Disleksi bir öğrenme bozukluğu değil bir öğrenme farklılığıdır. Disleksisi olan bir kişi harfleri kelimeleri ve sayıları işlemekte zorlanır çünkü beyni dili farklı bir şekilde işler. Yani disleksi beyni sesleri işleme harflere çevirme yazıya dökme gibi işlemleri normalden biraz farklı ve daha yavaş yapabilir. Disleksi bir “zeka sorunu” değildir. Disleksi olan kişiler çok zeki olabilir. Sadece beynin "okuma/yazma programı" farklı çalışır.
Disleksi Neden Olur?
Tam nedeni kesin bilinmiyor ama Genetik olabilir (ailede varsa sen de disleksi olabilirsin). Beynin dil ve hafıza ile ilgili bölgelerindeki farklılıklarla ilgilidir. Anne karnındaki gelişim sırasında etkilenmiş olabilir (oksijen eksikliği, stres, vs.).
Disleksi Belirtileri Nelerdir?
Harfleri karıştırır: "b" yerine "d", "m" yerine "n" gibi. Okurken kelimeleri atlayabilir. Okuma yavaştır ve çok fazla duraksar. Yazarken harfleri ters yazabilir “kalem” yerine “kamel”. Rakamları karıştırabilir 42 yerine 24 gibi. Kelime bulmakta zorlanabilir. Aynı kelimeyi tekrar ederken farklı şekilde söyleyebilir. Sözcükleri yanlış sırayla kullanabilir “elma kırmızı” yerine “kırmızı elma” gibi. Kısa süreli belleği zayıf olabilir (örneğin duyduğu 3 kelimeyi hatırlamak zor gelebilir). Talimatları karıştırabilir. Zamanı yönetmede zorluk yaşayabilir. Diğer derslerde başarılıyken sadece okuma/yazmada zorlanabilir. Yazılı sınavlardan düşük alırken sözlü anlatımda çok iyidir. Öğrenmesi zaman alır ama öğrendiğini çok iyi hatırlar.
Disleksi Tanısı Nasıl Konur?
Psikolojik testler (zeka testi, okuma-yazma testleri), gözleGözlem aile ve öğretmen görüşmeleri gerekir. Bu tanı genelde bir psikolog, özel eğitim uzmanı veya rehberlik araştırma merkezi (RAM) tarafından konur.
Disleksi kalıcıdır ama doğru destekle çok başarılı olunabilir. Neler yapılmalı? Özel eğitim Birebir destek uygun öğretme yöntemleri. Duyuşsal destek: “Sen gerizekalı değilsin farklı öğreniyorsun” mesajı verilmeli. Sesli kitaplar renkli yazılar hafıza teknikleri gibi yöntemler kullanılabilir. Okulda ek süre verilmesi gibi düzenlemelerle desteklenmeli.
Avantajları Var mı?
Evet. Disleksisi olan birçok kişi büyük resmi görmede çok başarılıdır. Görsel hafızası güçlüdür. Yaratıcı düşünme becerisi gelişmiştir. Mühendislik, sanat, müzik gibi alanlarda öne çıkarlar.
Örnek:
Einstein küçüklüğünde geç konuştu, yazmayı geç öğrendi. Disleksi olduğu net değil ama bir çok kişi öyle olduğunu düşünüyor. Agatha Christie disleksi olmasına rağmen dünya çapında romanlar yazdı. Steve Jobs, disleksiye rağmen Apple’ı kurdu.
Disleksi ile ilgili Yanlış Bilinenler "Disleksiler aptaldır." Tam tersi çoğu ortalamanın üstünde zekâya sahiptir. "Sadece okuma bozukluğu." Aynı zamanda dikkat, hafıza ve konuşmayı da etkileyebilir. "Büyüyünce geçer." Hayır, ama destekle çok iyi düzeyde öğrenme sağlanabilir. "Herkes disleksi olabilir." Hayır, bu nörolojik bir farklılıktır. Her okuma problemi disleksi değildir.
Disleksi = Zekâ sorunu değil, öğrenme farkı. Okuma, yazma, ses/harf eşleştirme gibi konularda zorluk yaşanır. Doğru eğitim ve sabırla bu fark büyük başarıya dönüşebilir. Toplumun anlaması, etiketlememesi çok önemlidir.
Disleksi ile ilgili bir kitap.
“Disleksi: Bir Öğrenme Güçlüğü Değil Öğrenme Tarzı”
Ronald Davis
