Erkekler mizah konusunda daha mı başarılı?

Bunun açıklaması kültürel evrimle ilgili. 10.000 yıllık yerleşik hayatta, yerleşik hayata geçmeden önceki değerler tamamen değişiyor ve yeni değerlerin mizojinleştiği görülüyor.

Bunu bazı sosyal antropologlar yerleşik düzen içinde hayvan evcilleştirilmeye başlanmasıyla birlikte erkeğin bebek dünyaya getirmedeki rolünün keşfedilmesiyle ilişkilendiriyor. Daha önce yaratmak, toprağın ve kadının mucizevi bir rolü gibi görülürken evcilleştirilen hayvanlarda üremede erkeğin katkısı da net anlaşılıyor. Bu da tarım toplumunda mülkiyet, mülkiyetin ailede nasıl devam ettirileceği kime devredileceği soruları da babalık kurumunu oluşturuyor. Zamanla düzenin bu şekilde ilerleyişi ile kadının kültür içerisindeki konumu dolayısıyla bazı sorunlar da doğuruyor. Bu konuda insanlığın oluşturduğu mitler ve hikayeler ipuçları vermekte.

Spesifik olarak mizah konusuna gelecek olursak: Mizah için de "trajedi + mesafe" formülü kullanılır. Zamansal, kültürel, statü anlamında veya fiziksel mesafe olabilir.

Geçmişteki bir trajedi, bugün etkilenen olmadığından, görece zararsız şekilde alaya alınabilir; bir yandan bu uzak trajedilerin başımıza gelme olasılığıyla da baş etmiş oluruz kendimizce. Bazen "ötekilerin" trajedisine güleriz, bazen uygunsuz bir davranışın sadece sözde kalmasını (fiziksel tehlikeyle sembolik olana ilk anda aynı tepkiyi veririz) komik buluruz veya hiç fark etmediğimiz bir benzerliğin "sevimlileştirilerek" ortaya çıkarılmasına güleriz.

Peki trajedi nedir? Trajedi, antik Yunan'da konusunu mitlerden köken alan müzikli, konusu hüzünlü tiyatrolardır. Ve trajedyalarda başkahraman olan erkek bir kadın yüzünden ya acı çekmiş, ya statüsünü kaybetmiş, ya savaşmak zorunda kalmış ve yenilmiştir. Yani trajedilerin müsebbibi anne, sevgili, kızkardeş, kız evladı olarak bir kadındır. Yani trajedi de mizah da ataerkildir. Bir kadın olarak, bunun günah keçisi olarak, yapacağınız hiçbirşey sevimli veya güldürücü olmayacaktır.

Bu konuları derslerinde çok güzel anlatan karşılaştırmalı edebiyat profesörü Nevzat Kaya'nın derslerinden birisi linkte.