İnsan bir dine veya bir mezhepe neden inanmak ister? Veya neden insan inanmak ister?

"İnsanlar dinlere inanmak eğilimindedir" genellemesi yapamayız. Bu durum kişinin içinde yaşadığı aile ve toplum davranışlarını ve eğilimlerini kendine örnek almasından kaynaklanıyor olabilir. Dünya'da 8 milyar insan yaşıyor ve yarısından fazlası semavi (tek tanrılı) dinlere inanmıyor, hatta büyük bir kısmı çok tanrılı dinlerde dahil hiç bir inanca sahip değil.

Bu eldeki veri değerlendirildiğinde; kişi Müslüman bir toplumda dünyaya geldiyse genel tercihi o yönde ve gene aynı şekilde diğer semavi dinlerin yaygın olduğu toplumlarda doğdu ise yönelimi benzer şekilde ilerliyor veya dinden çok "yaşam felsefesi" olarak değerlendirilen Budizm ve benzeri inançlarının yaygın olduğu Uzak Doğu toplumlarında, kişinin tıpkı ailesinden ve toplumdan öğrendiği şekilde yönelimi inançsızlık olabiliyor.

Yaşam boşluk tanımaz!

Belirsizlik boşluğu, boşluk bilinemezliği, bilinemezlik korkuyu besler.

Oysa biz canlılar için ve özelinde insanlar için güvenlik, hayatta kalma ve soyun devamının ardından 3. sıradaki genetik koddur.

Bu nedenle yaşamdaki boşlukları kimileri arayış, gözlem, deney, soru, araştırma vb. yol ve yöntemlerle, bilinir hale getirerek doldurur ve güvensiz alanı güvenli hale getirir, kimileri ise türlü nedenlerle ve öğrenilmiş bir kültürel kod üzerinden belirsiz, güvensiz alanın tamamını , bildik, tanıdık, sınırsız güce sahip bir dost ile doldurmayı tercih eder. İşte o "Dost" Tanrıdır ve ona ulaşma araç ve yöntemler bütününe inanç denir.

Her coğrafyanın insanı farklıdır. Genelde belirsizliğe yönelik temel kaygı-korku içerikli yaklaşımı ortak olsa da coğrafyanın farkı nüans farkına neden olur.

Burada sınırlı bir gücü elinde tutanlar; toplumun bu güvenli alan yaratma ihtiyacının vesile olduğu inancın ön gördüğü, tartışılmaz sınırsız güce ve hakka sahip Tanrının güç ve yetkisini bir vekalet ile tekeline alma çabası dinletin doğuşuna vesile olur.

Bir yerde ilahi kaynağa dayanan sınırsız güç ve hak temelli bir yetki var ise, bu yetkiyi vekaleten kullanacak ve bunun üzerinden yeryüzünde bir coğrafyada hükmetmek isteyecek kişi, zümre, topluluk vb. sayı kaçınılmaz olarak artar.

Bu toplumlarda bu yetkiye talip olanların bu yetkiyi veren Tanrı veya kullandırma araç, kural ve yöntemleri olan dine yönelik itirazları bu yetkinin altını boşaltır. Bunun için onların varlığının ortak kabulüne dokunulmaz ancak nitelikleri ile ilgili ortaklaşılmayan alanlar üzerinden kendilerini "öz, hakiki" olan biziz şeklinde tanımlar ve kendilerini farklı yerde konumlandırır. Bu konumlandırmanın literatürdeki adı mezheptir. Ötesi de var, ötesinin ötesi de...

İnsanlar bazenleri büyük sorumluluklardan kaçmak ister. Tamamen özgür olduğunu ve sorumluluk almasını gerektiğini bilen insan bundan korkar ve kaçar ( herkes değil tabi ki ). Semavi dinlere inanalara baktığımız zaman sürekli bu hayatta mutlu olmasa bile öteki dünyada mükafatlandırılacağını düşünür ve kendini avutur. Veya adaletin yerini sağlamadığını düşündüğü zaman “Allah’ın adaleti tecelli edecektir.” şeklinde düşünüp kendince bir umut arayışı içine girer. Böyle düşünerek hayatın anlamsız olduğunu düşünmeden bir amaca hizmet ettiğini düşünüp kendini teselli eder diyebiliriz. Çünkü hayatta inanmak denen şey olmasaydı hayata devam etmek daha zor olabilirdi. İslam dinine inanan bir insan intihar etmek istese bile intihar edemez. Çünkü dini bunu yasaklamıştır. Ve bu düşünce ile yaşama bağlanmaya çalışır. Hayat kolay bir şey değildir. İnsanlar bence yaşamak için bir şeye inanmak zorundadır bu hiçbir şeye inanmak olmasa bile. Benim fikrim bu yönde umarım yardımcı olabilmişimdir.

İnanmak bir ihtiyaçtır. bunu dinle, mezheple ya da herhangi bir ritüele inanmakla sınırlandıramayız. bugün inananlara anlam veremeyen ateistler bile aslında bir şeye inanıyor. Tanrının varlığı ya da yokluğu hangi tarafta olursanız olun sonuç olarak bir inanışın savunucusu olursunuz.

Ez cümle inanmak hava gibi, su gibi bir ihtiyaçtır ama genelde fark edilmeyen bir ihtiyaçtır.