Bu sorunuz, bilim tarihinin en eski sorularından biri. Yani tahmini olarak 2500 yıllık bir soru. Ve bu sorunun cevabı birden çok kez değişti.
Bir zamanlar bu soruya kavramsal olarak cevap verilmişti. Vereceğim kaynakta bu anlatılıyor.
Henüz bilim, başlı başına bir alan ve kendine has dinamikleri olan bir disiplin değilken insanlar fikir jimnastiği ile bilim yapıyorlardı ve maddeyi sonsuz miktarda bölerlerse bir noktada bölünemez bir parçaya ulaşacaklarını düşündüler. Buna da atom dediler.
Ama bilimsel gelişmelerin verdiği olanaklarla bir noktada atom da bölündü, çekirdek ve protonlar keşfedildi. Sonra bunlar da bölündü, quarklar, leptonlar keşfedildi.
Ama aslında bu konu, yüksek oranda yanlış değerlendiriliyor ve yorumlanıyor. Şöyle ki:
Sanki atom, bir zamanlar "maddenin parçalanamaz en küçük parçası" olarak tanımlanmış olmasına rağmen bugün parçalanabildiği için o zamanın bu tanımlaması değişti ya da hatta bazı bilimseverlerin pek sevdiği, kullanmaktan büyük keyif duydukları ifadeyle "yıkıldı". (O bunu yıktı, bu bunu perişan etti, öteki diğerini dağıttı gibi ifadeler sansasyonel ve çarpıcı olduğu için insanlar bunları çok seviyor. Aslında bilim zaten böyle ilerliyor. Burada çarpıcı olan bilimin ilerliyor ve gerçekleri daha düşük hata payları ile anlıyor olmamız. Kimi kimi perişan ettiği değil. Yani hiç bir şeyi kişiselleştirmeye gerek yok) Ama aslında ortada yıkılan bir şey yok. Çünkü 2500 yıllık tanımlama hâlen doğru ve geçerli. Nasıl mı?
Atomun tanımında herkes, "bölünemez" kelimesine ve vurgusuna odaklanıyor. Ve atom bölündüğü için de bu kelime geçersiz sanıyor. Aslında odaklanılması gereken kelime" maddenin" kelimesi. Çünkü atom, hâlen "maddenin" bölünemez en küçük parçası. Çünkü atomu parçaladığınızda ortaya çıkan parçalara madde diyemiyoruz. O nedenle atom hâlen "maddenin" en küçük parçası.
Bu bağlamda, sorunuzdaki "elma", quarka ve leptona kadar bölünebilir. Ama elma, bir organik bileşik olduğu için elmayı, elma vasfını içerir halde ancak moleküle kadar bölebiliriz. Elmayı oluşturan molekülü böldüğünüz anda ortada elma kalmaz. Atomlar kalır. O atomlar artık elma değildir.
Özetle her maddeyi, temel parçacıklar olan quark ve leptonlara kadar bölebilirsiniz. Ama illa böleceğimiz şey elma olsun diyor iseniz yolunuz, elmayı oluşturan ve onun özelliklerini taşıyan moleküle kadar. Ondan sonrası ya yok ya da sizin için anlamsız.
Umarım fikir verebilmişimdir. Sağlıcakla... [1]
Kaynaklar
- L. Özkarayel, et al. Atom Nedir? Atomları Nasıl Keşfettik? Maddenin Yapıtaşını Açıklayan Atom Teorisi, Zamanla Nasıl Evrimleşti?. (31 Mayıs 2011). Alındığı Tarih: 27 Şubat 2023. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
