Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
14

E= mc2 formülü nasıl geliştirildi? Işık hızı sabitken neden karesi alındı?

Einstein'ın bilinen formülü (e=m x c2)'nde c2 yi anlamaya çalışıyorum. Her yerde ışık hızının karesinin bir sabit olduğunu ve formülün kütle ile enerjinin aynı olduğunu söylediğini görüyorum. Peki ışık hızı da belirli bir sabit değil mi? Neden ışık hızının karesi alınmıştır?
2,894 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap

Şöyle düşünün: Elimizde diye bir kütle olsun ve üzerine gibi bir kuvvet uygulanıyor olsun. Bu kuvvet uygulanmaya devam ettikçe, kütlenin sahip olduğu enerji () de artacaktır; dolayısıyla cismin hızı () da artacaktır. Ama ışık hızı () mutlak hız sabiti olduğu için, cismin hızı asla ışık hızını aşamaz; ona sadece asimptotik olarak yaklaşabilir.

Bu durumda elimizde şu var:

Tüm Reklamları Kapat

Burada sol tarafta enerjinin zamana göre değişimi var. Bu, tanımsal olarak kuvvet ile hızın çarpımı olarak tanımlanır. Bunu anlamakta zorlanıyorsanız, güç () tanımını düşünün: . Enerji de gücün zamana göre türevi: . Dolayısıyla yukarıdaki denklemin anlamını görebilirsiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Kuvvet, , yani olduğu için, yukarıdaki formülü şuna çevirebiliriz:

Klasik hızlardan relativistik hızlara çıkıldığında kütle de değişmeye başlayacağı için (bkz: göreli kütle), burada kütleyi sabit olarak değerlendiremiyoruz. Dolayısıyla zincirleme türev almamız gerekiyor:

Burada bağımsız değişken zaman. Bir diğer deyişle, kütle de zamana göre değişiyor (yani ), hız da zamana göre değişiyor (yani ).

Ancak bizim bulmak istediğimiz şey, kütlenin enerjisi değişirken, kütlenin kendisinin nasıl değiştiğini bulmak. Yani zamanı değil, enerjiyi bağımsız değişken almak istiyoruz. Bunu yaptığımızda, zaman da enerjiye göre değişiyor olacak (yani ), kütle de enerjiye göre değişiyor olacak (yani ), hız da zamana göre değişiyor olacak (yani ).

Bunu yapmak için, son denklemimizi ile çarpmamız gerekiyor. Bunu yaptığımızda, şunu elde ediyoruz:

Tüm Reklamları Kapat

Bunu sadeleştirirsek:

Kütlenin enerjiye göre değişimini sola alacak olursak:

Tüm Reklamları Kapat

Son olarak bir de limit işlemi yapmamız gerekiyor. Enerjimiz sonsuza doğru giderken, yani hızımız yukarıdaki gibi ışık hızına yakınsarken neler olduğunu görmek istiyoruz.

Burada basit bir numara şu: En sağdaki terimine dikkat edin. Hızın enerjiye göre değişimi... Ama eğer ki hız, ona ne kadar enerji verirsek verelim bir noktadan sonra ışık hızına yakınsayıp da ona hiçbir zaman erişemiyorsa (asimptotik konverjans bu demek zaten), o zaman enerji sonsuza doğru giderken, hızın enerjiye göre değişimi de sıfıra gidiyor demektir. Bir diğer deyişle, enerji vermeye devam etmenize rağmen hızı değiştiremiyorsunuz demektir (değiştirseniz, ışık hızını aşardınız).

Bu nedenle limitimizde o en sağdaki terimi sıfır alabiliyoruz. Hızımız da ışık hızına yakınsıyor:

Tüm Reklamları Kapat

İşte... Denklemimiz, birim enerji başına kütlenin ile orantılı olarak büyüdüğünü gösteriyor.

Yani sorunuza cevaben: formülündeki kısmı, zincirleme türev alırken iki tane hız değişkeninin yan yana gelmesinden kaynaklanıyor ve sonra hızın ışık hızına yakınsarkenki limitini aldığımızda, de 'ye dönüşüyor ve doğmuş oluyor.

404 görüntülenme
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır.
26
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Emir Taha Sezer
Bilim için Yaşayan bir Primat

Einstein'ın Görelilik Kuramı'na göre m kütleli bir maddenin kinetik enerjisi E= 1/2 mv² ile değil E=(mc²/(sqrt(1-(v²/c²)))) ifadesiyle verilecektir. Burada v maddenin hızı, c ışık hızıdır.

Maddenin hızı ışık hızına yaklaştığında payda da 0'a yaklaşır dolayısıyla kütlesi olan hiçbir cisim ışık hızına ulaşmaz. Aynı şekilde eğer ki maddenin hızı yoksa, durgun haldeyse kütlesi ile ışık hızının karesinin çarpımı doğrudan enerjiyi verir (E=mc²).

Tüm Reklamları Kapat

Bütün bunlar dolaylı olarak hız ve zaman dediğimiz kavramların mutlak değil "göreli" olmasının bir sonucudur.

Formüllerde Işık hızı yerine karesinin kullanılması temelinde Lorentz Dönüşümleri'nden gelir. Fakat epey matematik içerdiğinden burada aktarmak pek kolay olmayacaktır. Bu yüzden daha fazlası için mutlaka Lorentz Dönüşümleri'ne bakmalısınız.

164 görüntülenme

Kaynaklar

  1. R. P. Feynman. (2005). Six Not-So-Easy Pieces: Einstein's Relativity, Symmetry, And Space-Time. ISBN: 9780465023936. Yayınevi: Basic Books.
  2. Wikipedia. Lorentz Transformation. (27 Mayıs 2022). Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close