Antibiyotikler nasıl etki ediyor?

Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları

1)Metabolik Antagonizm: Antagonizm zıt /ters etki

anlamındadır. Örn; folik asit pek çok metabolik olay için

gerek duyulan bir maddedir. (örn; protein veya pürin

sentezinde gerekli)

Folik asit ; PABA + Piteridin → Folik asit

PABA= para amino benzoik asit

Sülfanomid grubu antibiyotikler yapı olarak PABA’ya

çok benzer ve PABA’nın yerini alır. Ancak bu durumda folik

asit sentezi gerçekleşmez dolayısıyla sülfanomidin olduğu

durumlarda m.o, folik asiti sentezleyemez ve m.o’nun

faaliyeti durur üreyemez ve ölür. Ancak sülfanomitler her

m.o’yı bu mekanizmayla olumsuz olarak etkilemez çünkü

bazı bakteriler folik asiti kendi sentezleyemediği için

dişardan alırlar.

Sülfanomitlerin hayvan hücrelerini bu mekanizmayla

etkilemesi yüksek canlıların ihtiyaç duydukları folik asitin

çoğunu dışarıdan alma nedenlerinden dolayı azdır.

2)Hücre Duvar Yapımının Engellenmesi: Bazı antibiyotikler

örn;penicilin,cephalosporin’ler m.o hücre duvarının

kurulmasını engelleyerek m.o üzerine etkili olur. Hayvan

hücrelerine bu antibiyotikler bu mekanizmayla etkili değildir

3)Hücre Zarına Etki: Polymyxin , polyen grubu antibiyotikler

hücre zarının geçirgenliğini bozar. İnsanlara etkisi vardır

ancak azdır. Neden? İnsanlardaki hücre zarı, m.o hücre

zarından daha dayanıklıdır.

4)Protein Sentezinin Engellenmesi:

a) Bazı grup antibiyotikler ribozomun 30S alt birimine

bağlanır. Bu durumda protein sentezi engellenmiş

olur(tetrasiklinler).

b) Bazı antibiyotikler(chloromphenicol) ribozomun 50S

alt birimine bağlanırve protein sentezi durmuş olur.

c) Bazı antibiyotikler ribozomun 30S alt birimine

bağlanır ve bu durumda mRNA’nın yanlış okunmasına

neden olur ve hücre bu durumdan olumsuz

etkilenir(streptomisin, gentamisin) .

d) Bazı antibiyotikler ise 50S ribozoma bağlanarak a.a’ın

yerini alırlar. Yanlış protein sentezine neden olur

(örn eritromisin).

Hayvan/insan hücrelerine bu antibiyotikler bu

mekanizma üzerinden etkisizdir.

5)Nükleik asit Sentezine Etki:

a)DNA sentezini engelleyenler

1)Actinomisin D→

2)Mitomicine→

3)IDU(idoksiuridine)

b)RNA sentezini engelleyenler

Rifamisin,rifampisin→

Griseofulrin→

6)Karışık Etki: Bazı antibiyotikler yukarıdaki pek çok etkiyi

bir anda gösterebilir. Örn; streptomisinler hem protein hem

RNA sentezi hem de hücre duvarına etkili olmaktadır.

Antibiyotiklere Karşı Mikroorganizmaların Direnç

Mekanizmaları

1)M.o kendini etkiyecek antibiyotiği parçalayacak bir enzim

sentezleyerek direnç gösterir.

Örn; Penisiline karşı penisilinaz (betalaktamaz) enzimi

sentezleyebilir(staphylococlar)

2)M.o antibiyotiğin hücreye alınımını engelleyebilir. Örn;

tetrasiklinlere karşı bu direnç gelişebilir.

3) Antibiyotik m.o’nun hayati önemi olan bir metabolitinin

yerine geçerek etkiliyorsa m.o, o metabolitinin yapımını

artırarak antibiyotikten etkilenmeme yoluna gider.

Örn;

PABA+Piteridin→Folik asit

Sülfenomid+piteridin →folikasit X yapımı olmaz

Bu durumda m.o, PABA’nın yapımını artırır ve sülfanomitle

bağlanma oranını azaltır.

4)Antibiyotik hücre duvarına etkiliyse m.o geçici bir süre için

hücre duvarsız hale gelir. (L formu oluşturur.)

5)Ribozomal proteinin yapısını değiştirir. (eritromisine karşı)

Örn;30S ribozomuna tutunmuyorsa bu 30S ribozomundaki

özgül proteinin yapısını değiştirir.

6)M.o, metabolik yolda etkilenen enzimin yapısını

değiştirerek antibiyotiğin etkisinden korunur.

7)Antibiyotik bir enzimatik yolu engelliyorsa m.o buradaki

enzimin yapımını artırır.

8)Ya da bu metabolik yolu bırakır. Başka bir metabolik yolu

kullanır.