Yazılı olarak bizlere ulaşmış hukuksal metinlere bir kaç örnek verebilirim fakat daha eskileri varsa bende öğrenmek isterim. Bir siralama yapacak olursak Urukagina(yaklaşık M.Ö.2370), Ur-nammu (yaklaşık M.Ö. 2047-Ur-dingir-nammu), Ana-İttuşu (M.Ö. 2060-1960 tarihleri arasında hüküm sürmüş III Ur Hanedanı döneminde yazılmış olabileceği düşünülmektedir.), Lipit-İştar (yaklaşık M.Ö.1934-1924) ve Hammurabi (yaklaşık M.Ö.1728-1686) şeklinde sıralanabilir. İşte bazıları;
Urgakina Kanunları (M.Ö. 3000)
Urgakina bir sümer kralıdır. onun koyduğu yasalar tarihteki ilk yazılı kanunlardır. Yasaların önem arzeden bir diğer yönü ise ilk sosyal reform, ilk mülkiyet hakkı gibi; kendi zaman şartlarına göre büyük devrimlerdir. Tarihte bilinen en eski yazılı kanunu hazırlatan kişi. Kendisinin adı ile anılmış bu kanun basit kurallar içerir, daha çok “tarla sürenin, hayvan sağanındır” mantığı ile hazırlanmış ve dönemin ur şehrinde dini eksenli bir yönetim süren ve halkı ekonomik anlamda sömüren Ur-Nammu Kanunu İlk yasa koyucu Ur-Nammu adlı Sümerli bir hukukçu ve kraldır. Ur-Nammu kanunları bir başkasının asılsız yere suçlanması, kaçak köleler, yaralamalar ve bir başkasının tarlasına zarar verme gibi konuları düzenlemiştir. M.Ö. 3000 yıllarında Sümer topraklarında yaygın bir mahkeme örgütünün ve yetkin yargıçların olduğu ve bilinmektedir. Sümer adli sisteminde suçlayıcı, yargıç, yargıçlar heyeti, katip ve savunman(avukat) niteliğinde kişiler bulunmaktadır. Bu durum modern hukuk sistemi ile benzerlik taşımaktadır.
Ur-Namnu Kanunları
Ur-Nammu Sümerli bir hukukçu ve kraldır. Ur-Nammu kanunları bir başkasının asılsız yere suçlanması, kaçak köleler, yaralamalar ve bir başkasının tarlasına zarar verme gibi konuları düzenlemiştir. M.Ö. 3000 yıllarında Sümer topraklarında yaygın bir mahkeme örgütünün ve yetkin yargıçların olduğu ve bilinmektedir. Sümer adli sisteminde suçlayıcı, yargıç, yargıçlar heyeti, katip ve savunman(avukat) niteliğinde kişiler bulunmaktadır. Bu durum modern hukuk sistemi ile benzerlik taşımaktadır. Ur-Nammu Kanunu hükümlerinin büyük kısmı ceza hukuku ve aile hukukunu ilgilendirmektedir. Kanunda öldürme ve hırsızlık gibi bazı suçlar için idam cezası öngörülmüştür. Ancak, diğer suçlar için muhtelif para cezaları getirilmektedir.[2]
Hammurabi Kanunları
Urkagina Kanunları’ndan sonra Mezopotamya’da başka kanunlar da yapılmıştır. Bu kanunlar içerisinde Babil Kralı Hammurabi’nin yaptığı kanunlar önemli bir yere sahiptir. Hammurabi kanunları veya kısasa kısas olarak bilinen Hammurabi yasaları, Babil Uygarlığına aittir. Tarihe kanunları ile ünlü Babil kralı olarak geçen Hammurabi’dir. Kendinden önce yapılan kanunlar ile meri örf ve adetlerin derlenmesiyle 282 madde olarak hazırlanan Hammurabi Kanunnamesinin giriş kısmında o dönemki inanışa göre Baş Tanrı Marduk hakkında övgüler yer alır. Marduk ve Adalet Tanrısı Samaş tarafından Hammurabi'nin nasıl kral seçildiği bahs olunur. daha önce yapılmış olan kanunların ve örf adet hukukunun bir derlemesiyle hem de zamanın ihtiyaçları dikkate alınarak oluşturulmuştur. Her ne kadar Hammurabi kendini adaletin kralı olarak ifade etse de kanunlarını Tanrı Şamaş’ın önünde durduğu bir stelin alt kısmına yazdırmıştır. Bu stelde zayıfların ve öksüzlerin koruyucusu, Tanrı adına ülkeyi yöneten, adil ve insancıl hükümdar olarak kendisini tanıtır. Hammurabi Kanunları "kısasa “dişe diş, göze göz” şeklinde değerlendirilen ve suçu işleyene aynı ağırlıkta cezayı içeren kanunlardır.[3]
Kaynaklar
- akdishukuk. Urgakina Kanunları. Alındığı Tarih: 13 Şubat 2025. Alındığı Yer: akdishukuk | Arşiv Bağlantısı
- hukukbook. Sümer Hukuku. (17 Kasım 2024). Alındığı Tarih: 13 Şubat 2025. Alındığı Yer: Hukuk Ansiklopedisi | Arşiv Bağlantısı
- A. C. Demirbag. Hammurabi Kanunlari. Alındığı Tarih: 13 Şubat 2025. Alındığı Yer: Av. Cihat DEMİRBAĞ Hukuk Bürosu | Arşiv Bağlantısı
