Dilin bilişsel, düşünme ve algılama süreçleri ile ilişkisini ele alırsak öög, dehb, asperger, disleksi gibi şeylerle de etkileşimi var mıdır? Doğrudan etkisinden bahsetmiyorum. Herhangi bir etkileşimi var mı?

Merhaba.

Dil, düşünce ve algı birbirine içkin süreçlerdir.

Bu yüzden, dilsel süreçlerde farklılık yaşayan bireylerde dilin düşünceyle olan etkileşimi ister istemez farklılaşır.

Özel Öğrenme Güçlüğü tanısına genellikle disleksi ve diskalkuli durumları eşlik eder. Bu tanıya sahip bireylerin özellikle kelimeleri sıraya sokma konusunda zorluk yaşadığını görürüz. Örneğin çoğu (deneyimlerime göre en az %90'ı) alfabeyi sırayla sayma ve/veya ritmik sayma becerilerinde zorlanır. Ritmik sayarken sayı atlama, sayıların sırasını karıştırma, alfabedeki harflerin sırasını karıştırma gibi hataları sıklıkla yaparlar ve özellikle geriye doğru ritmik sayma becerisine hiç sahip olmayabilirler bile. Bazen de bir kelimenin içindeki harflerin sırasını karıştırdıklarını (örneğin sandalye yerine sadnalye yazmak gibi) görürüz. Yine de okuma becerisinden ziyade okuduğunu anlama becerisinde daha fazla güçlük yaşarlar. Çünkü ÖÖG'ye eşlik eden durumlar genellikle dilsel işlemleme süreçleriyle bağlantılıdır.

Otizmli bireylerde dili hiç kullanmama (konuşamama) durumu çok yaygındır. Fakat Asperger veya HDOSB hafif düzey otizm spektrum bozukluğu) dediğimiz yüksek işlevli, yani günlük yaşantıyı minimum düzeyde etkileyen otizm tanılarında durum değişir. Böyle bireylerde dil ile ilgili en sık görülen durumlar kelimeleri gerçek anlamlarıyla anlama, mecaz anlamları kavramakta zorlanma, deyim ve atasözleri gibi mecaz anlam merkezli deyişlerin ne anlama geldiğini anlayamama gibi semantik durumlardır.

DEHB'li bireylerde de dil alanı ile ilgili olarak aynı konu üzerinde uzun süre konuşamama, konudan konuya atlama gibi fonetik olmayan, işlevsel nitelikteki sorunlara rastlayabilmekteyiz.

Aşağıya disleksi tanılı çocukların linguistik ve bilişsel becerilerine dair bir makaleyi kaynak olarak bırakıyorum. İstersen benzer başka makaleler de önerebilirim.

^[1]