Serçeler Kaç Yıl Yaşar?

Aslında genelde "serçe" deyip geçiyor olsak da, sokaklarda göreceğiniz serçeler, bulunduğunuz ülkeye göre bambaşka türler olabilirler. Örneğin Orta Asya'da Passer ammodendri, yani Saxaul serçesini görebilirken, İtalya'nın kuzeyinde ve ortasında İtalyan serçelerini (Passer italiae) görebilirsiniz. Türkiye sokaklarında sıklıkla karşınıza çıkan serçeler Passer domesticus olarak bilinen ev serçeleriyken, Myanmar veya Vietnam'a gidecek olursanız düz sırtlı serçelerle (Passer flaveolus) karşılaşabilirsiniz. Afrika, Avrupa ve Asya'da bulunan, yani "Eski Dünya"ya ait olan 28 kadar serçe türünün tamamı, Passer cinsine aittir ve genellikle gerçek serçeler olarak bilinirler.

Çok çeşitli türlere ayrılmış olan serçelerin ömür beklentileri ve davranışları da birbirinden oldukça farklılaşmıştır. Bir serçe için yaşam oldukça zorludur ve bir serçenin yıllık hayatta kalma oranı %45-65 civarıdır; yani her yıl, bir önceki yıl yaşayan serçelerin %35-55 kadarı hayatını kaybeder.^[1] Yumurtadan çıkan serçelerin sadece %20-25 kadarı ilk üreme mevsimine kadar hayatta kalabilmektedir. Sokakta gördüğünüz herhangi bir ev serçesinin (Passer domesticus) ortalama ömrü 3 yıl kadardır (genelde 2-5 yıl kadar yaşarlar).^[3]

Buna rağmen, sıra dışı durumlarla karşılaşmak mümkündür: Örneğin bugüne kadar yaban hayatta kalmayı başaran en yaşlı ev serçesi yaklaşık 20 yaşındaydı; doğumundan hemen sonra Danimarka'da işaretlenen bu serçe, 19 yıl 9 aylıkken hayatını kaybetmiştir.^[2] İnsan koruması ve bakımı altındaki ev serçeleri ise 23 yıla kadar hayatta kalabilmektedir.^[4]

Bahsettiğimiz gibi, serçelerin ömrü türüne göre bir miktar farklılık gösterebilmektedir. Kimi serçe türü ortalama 5 yıla kadar yaşayabilirken, bazıları çok daha kısa süre hayatta kalabilmektedir. Bu kısa süre zarfında üremeye çalışan serçeler, bir seferde ortalama 5 adet yavru yumurtlarlar ve böylece serçe popülasyonlarının dengesi korunmaya çalışılır.

Çoğunlukla yerde besin arayan serçeler, uçmadıkları zamanlarda, hepimizin alışageldiği meşhur sıçrama hareketiyle yer değiştirirler. Serçeler havada süzülmezler, aktif olarak uçarlar. Doğal avcıları arasında şahinler, baykuşlar, rakunlar ve yılanlar vardır; ancak şehir yaşantısı içerisinde kedi ve köpekler tarafından da avlanabilmektedirler.

Ömrünüz boyunca belki de yüz binlerce bireyiyle karşılaşabileceğiniz bu ufak kuşlar, biyolojik açıdan son derece önemlidirler. Hem bulunukları ekosistemin önemli bir parçasıdırlar, hem de yürütülen biyoloji araştırmalarında çok kullanışlı bir model görevi görürler. Örneğin birçok evrimsel biyoloji araştırması serçeler ile yapılmaktadır. Buna rağmen şehirlerde insanlar tarafından pek hoş karşılanmazlar; çünkü çoğunlukla yerel kuşlarla rekabete girerler, tarım zararlısı olarak görülürler ve binaların etrafında büyük sürüler halinde toplanarak etrafı pisletebilirler.^[5] Ancak en nihayetinde onların da doğanın ve şehirlerimizin bir parçası olduğu unutulmamalıdır.