Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
M. Oguz Dişli
M. Oguz Dişli
4,834 UP
Üye
13

Bir genin baskın mı yoksa çekinik mi olacağını ne belirler?

22,928 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
5 Cevap
Bayram Çalışkan
Tıp Öğrencisi

Merhaba Oğuz, bu konuyu örnek üzerinden açıklamak istiyorum. Hücrede bildiğin üzere kromozomlar çiftler halinde bulunur yani 1. kromozom hem anneden gelir hem babadan. Farz edelim ki 1. kromozomda herhangi bir lokusunda bir gen enzimatik bir görevde yer alıyor. Yani bu gen bir protein(enzim) üretiyor, sağlıklı bir gen. Bu diğer 1. kromozomda da öyle yani AA şeklinde, ikisi de sağlıklı enzim üretiyor. Sonra varsayalım ki anneden gelen 1.Kromozomda zararlı bir mutasyon oldu bu mutasyon majör olarak 3 şekilde bu gen ifadesini etkiler:

  • Promotor dediğimiz bölgedeyse mutasyon o enzimin üretimini azaltabilir
  • İşlevsel bölgedeyse işlevini tamamen kaybettirebilir
  • Yine işlevsel bölgedeyse işlevini daha verimsiz hale getirebilir

Bu mutasyonel durumda annedeki 1. Kromozomdaki o gen çekinik gen olarak ifade edilir. Çünkü babadaki 1.Kromozomdaki sağlıklı gene göre işlevsizdir veya işlevi azalmıştır. Bu mutasyon bireyi hasta etmez çünkü şuan Aa durumundasın. Hala bir kromozomda bu sağlıklı enzim sentezlenebiliyor işte bu durumda sağlıklı gen baskın olarak zararlı mutasyona uğramış gen ise çekinik olarak ifade ediliyor.

Tüm Reklamları Kapat

Sağlıklı bir gen promotor bölgesinde mutasyona uğrayıp daha fazla enzimin üretilmesine de sebep olabilir bu durum eğer sıkıntı yaratmıyorsa diğer kromozomdaki alele göre baskın sayılabilir.

5,732 görüntülenme

Kaynaklar

  1. W.S Klug, et al. (2014). Extensions Of Mendelian Genetics. ISBN: 978-0133865363. Yayınevi: PALME. sf: 80.
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
10
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Merve Arıcıbaşı
PhD Veterinary Sciences
Orijinal Soru: Bir genin fenotipte “baskın” veya “çekinik” olmasını ne belirler?

bitkiler üzerinde yapılan çalışmalarda bu mekanizmada rol oynayan faktörün " small RNA (sRNA)" denilen 200 nükleotidten küçük RNA parçaları olduğu düşünülüyor.

sRNAlar protein kodlamayan, evrim sürecinde ökaryotların virüslere karşı bir çeşit bağışıklık cevabı olarak geliştikleri düşünülen RNA segmentleri. sRNAların genleri susturma (gene silencing), messengerRNA (mRNA veya postacı RNA)'ya bağlanarak proteini sentezlemesini engelleyebilme (RNA interferaz) gibi fonksiyonları var.

Tüm Reklamları Kapat

Insanlarda baskın ve çekinik gene gelince: belirli bir fenotipik karakter biri anneden diğeri babadan gelen genç çifti yani alelden ortaya çıkar. Aynı gen çiftlerini benzer aleler şeklinde taşıyan bireylerde homozigot genotip, gen çiftlerini farklı aleler şeklinde taşıyan bireylerde ise, heterozigot genotip bulunur. Buna göre, AA ve aa genotipi sırayla, homozigot baskın ve homozigot çekinik; Aa genotipi ise heterozigottur. Herhangi bir özelliği oluşturan bir çift alelin bir üyesi söz konusu olduğu zaman, yalnızca homozigot genotipte fenotipik olarak kendini gösterilebilen alellere "çekinik (resesif) alel" denir. Diğer yandan heterozigot genotipte kendini gösteren alellere de "baskın (dominant) alel" adı verilir.

Yapılan çalışmalar dominant gen alelinde sRNAların daha fazla birikmişken çekinik aleldekilerin "target RNA" yani bu sRNAların gidip bağlanarak susturdukları (RNA silencing) genlerin birikmiş olduğunu göstermiş. Yani heterozigot bir gen alelindeki baskın genin kompozisyonundaki sRNAlar çekinik gendeki target RNAlara gidip bağlanarak o geni susturuyor ve genin özelliklerinin ortaya çıkmasını engelliyorlar.

2,870 görüntülenme
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
B Polat
B Polat
323K UP
Bilim Meraklısı
Orijinal Soru: Bir genin baskın veya çekinik olmasını sağlayan şey nedir, neden baskın gen her yavru üretiminde baskın kalmıyor?

Her bir bireye biri annesinden diğeri babasında birer çift gen gelir. Hücre bu iki genide kullanarak protein üretir. Eğer bu farklı genlerden birinin ürettiği genin proteini kullanılamayacak haldeyse hücre doğal olarak diğerini kullanır. İşte biz kullanılan proteini kodlayan gene baskın, diğerine çekinik diyoruz. Çekinik genler genelde bozuktur. Ürettikleri proteinler kullanılamaz. Örnek vericek olursak renki gözlü bireylerde melanin (göze kahverengi görüntü oluşturur) üretilmediği göz renkli görünür. Aslında bir rengin üretilmesi değil üretilmemesinin sonucudur renki gözlü olmak.[2]

331 görüntülenme

Kaynaklar

  1. medlineplus.gov. What Is A Gene?: Medlineplus Genetics. Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2022. Alındığı Yer: medlineplus.gov | Arşiv Bağlantısı
  2. medlineplus.gov. Is Eye Color Determined By Genetics?: Medlineplus Genetics. Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2022. Alındığı Yer: medlineplus.gov | Arşiv Bağlantısı
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Merve Arıcıbaşı
PhD Veterinary Sciences

Özellikle bitkiler üzerinde yapılan çalışmalarda bu mekanizmada rol oynayan faktörün " small RNA (sRNA)" denilen 200 nükleotidten küçük RNA parçaları olduğu düşünülüyor.

sRNAlar protein kodlamayan, evrim sürecinde ökaryotların virüslere karşı bir çeşit bağışıklık cevabı olarak geliştikleri düşünülen RNA segmentleri. sRNAların genleri susturma (gene silencing), messengerRNA (mRNA veya postacı RNA)'ya bağlanarak proteini sentezlemesini engelleyebilme (RNA interferaz) gibi fonksiyonları var.

Tüm Reklamları Kapat

Insanlarda baskın ve çekinik gene gelince: belirli bir fenotipik karakter biri anneden diğeri babadan gelen genç çifti yani alelden ortaya çıkar. Aynı gen çiftlerini benzer aleler şeklinde taşıyan bireylerde homozigot genotip, gen çiftlerini farklı aleler şeklinde taşıyan bireylerde ise, heterozigot genotip bulunur. Buna göre, AA ve aa genotipi sırayla, homozigot baskın ve homozigot çekinik; Aa genotipi ise heterozigottur. Herhangi bir özelliği oluşturan bir çift alelin bir üyesi söz konusu olduğu zaman, yalnızca homozigot genotipte fenotipik olarak kendini gösterilebilen alellere "çekinik (resesif) alel" denir. Diğer yandan heterozigot genotipte kendini gösteren alellere de "baskın (dominant) alel" adı verilir.

Yapılan çalışmalar dominant gen alelinde sRNAların daha fazla birikmişken çekinik aleldekilerin "target RNA" yani bu sRNAların gidip bağlanarak susturdukları (RNA silencing) genlerin birikmiş olduğunu göstermiş. Yani heterozigot bir gen alelindeki baskın genin kompozisyonundaki sRNAlar çekinik gendeki target RNAlara gidip bağlanarak o geni susturuyor ve genin özelliklerinin ortaya çıkmasını engelliyorlar.

2,406 görüntülenme
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Gizem .
Gizem .
1,827 UP
Öğrenci

Çocuk oluşumunda anneden ve babadan gelen genler (A=Baskın, a=Çekinik Gen) eğer "aa" şeklindeyse çekinik olur, "AA" olur ise baskın olur. "Aa" şeklinde olursa ise gen olarak melez, dış görünüşe yansıma olarak baskın gen ağır geldiği için baskın özellik görünür. Genlerin biri anneden diğeri ise babadan gelir. Yani sorunuzun cevabına gelirsek anne ve babanın sahip olduğu genlerden, gönderilen genler belirler.

(Örnek olarak bir anne sarışınsa "aa" genine sahip, baba sarışınsa o da "aa" genine sahiptir. Çocuk oluşumunda annenin çekinik genden başka geni olmadığı için çekinik gen yani "a" aynı şey babada da geçerli olduğu için o da çekinik gen yani "a" gönderir. Sonuç olarak çocuğun "aa" yani (Çekinik gene sahip olma) sarışın olma dışında başka bir ihtimali yoktur.)

Tüm Reklamları Kapat

Umarım anlatabilmişimdir. İyi akşamlar.

1,633 görüntülenme
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close