Öncelikle vicdandan başlamak istiyorum
Vicdan kelime anlamı olarak "kişiyi kendi davranışlarıyla ilgili olarak bir yargıda bulunmaya yönelten, kişinin kendi ahlak değerleri üzerinde dolaysız ve kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan, kişiye doğruyu ve iyiyi yapma yükümünü de yükleyen içsel güç." demektir.Bu tanımdan şunu söyleyebiliriz vicdan kişinin hareketleri hakkındaki düşüncelerini belirleyen yegane güçtür.Çalmanın kötü olduğunu vicdan belirler.Peki neye göre?İşte burada her kişinin büyümüş olduğu çevrenin,ailenin,ülkenin etkisinin olduğunu söylersek yanılmış olmayız.Küçüklüğünde her kötü söz söylediğinde ailesi tarafından hayıflanan ve kötü tepkiler alan bir çocuk ile her kötü söz söylediğinde gülünen ve eğlenilen bir ailede büyüyen çocuğun büyüdüklerinde kötü söz söylemeleri durumunda düşünecekleri "kötü" ya da "iyi ibareleri farklı olacaktır.İlk çocuk bunu kötü bir durum gibi düşünüp kendisini rahatsız hissederken diğerki çocuk bunda herhangi bir sorun göremeyecek ve kötü söz söylemeye devam edecektir.
Özetle vicdan kişinin ahlakı,doğru ve yanlışları ile tanımlanabilir olduğu için doğduğun,büyüdüğün alanların karşılaştığın insanların kısacası düşüncelerinin üzerinde etkisi olan birçok şeyin vicdana etkisi vardır.
Şimdi empatiye bakalım.Empatiyi kelime anlamı olarak "kendini duygu ve düşüncede bir başkasının yerine koyabilmek" alabiliriz lakin birçok farklı tanımının olduğunu söylemeden geçemeyeceğim.Tanımdan da anlaşılabildiği gibi senin başına gelmemiş yaşamadığın bir olayı sanki kendin yaşamış gibi düşünüp o kişinin duyguları hakkında bilgi sahibi olabilmek diyebiliriz.Yani tam olarak gerçek olmasa da hayatlarımızı değiş tokuş yapıyoruz denilebilir çok da bilimsel olmayacak şekilde.Empatinin ana sebebi ise beyindeki ayna nöronlar dediğimiz yapılardır bu yapılar kısaca açıklayacak olursak karşında gördüğün kişinin hareketini taklit ederler yani karşında birisi acı çekiyor ise senin beynindeki ayna nöronlar sanki sen acı çekiyormuşsun gibi bir yanılsamaya başvurup burada empati yapabilmeni sağlayabilirler.Hiç bebekler ile ilgilendin mi bilmiyorum fakat küçük çocuklar birbirinden çok etkilenirler 5 tane çocuğu bir odaya kapatırsan 1isi bir tarafını vurup ağlamaya başlarsa diğerleri de ağlarlar bunun sebebi ayna nöronlardır.
Kısaca ayna nöronlar empati duygumuzu sağlar ve doğuştan gelirler.Gelişim süreçleri baltalanmaz ise kişiye empati kazandıracaklardır.
Özetin de özeti olarak
Vicdan etrafımızdaki dünya ile şekillenir.
Empati ise doğuştan gelir.
Kaynaklar
- P. Psikoloji. Ayna Nöronlar - Beynimizin Gizli Kahramanları. (2 Haziran 2024). Alındığı Tarih: 19 Şubat 2025. Alındığı Yer: Bakırköy Psikolog, Psikomental | Psikolojik Danışmanlık ve Terapi Merkezi | Arşiv Bağlantısı
- V. A. P. T. Kok, et al. Vicdan. (7 Ocak 2022). Alındığı Tarih: 19 Şubat 2025. Alındığı Yer: Psikolog Tülay Kök - Antalya Psikolog | Arşiv Bağlantısı