Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Menderes Efe Yanpınar
Üye
4

Ödüllü Soru 7. sınıfta karadelikleri gördüm. Merak ettiğim bir şey var. Kara delikler sanıldığı gibi yıldızları yuttukça  büyür mü?

112 görüntülenme
Cevap Ver 500 UP
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
  • Ödül
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Ahmed Elhaşhaş
7 sınıf ogrencısıyım

Bir karadelik iki mekanizmayla büyür: çevresindeki maddeleri yutarak ve başka karadeliklerle birleşerek. Ancak bugüne kadar bu iki mekanizmanın hangisinin daha baskın olduğu bilinmiyordu. Fabio Pacucci ve Abraham Loeb, kendi oluşturdukları bir modeli kullanarak bu konu ile ilgili tahminler yapmışlar. Sonuçlar, bir karadeliğin daha çok hangi mekanizmayla büyüdüğünün karadeliğin kütlesine ve Dünya’ya uzaklığına bağlı olarak değiştiğini gösteriyor.

Araştırmacıların tahminlerine göre Dünya’ya daha yakın olan karadeliklerin küçük kütleli olanları çoğunlukla madde yutarak, büyük kütleli olanlarıysa genellikle başka karadeliklerle birleşerek büyüyor. Dünya’ya daha uzak olan karadelikler içinse durum tam tersi: Büyük kütleli karadelikler çoğunlukla madde yutarak, küçük kütleli karadeliklerse genellikle başka karadeliklerle birleşerek büyüyor. Işık uzayda sonlu bir hızla yayıldığı için evrende ne kadar uzağa bakarsak zamanda o kadar geçmişi görürüz. Dolayısıyla elde edilen sonuçları şöyle ifade etmek de mümkün: Evrenin ilk zamanlarında büyük karadelikler çoğunlukla madde yutarak, küçük karadeliklerse genellikle başka karadeliklerle birleşerek büyüyordu. Günümüzdeyse küçük karadelikler çoğunlukla madde yutarak, büyük karadeliklerse genellikle başka karadeliklerle birleşerek büyüyor.

Geçmişte yapılan bilimsel çalışmalar çoğunlukla madde yutarak büyüyen karadeliklerin kendi eksenleri etrafında daha hızlı döndüğünü göstermişti. Bir karadeliğin kendi etrafındaki dönme hızı da etrafındaki maddelerin ışıldama biçimlerini etkiler. Araştırmacılar da bu bilgiden yola çıkarak kendi oluşturdukları modeli bilinen, Dünya’ya yakın karadelikler üzerinde test etmişler. Sonuçlar modelin yaptığı tahminlerin başarılı olduğunu göstermiş.

Tüm Reklamları Kapat

Detaylı bilgiye araştırmacıların The Astrophysical Journal’de yayımladıkları makaleden ulaşabilirsiniz.

1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Yusuf O. Köse
Öğrenciyim, öncelik matematik olmak üzere fizik ile de ilgileniyorum.

Evet, kara delikler yıldızları, gazları ve hatta ışığı bile içine çekebilecek kadar güçlü bir kütle çekim kuvvetine sahiptirler ve bu süreçte büyürler. Kara deliğin kütle çekimi, olay ufku olarak adlandırılan görünmez bir sınır oluşturur. Bu sınırın içinde kalan her şey, kaçamayacak kadar güçlü bir çekime maruz kalır. Yani bir yıldız veya başka bir madde kara deliğin yakınından geçerse ve olay ufkunun içine düşerse, kara delik onu yutar ve bu da kara deliğin kütlesinin artmasına neden olur.

Bir kara delik maddeyi yuttukça kütlesi artar. Kütle arttıkça, kara deliğin çekim gücü de artar ve olay ufku genişler, yani kara deliğin "büyüklüğü" genişlemiş olur. Bu durum aslında kara deliklerin evrende büyüme biçimidir; kütle kazanarak genişlerler. Kara deliklerin büyümesini belirleyen şey, onların çevresindeki madde miktarıdır. Eğer bir kara delik çevresinde bir yıldız sistemine veya gaz bulutlarına sahipse, bu maddeleri çekip içine alarak büyümeye devam eder. Fakat çevresinde yutabileceği yeterince madde yoksa, kara delik büyümekte zorlanır.

Bir kara deliğin büyümesi sırasında çok ilginç bir olay da gerçekleşir: Yutulan madde kara deliğe düşerken, bu madde çoğu zaman çok yüksek hızlara ulaşır ve şiddetli bir ısınma yaşar. Bu da X-ışınları gibi yüksek enerjili ışınımlar yaymasına yol açar. Bu nedenle bilim insanları, bir kara deliğin aktif olarak madde yuttuğunu, etrafından gelen bu yüksek enerjili radyasyonu gözlemleyerek anlayabilirler. Yani bir kara delik aslında "görünmez" olmasına rağmen, etrafındaki bu etkileri gözlemleyerek varlığını tespit edebiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Yani, evet; kara delikler yıldızları, gazları ve diğer maddeleri yutarak büyürler. Yuttukları her madde, onların kütlesini artırır ve çekim güçlerini de daha etkili hale getirir. Ancak bir kara deliğin büyüklüğü veya çekim kuvveti sınırsız değildir; büyümesi, çevresindeki maddeleri yutup yutmadığına bağlıdır. Eğer kara delik yutacak bir şey bulamazsa, olduğu gibi kalır. Ama evrendeki büyük galaksilerin merkezinde yer alan süper kütleli kara delikler, milyonlarca hatta milyarlarca güneş kütlesi büyüklüğünde olabilirler ve bunun nedeni, çevrelerindeki yıldızları, gazları ve hatta diğer kara delikleri bile zamanla yutmuş olmalarıdır. Kara deliklerin büyüme süreci bu şekilde işler.

4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close