Savanada Yaşayan Şempanzeler De İnsanlar Gibi Paylaşımcı!
Yiyecek paylaşımı, bilim adamları tarafından genel olarak insan davranışlarına özgü ayrıt edici bir özellik olarak kabul edilmiştir. Ancak, Iowa State Üniversitesi Antropoloji Profesörü Jill Pruetz'in yeni çalışmalarında, Senegal'de bulunan Pruetz'in Fongoli Araştırma Bölgesi'ndeki şempanzelerin de çoğunlukla yiyeceklerini ve avlanma malzemelerini diğer şempanzelerle paylaştığı gözlemlendi.
Araştırmacılar, Fongoli şempanzelerinin kendi istekleriyle yabani bitkileri ve avlanma malzemelerini diğer şempanzelerle değiş tokuş ettiği 41 olay gözlemledi. Daha önce primatologlar tarafından yapılan araştırmalar sırasında, akraba olmayan şempanzelerin kendi aralarında et değiş tokuşu yaptığı belgelenmiştir; fakat bu çalışma, et dışı paylaşım davranışlarını belgeleyen ilk çalışmadır. Senegal'deki savan şempanzeleri üzerinde yaptığı araştırmalarından dolayı 2008 National Geographic Yılın Yükselen Kaşifi olarak anılan Pruetz şöyle anlatıyor:
Fongoli şempanzeleri, paylaşım yapan tek şempanze türü değil, ancak burada yaptığımız gözlemlerin eşi benzeri yok. Bütün şempanzeler etlerini paylaşır sanırım, ancak bitki ve araç paylaşmazlar. Ancak burada etin yanı sıra bitki ve ağaç da paylaştılar. Bu olayı görmeye başladığımız ilk an büyüleyiciydi.
Şempanzelerin Paylaşımında Yeni Dönem
Araştırmacılar, şempanzelere dair daha önce kaydedilmemiş bir paylaşım sıklığı kanıtladılar. Şempanzeler, genel olarak et ve yabani bitki besinlerini değiş tokuş ederler fakat bunlara ek olarak araç gereçler, bal ve toprak da takas ettiler. Paylaşım davranışlarının çoğu, dişilerin erkeklerden yiyecek alması, baskın olanlardan bağımlı olanlara yapılan paylaşımlar veya kazanç için yapılan takaslar olduğu için pasif paylaşımlar olarak sınıflandırılmışlardır.
Erkek Fongoli şempanzeleri, gözlemlenen 41 vakadan 27'sinde dişilere malzeme veya yabani yiyecek vermiştir. Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden Christina Gomes ve Christopher Boesch'in erkeklerin ve dişilerin et değiş tokuşunu seks için yaptığını öngören 2009 yılında birlikte yazdığı bir çalışmada, erkeklerin çiftleşme başarısında görülen bir artışın yanı sıra, dişilerde enerji gerekliliğini aşmak ve avlanmadan dolayı meydana gelebilecek yaralanmalar için kalori alımında bir artış olduğu sonucuna varıldı. Pruetz, kendi gözlemlediği vakalarda olayların sadece o şekilde olmadığını ileri sürdü.
Aynı zamanda ISÜ'nün Fen ve Edebiyat Fakülesi'nde Walvoord Profesörü olan Pruetz; “Fongoli bölgesindeki sosyal gruplar arasında farklı ilişki grupları var ve ben bu durumun çevreyle, daha doğrusu kaynakların farklı bölgelere değişik oranlarda dağılmasıyla, bağlantılı olduğu konusunda tekrar düşünme gereği hissettim.” şeklinde konuştu. “Onlar çok daha büyük bir yaşam alanına sahiptiler – Neredeyse Jane Goodall'ın Gombe'deki 86 kilometrekarelik alanından 10 kat daha büyük. - ve bu durum onları bir arada olmaya zorluyor. Eğer normal şempanzelerin yaptığı gibi ayrılırlarsa, tekrar birilerini görmeleri günler, haftalar, hatta aylar alabilir ama şempanzeler bundan çok daha sosyaller. Yani, bence onlar maymunlar gibi birlikte yaşamaya başladılar ve yaşam alanlarında da birlikte hareket ediyorlar.”
Pruetz, “seks için yiyecek” teorisinin bir sonucu olarak erkekler ve dişiler arasında bazı paylaşım davranışları gördü. ISÜ araştırmacıları, kızışma (dişilerde cinsellik isteğinin doruğa ulaşması süreci) dönemindeki olgun ve ergenlik dönemindeki dişilerin erişkin erkek şempanzelerden yiyecek aldığını fark etti. Fongoli topluluğunda az sayıda dişi olduğu için Pruetz, erkek şempanzelerin yiyecek değiş tokuşunu gelecek bir çiftleşme stratejisi olarak kullandığını belirtti. Pruetz şöyle anlatıyor:
Erkek şempanzeler, bu durumu davranışlarından uzun vadede kazanç sağlayabileceklerini ön gördükleri bir strateji olarak kullanılıyor olabilirler. Bunu, aralarında özel arkadaşlık olan babunlarda görürüz.
Paylaşmada Çevrenin Etkisi
Araştırmacılar, savan ikliminde yaşayarak oraya alışmış tek şempanze topluluğuna dayanarak Fongoli'deki deneyin, açık, kuru ve sıcak havanın sosyal davranışlar ve organizasyonlar üzerindeki etkilerine dair detaylı bilgi sağladığı sonucuna vardılar. Pruetz, bu bilgilerin ilkel insanların paylaşmaya nasıl başladığına ışık tutabileceği kuramını da ortaya koydu. Pruetz şöyle söylüyor:
İnsan davranışlarının bazı yönleri görülüyor, bence bu ilgi uyandırıcı çünkü tam olarak aynı değil; ancak öte yandan, size ilkel insanların paylaşmaya nasıl başladığına dair bir fikir verebilir. Bu en azından bir senaryo ve paylaşım davranışının kendi soyumuza nasıl geçmiş olabileceğini anlatıyor. Bana kalırsa bu, çevrenin ne kadar önemli olduğunu destekliyor.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 2
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/10/2024 23:14:14 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2698
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Science Daily. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.