Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Ece Müker
Ece Müker
291K UP
Üye
1

Hava olayları, özellikle kasırgalar ve fırtınalar nasıl oluşur ve nasıl tahmin edilir?

297 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Kerem Palancı
Kerem Palancı
4,393 UP
Amatör olarak 3 yıldır Meteorolojiyle uğraşıyorum.

İlk olarak Kararsızlık nedir?

Kararsızlık, sıcak ve soğuk havanın yer değişimi için birbirine yaptığı zorlama ile oluşur. Atmosferin üst katmanları her zaman soğuktur, alt katmanlar ise sıcaktır. Sıcak hava termodinamik kanunlar gereği yükselmeye zorlanır, soğuk hava ise alçalmaya zorlanır. Bu yer değişimi kavgası havada kararsızlık meydana getirir. 3 tür kararsızlık vardır. Bunlar; Parsel Kararsızlığı, Gizli Isıya Bağlı Kararsızlık ve Konvektif Kararsızlıktır.

Tüm Reklamları Kapat

Parsel Kararsızlığı, sayısal kararsızlık endekslerinin incelenmesi sonucunda değerlendirilir. Bahsettiğim sayısal kararsızlık endeksleri ise CAPE(Convective Available Potential Energy) ve Lifted Index'tir. CAPE değerinin +300J/kg'dan daha yüksek olması çoğu zaman için havanın kararsız olduğuna işaret eder. Lifted Index ise 3 ve daha altında olduğunda hava kararsız olmaya başlamıştır. Ancak bu ikisini incelemek yetmez çünkü bazen belirli noktalarda konvektif inhibisyon(CINH) olabilir. Uygun şartlar sağlandığında ve bu endeksler uygun olduğunda bizim oraj adını verdiğimiz yıldırım/şimşek aktiviteleri olmaya başlar.

Gizli Isıya Bağlı Kararsızlık(Latent Instability) ise genel anlamda alçak basınç merkezlerinde işimize yarar. Aşırı nem devinimi bölgedeki Çiy Noktasını arttırır. Çiy Noktası ve Latent Instability doğru orantılı olarak artar. Yüksek Çiy Noktası yüksek Latent Instability'e işaret eder. Bunda çok ayrıntıya girmeme gerek yok, kafalar karışmasın.

Tüm Reklamları Kapat

En çok kullandığımız ve bildiğimiz ise Konvektif Kararsızlıktır. Konvektif Kararsızlığı anlamanın en kolay yolu alt seviyede nemli hava katmanı, üst seviyede ise kuru hava katmanı olmasıdır. Skew-T diyagramlarından bunu görebiliriz. Nemli hava, kuru havaya göre daha az yoğun olduğundan dolayı yükselme eğilimi gösterir. Kuru hava ise nemli havaya göre daha hızlı soğur. Bu yüzden burada oluşan yer değişimi konvektif kararsızlığı meydana getirir.

Aşırı kararsız hava ve uygun atmosferik nemlilikle beraber Süper Hücre, Hortum, Dolu vb. hadiseler oluşur. Kasırgalar ise okyanusun sıcak sularından güç kazanır bu da kısmen Latent Instability'e girer. Uygun atmosferik koşullar beraberinde bu olayı getirir. Misal Dolu için orta katmandaki kuru hava, Süper Hücre için alt katmandaki kuvvetli rüzgar kesmesi, Hortum için düşük bulut taban seviyesi gibi etkenler bunların oluşumu için uygun ortamı hazırlar.

Misal Kasırgaların oluşumu için deniz suyu sıcaklıklarının en az 26,5'C olması gerekir. Öncesinde basit bir fırtına sistemiyken önce Tropikal Fırtınaya sonra ise Kasırgaya dönüşür. Tropikal Fırtına aşamasındayken bir alçak basınç merkezine dönüşür ve bulunduğu yarım küreye göre hareket eder. Kuzey yarım kürede saat yönünün tersine, güney yarım kürede saat yönünde dönüşe başlar. Kuzey yarım küredekileri baz alırsak saat yönünün tersinde dönerek ilerleyen ve okyanusun sıcak sularından güç kazanarak ilerleyen bir alçak basınç merkezi olarak düşünebiliriz. Sonrasında kategorilere ayrılarak bir kasırgaya dönüşür. Basitçe bu şekilde düşünebiliriz.

Bunların tahminciliği ise teknik bilgi ve tecrübeye dayalıdır. Ben 3 yıldır kendimi yabancı makalelere vererek meteoroloji alanında geliştirdim, geliştirmeye devam ediyorum. Basit bir şekilde anlatmaya çalıştım, yani basite indirgemeye çalıştım. Belirli bir bilgi seviyesine ve tecrübeye ulaştıktan sonra gerek Skew-T diyagramları gerek küresel salınımlar gerek bölgesel tropikal konveksiyonel hareketler gerekse deniz suyu sıcaklıklarından tahminler yapmaya başlayacaksınız. Her ne kadar basit görünse de bunların tahminciliği çok zor ve çok uğraş gerektiriyor.

Kaynaklar

  1. Weather. Thunderstorms. Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2023. Alındığı Yer: weather | Arşiv Bağlantısı
  2. N. U. D. O. Commerce. Severe Weather Topics. Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2023. Alındığı Yer: Weather | Arşiv Bağlantısı
  3. University of Illinois. Lifted Index: Upper Air Data. Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2023. Alındığı Yer: University of Illinois | Arşiv Bağlantısı
  4. University of Illinois. Hurricanes: A Tropical Cyclone With Winds > 64 Knots. Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2023. Alındığı Yer: University of Illinois | Arşiv Bağlantısı
  5. University of Illinois. Stages Of Development: From Tropical Depression To Hurricane. Alındığı Tarih: 21 Ağustos 2023. Alındığı Yer: University of Illinois | Arşiv Bağlantısı
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close