Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Elif Naz Çelik
Üye 27 Şubat 1 Cevap
2

Hipofantazi hakkında detaylı bilgi verebilir misiniz?

282 görüntülenme
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Ahmet Alper Yüksel
Daha önce afantazi ve hiperfantazi ile ilgili okumalar yaptım. 27 Şubat

Hipofantazi diye bir terimi daha önce hiç duymadım. Hatta sorunuzu görünce internette aradım ancak karşıma hiperfantazi ve afantazi dışında hiçbir şey çıkmadı. Kısaca hiperfantazi, zihinde ortalamanın üzerinde görsel canlandırma yapabilme anlamına geliyor. Afantazi ise zihin körlüğü demek. Afantaz bireyler hiçbir şekilde zihinlerinde görsel canlandırma yapamıyor. Yardımı dokunur mu bilmiyorum ancak afantazi hakkında daha önce yazdığım bir blog yazısını olduğu gibi buraya kopyala yapıştır yapıyorum:

Hayal Gücü Olmayan İnsanlar: Afantazlar

Bir ormanda yürüdüğünüzü hayal edin. Karşınıza rengarenk bir kuş çıkıyor. Onu elinize almak için kolunuzu uzatıyorsunuz. Ancak sizden korkuyor ve kaçıyor. Bu görüntü ne kadar net?

Tüm Reklamları Kapat

Şimdi de bulunduğunuz odada gri bir fil olduğunu düşünün. Size bakıyor, onu görebiliyor musunuz?

İnsanların büyük çoğunluğu kendilerinden bir şeyi hayal etmeleri ya da zihinlerinde canlandırmaları istendiğinde hiç zorlanmıyor. Ancak toplumun %2 ile %5'lik bir kesimi var ki her gün gördüğü insanların yüzlerini bile zihinlerinde canlandıramıyor. Bu duruma “afantazi”, bu durumu yaşayan insanlaraysa “afantaz” deniyor.

Afantazi; Yunanca “phantasia (hayal gücü)” kelimesi ve “a” olumsuzluk ekinin birleşiminden türemiş, istemli bir şekilde zihinde görüntüler oluşturamama durumunu ifade eden bir terimdir. İlk olarak Charles Darwin’in kuzeni Francis Galton tarafından 1880 yılında keşfedilmiştir. Galton, 100 yetişkin erkekten her sabah kahvaltı yaptıkları masalarını anlatmasını istemiş, onlara zihinlerindeki görüntünün ne kadar net olduğuyla ilgili sorular sormuştur. İlginç bir şekilde bu 100 yetişkinden 12'si, sorulara neredeyse hiç cevap verememiştir. Galton bu çalışmasını “Nature” gibi prestijli bir dergide yayınlasa da o zamanlar bu durum pek ilgi çekmemiştir.

Ancak işler İngiltere’deki Exeter Üniversitesi’nde nörolog olan Adam Zeman’ın, 2003 yılında 65 yaşındaki bir hastayla karşılaşmasıyla değişmiştir. Sonradan “MX” olarak adlandırılan hasta; aile üyelerini, yakın arkadaşlarını veya yeni ziyaret ettiği yerlerin hiçbirini zihninde canlandıramadığını belirtmiştir. Durumu oldukça ilginç bulan Zeman, ekibiyle araştırmalara başlamıştır. Yapılan tetkikler ve fMRI (manyetik rezonans görüntüleme) ile MX’in zihinsel imge gücünün olmadığı ortaya çıkmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Bununla yetinmeyen Zeman ve meslektaşları, 21 katılımcıya görsel deneyimleri hakkında çeşitli anketler uygulamıştır. Bulgular 2015 yılında yayınlanmıştır. 2015'ten sonraysa afantazi; gazetelerin, televizyonların, blogların konusu olmaya başlamıştır. Ayrıca Firefox tarayıcısının geliştirilmesine yardımcı olan Blake Ross, bir Facebook paylaşımında görsel imgeler yaratmadaki yetersizliğini anlatmıştır.

2021 yılında Amerikan Ulusal Sağlık Örgütü’nde Beyin ve Biliş Laboratuarı’ndan Doktor Wilma Bainbridge ve ekibinin afantaz bireylerle internet üzerinde yaptığı bir çalışma, afantaz kişilerin uzamsal problemleri olmadığını ancak görsel imgelerin içeriğini oluşturmada problem yaşadıklarını ortaya çıkarmıştır.

Cortex dergisinde yayınlanan çalışmada 61 afantaz birey ve eşleştirilmiş sağlıklı katılımcılara bir oturma odası, bir mutfak ve bir yatak odasının üç resmi gösterilmiş ve her birini hafızalarından çizmeleri istenmiştir. Sonraki aşamada katılımcıların çizimleri internet üzerinden iki açıdan değerlendirilmeye sunulmuştur: nesne ayrıntıları (nesnelerin neye benzediği) ve mekansal ayrıntıları (nesnelerin boyutu ve konumu). Çizimler, internet üzerinden 2.700’den fazla çevrimiçi puanlayıcı tarafından nesnel olarak yorumlanmıştır.

Çalışmanın baş yazarı Bainbridge “Bulgularımız, afantaz kişilerin nesneleri doğru boyut ve konumda çizdiğini, ancak renk gibi görsel ayrıntıların daha azını sağladıklarını ve ayrıca tipik görüntüleyicilere (afantaz olmayan bireyler) kıyasla daha az sayıda nesne çizdiklerini gösterdi.” demiştir.

[1]Yeni bir araştırma sahası olan afantazi hakkında yapılan çalışma sayısı oldukça azdır. Yapılacak araştırmalarla afantazinin sebebinin ne olduğu, nasıl ortaya çıktığı, yaratıcılığa ne gibi bir etkisi olduğu gibi soruların cevabı netlik kazanacaktır.

Kaynaklar

  1. Ahmet Alper Yüksel. Hayal Gücü Olmayan İnsanlar: Afantazlar. Alındığı Tarih: 27 Şubat 2025. Alındığı Yer: Medium | Arşiv Bağlantısı
1
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close