Aşılanma sonrasında vücudunuzda özetle şunlar olur:
- Adaptif savunma sisteminizin B ve T hücreleri, antikor ve hafıza hücresi üretimiyle sonuçlanacak biçimde savunmaya geçer. Bunlar, aşının vücudunuza tanıttığı mızrak proteinlerini tanımaya başlar.
- Bu hücreler bir süre sayıca çoğalırlar, ancak aylar geçtikçe sayıları azalır. Buna bağlı olarak antikorlar da azalmaya başlarlar.
- Ancak bazı antikor üretici hücreler kemik iliğinde depolanırlar ve düşük miktarlarda antikor üretimini sürdürürler.
- Bazı hafıza (B) hücreleri kan ile vücut boyunca dolaşarak virüsü aramaya devam eder. Eğer virüs tespit edilirse, hemen antikor salgılayıcı hücrelere dönüşürler.
- Hafıza (T) hücreleri de var olmaya devam eder ve virüs tespit edilmesi halinde hızla çoğalırlar.
Aşının 1. dozunu olduğunuzda, bir savunma tepkisi tetiklersiniz ve T hafıza hücreleri, B hücreleri ve antikorlar üretilmeye başlar. Zaman geçtikçe bu hücreler kendilerinin daha fazla kopyasını üretirler ve antijeni (virüs proteinlerini) daha iyi tanımaya başlarlar. Bunu mümkün kılan sürece klonal genişleme ve afinite olgunlaşması adı verilir.
2. dozu olduğunuzda aynı savunma tepkisi tekrar tetiklenir. Bu sayede var olan hafıza hücrelerinin virüsü yeniden hatırlaması ve daha çok antikor üretmesi sağlanır. Bu, daha uzun ve daha güçlü bir savunma tepkisini mümkün kılar. Bu nedenle buna hatırlatıcı doz veya güçlendirici doz (İng: "booster shot") adı verilir.
İki doz arası sürenin iyi ayarlanması gerekir, çünkü çok erken olması hâlinde ikinci dozun ilk doza ek bir faydası olmaz (çünkü vücutta zaten maksimuma yakın düzeyde antikor vardır); çok geç olursa ilk dozun tüm etkisi kaybedilmiş olabilir. COVID-19 için 21 gün, Hepatit A için 6 ay gibi süreler, akademik çalışmaların sonuçlarına göre belirlenir.[1]
Özellikle de pandemi gibi zorlu dönemlerde iki doz arası sürenin mutlak olarak belirlenmesi zor olabilir; çünkü bilim insanlarının bu süre zarflarını geniş geniş deneyecek vakitleri yoktur. Deney süresi ile doz aralığını dengelemeleri gerekmektedir. Fakat iki doz arası sürenin 3 hafta ile 5 hafta arası olmasının veya 2 hafta ile 4 hafta arası olmasının farkı genellikle oldukça düşüktür ve aşılamada ana endişelerden biri değildir. Yeterince iyi bir aralık belirlendikten sonra, gerçek dünya vakalarından ve bir yandan süregelen deneylerden elde edilen ek verilerle bu aralık daha hassas bir şekilde ayarlanabilir. Ayrıca iki doz arası sürenin açılması, süregelen bir pandemide aşıların ölümleri azaltma hızını düşüreceği için, optimum-altı aralıklar da kabul edilebilir olmaktadır.
Fakat COVID-19 örneğinde, kısa sürede belirlenen 3 haftalık aralık oldukça istikrarlı bir şekilde başarıyı getirmiştir.
Kaynaklar
- CDC. Catch-Up Immunization Schedule For Persons Aged 4 Months–18 Years Who Start Late Or Who Are More Than 1 Month Behind, United States, 2021. (14 Eylül 2021). Alındığı Tarih: 14 Eylül 2021. Alındığı Yer: CDC | Arşiv Bağlantısı
