tarih: 27 Ekim 2023. Alındığı Yer: MedlinePlus | Arşiv Bağlantısı