Sarışınlar ve Saçları ile İlgili Temel Bilgiler

İnsanlarda en dikkat çekici özelliklerden biri saç rengidir. Özellikle sarı saçlar, uzun yıllardır insanların ilgisini çeken bir renk olmuştur. Öyle ki, günümüz popüler kültüründe sarışınlarla ilgili birçok espri ve mit bulunmaktadır.

Sarışınlar günümüzde Dünya'nın birçok noktasında bulunmaktadır. Fransız nüfusunun %10'u, Portekiz nüfusunun %11-15'i, Kuzey Afrika'nın %1-5 arası, Sahra altı Afrika'nın %3-4'ü, Kanada'nın %25'i, ABD'nin %18'i, Arjantin'in %14'ü, Uruguay'ın %12'si, İsveç'in %70-84'ü, Norveç'in %66-76'sı, İspanya'nın %7'si sarışındır. Türkiye'de bu konuda resmi ve net sayılar olmamakla birlikte yaklaşık %3-7 civarının sarışın olduğu tahmin edilmektedir. Elbette bu sayıların tamamı yaklaşık değerler olmakla birlikte sadece gerçek, sarışın saç genotipine sahip olanları içermektedir. Boyalı saçlar hesaba katılmamaktadır.

Sarışınlarla ilgili espri ya da mit olmayan bazı gerçeklerden bahsedecek olursak... İlk olarak, sarı saçlı insanlarda daha fazla sayıda saç teli bulunduğu bilinmektedir, özellikle de kızıl saçlı insanlara göre... Ortalama bir insan kafasında 100.000 adet kıl keseciği (folikülü) bulunmaktadır. Bunların her biri ömür boyunca ortalama 20 adet kıl üretme kapasitesine sahiptir. Kahverengi saçlı insanlar ortalamaya yakın bir saç sayısına sahiptirler. Kızıl saçlı insanlarda bu kesecik sayısı ortalamanın altında ve 86.000 civarlarındayken, siyah saçlı insanlarda ortalama olarak 110.000 adet kıl keseciği bulunur. Öte yandan sarışınlarda bu sayı ortalama olarak 146.000'e ulaşmaktadır. Bunun sebepleriyle ilgili kesin veriler olmamakla birlikte, santimetre kareye düşen kıl sayısının, kılın kalınlığı ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Kızıl saçlı insanların saçları genelde ortalamadan daha kalınken, sarışınların saçları daha incedir.

Bunun haricinde sarışınlığın genetik kökenleri ve evrimi de uzun yıllardır araştırılmaktadır. Gen frekansı bakımından sarışınlığın en sık Avrupa'da olduğu görülmektedir. Kuzey Avrupa'ya ulaşıldığında bu oranlar iyice artmaktadır. Sarışınlığı belirleyen başlıca genin MC1R geni olduğu bilinmektedir. Bu genin evrimi üzerine yapılan moleküler çalışmalar, genin ortaya çıkmasına sebep olan mutasyonların 11.000 yıl kadar önce, son buzul çağı içerisindeyken oluştuğunu göstermektedir.

Buradaki yazımızda izah ettiğimiz gibi, deri ve kıl renginin evrimine etki eden başlıca unsurlar D vitamini sentezi ve güneş ışınlarının miktarıdır. Dr. Peter Frost gibi araştırmacılar cinsel seçilim sonucu bu rengin evriminin de önemli ölçüde hızlandığını ileri sürmektedirler.

Science dergisinde Mayıs 2012'de yayınlanan bir araştırmaya göreyse, sarışınlık insan evriminde birkaç defa evrimleşmiş olabilir. Solomon Adaları'nda yapılan bir çalışmada, TYRP1 isimli bir genin de sarışınlığa neden olduğu tespit edilmiştir.

Sarışınlarla ilgili üretilen ilginç espriler ve mitler bir yana, bu konuda birçok ilgi çekici araştırma da yürütülmektedir.