Dinler gerçek olmasa bile gerekli bir icat olabilir mi?

İnsanlar pek şey hakkında sebep-sonuç ilişkisi kurarlar. Bununla bağlantılı olarak insanlar, var oldukları sürece yaşamın anlamını aradılar. Yaşamın anlamı kimi dini inanç sisteminde hayatı "ermiş" veya "bilge" olarak bitirebilmekti. Bu dinlerde insanlar, hayatlarında şu ana kadar yaptıklarına göre bir sonraki hayatlarındaki konumun yükseleceğine veya alçalacağına inanırlardı. ^{[1] [2]} Yani kendileri için çaba gösterirlerdi. Kendileri için çaba gösteren insanlar değerli olduklarına inanırlardı. Değer verdikleri şeyin soyunun devam etmesi için ölmemek, öldürmemek ve genel olarak iyi ve doğru kabul edileni yaymakla ilgilenirlerdi. Bu evrimsel olarak insanların hayata tutunabilmesine katkı sağlamış olabilir. ^[3]

İnsanlar bir şeyin değerinin olmadığını, bir şeyin tamamen anlamsız veya öyle olması gerektiği için öyle olduğunu kabullenmekte zorlanırlar. Bu yüzden farklı zaman dilimlerinde hemen hemen aynı sisteme sahip dinlerin var olmuş olması şaşırtıcı değildir. Pek çok dindeki temel kurallar yaşamı ve insan soyunu devam ettirmeye teşvik eden kurallardı.

Dini inancı olmayan veya inancını yitiren insanların intihar oranı, inanca sahip insanlardan daha yüksektir. ^[4] Herhangi bir dini inanca sahip olmamak, herhangi bir inanç sistemine bağlı olmadan insanın kendi vicdani kararlarını alabilme özgürlüğüne kapı açar. Bu toplumsal bir düzensizlik oluşturabilirdi, fakat yasaların var olduğu bir dünyada herkesin kendi kafasına göre vicdani kararlar vermesi pek mümkün olmaz. Yine de eylemlerinin sonuçlarında alacakları cezayı göze alabilecek insanlar var. Fakat bu dünyadan sonra onları başka ve sonsuz cezaların beklediğine inanan insanlar bu yasak ve yanlış kabul edilen eylemleri yapmaktan genellikle geri dururlar. Kısacası bu yasak ve yanlış olarak kabul edilen eylemleri tamamen bitiremiyor dinler bile. Yani bu konuda fayda sağlıyor dersek bile tam anlamıyla çözüm sağladığını söyleyemeyiz.

İntihar etmek de dinlerin genelinde yasak kabul edilir. Yukarıda açıkladığım gibi insanların soyunun devam etmesiyle bağlantılı olabilir. Aynı zamanda her şeyi yarattığına inanılan ve kusursuz kabul edilen bir gücün eseri olan bir şeyi yok etmek insanın yapabileceği en kötü şeydir gibi düşünce sistemleri de vardır. Yani farkında olmadan bu şekilde düşünüp soyu devam ettirmek, insanların kendi kendilerine yaptıkları bir evrimsel devamlılığı etkileyen bir karar olmuş olabilir.

"Dinler, gerekli birer icat mıdır?" Buna değinecek olursam kısmen Hayır kısmen de evet derdim, burada soruya hangi açıdan baktığına bağlı. Dinden kasteddiğiniz genel bir tanımsa dünyada bilinen bazı yaygın dinlerde kıtal (savaşma anlamında cihat) anlayışı olduğunu biliyoruz. Mesela Yahudilerin kendi görüşüne göre, onlara Tanrı tarafından belirli topraklar vaadedilmiştir. (RAB, kulu Musa'nın ölümünden sonra onun yardımcısı Nun oğlu Yeşu'ya şöyle seslendi: “Kulum Musa öldü. Şimdi kalk, bütün halkla birlikte Şeria Irmağı'nı geç. Size, İsrail halkına vereceğim ülkeye girin. Musa'ya söylediğim gibi, ayak basacağınız her yeri size veriyorum. Sınırlarınız çölden Lübnan'a, büyük Fırat Irmağı'ndan –bütün Hitit ülkesi dahil– batıdaki Akdeniz'e kadar uzanacak. Yaşamın boyunca hiç kimse sana karşı koyamayacak; nasıl Musa ile birlikte oldumsa, seninle de birlikte olacağım. Seni terk etmeyeceğim, seni yüzüstü bırakmayacağım.) (Bknz: Yeşu: 1) Dinler tarihsel bağlamda çoğu zaman Monarşileri pekiştirmiştir, çeşitli savaşlara neden olmuştur. Özellikle "Vaadedilen toprak" iddiası günümüzde bu kanlı çatışmaların sürmesine yol açıyor. Dinlerin insanlığa olan bence katkıları da var ama günümüzde artık din kurumunu önemli görmüyorum, tarihsel açıdan katkıları var sadece. Mesela evrensel ahlak oluşumunda dinlerin de mutlaka belli bir oranda katkısı var. Ben zararlı veya faydalı demeyi doğru bulmuyorum, her iki açıdan da katkıları var.

şimdi eğer dinlerdeki kötü davranışları kısıtlayan kurallar olmasa belki şuandaki seviyeye gelemezdik, insanlar birbirini öldürmeyi bırakmaz ve bundan haz alabilirdi yada kimse çalışmaz başkasının malına göz dikerdi, bu gibi nedenlerle dini kuralların gelişime katkısı olduğunu düşünüyorum