Düşünce malzemesi dış dünyanın ürünleri ile sınırlıdır diyebilir miyiz? Olmayan, bilinmeyenden bir tasarım türetebilir mi zihin?

Zihinsel tasarım, nöronal aktiviteyle yakından alakalı. Düşünce bu nedenle sadece dış uyaranlardan elde edilen malzemelerle değil, aslında o malzemeleri analiz etmek için kurulmuş sinir ağları ile oluşur daha çok. Beyin, bilinen en kompleks yapı olmasının getirisiyle, gerçeği modelleyerek, hiç olmamış olasılıkları üretebilir. Yeni bir evren tasarlayabilir - elbette ki ne kadar orijinal olursa olsun, bildiğimiz evren malzemesini esas alarak bunu yapabilir-, yepyeni organizmaları kendine has biyolojisi ile tasarlayabilir. Ancak canlı, organizma ve tasarlamak bile bu evrene ait kavramlar.

Evet, sinir sistemi dış uyaranlara bağlı gelişir, ancak ŞEYler arasında farklı ilişkiler kurma, ŞEYlerin yapısı hakkında tutarlı yeni tasarımlar oluşturma gibi düşünsel üretimlerde bulunabilir.

Aslında felsefe, bu konuda oldukça ileri bir sofistike sonuç insanlık açısından. Felsefenin malzemesinin salt dünyaya ait olduğunu söylemek bazen oldukça zorlaşacaktır. Varlığı anlamlandırma çabası, o varlığı büyük resimde ele alma çabası olarak ŞEYLER ÜSTÜ bir sonucu aramaktır.

Matematik de bu anlamda salt kendi başına doğada olmayıp, bizim doğadaki ilişkileri ele alarak ürettiğimiz bir sonuç. Hem gerçek malzemesi olan, hem de olmayan bir dal bu açıdan. Hibrit bir düşünce ürünü denilebilir. Çok bilinmeyenleri denklemlerden başlayıp ileri matematiğe doğru gittikçe kullandığımız fizik evren malzemesi buharlaşmaya başlar.

Bilinç gelişimi mağaradan beri oldukça ilerledi. Şu anda halen fizik evrene bağımlı bir zihinsel tasarıdan bahsediyoruz olmamız, yeni bilinç düzeylerinin de bu sınırlarda kalacağı sonucunu doğurmaz. Şimdilik gerçeği simüle edebiliyor, yeni yorumlar getirebiliyoruz. Ancak bilincin gelişimiyle oluşacak yeni nöronal yapıların neler yapabileceği -belki de yapay zekanın da katkılarıyla- tahmin edilemez.

Ya da kesin konuşmamak gerek, hiç böyle bir şey olamaz yerine, olasılıklara açık olmak gerek. İçinde bulunduğumuz zamana ait teknoloji, bir zamanlar tamamen gerçekleşmesi İMKANSIZ şeyler idi. Değil mi...