Su samuru (Lutra lutra)

Gözlem Bilgileri

Mustelidae (Sansargiller) ailesinin en iri türlerinden olan su samuru (Lutra lutra) 3 şubat 2017 ve 17 mart 2017 tarihlerinde iki kere olmak üzere Samsun şehrinde Karadeniz kıyı şeridinde gözlemledik.

Tanım ve Genel Bilgiler

Su samuru (Lutra lutra), Mustelidae (Sansargiller) ailesinin yarı-sucul üyelerindendir. Boy uzuluğu 80 cm, kuyruk uzunluğu 45 cm olan bu türün postu koyu kahverengidir. Parmak araları perdeli olduğundan iyi bir yüzücüdürler. Noktürnal (gececil) bir tür ve oldukça ürkek olduklarından doğada doğrudan gözlemlemek oldukça zordur. Yaşamlarını sürdürebilmeleri kolay olmayan su samurlarının yaşam süreleri yaklaşık 12-18 yıl kadar olsa da bu türler için 4 yaşına kadar gelebilmeleri büyük bir şanstır.

Gökhan Eren

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Bu tür ilk olarak taksonominin babası sayılan meşhur İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus tarafından Sistema Naturae eserinin 10. baskısında tanımlanmıştır.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’yı içine alan Palearktik bölgede yayılış göstermektedir. Dünya'daki en yaygın su samuru türüdür. Yaşam alanları; dere, çay, nehir, göl ve akarsuların denize döküldüğü yerler, tatlı su ve bataklık ormanları, pirinç tarlaları, okyanus kıyıları, fiyortlar, mağaralar ve su yollarına bitişik karasal alanlarda yaşarlar. 

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği) kriterlerine göre 2000'li yılların başında “Vulnerable (duyarlı: neslinin doğada tükenme riskinin yüksek olan)” statüsündeyken, 2004 yılından itibaren “Near Threatened (tehdite yakın: yakın gelecekte tehdit altında olarak tanımlanma olasılığı olan)” olarak değiştirilmiştir. Ülkemizde de bu tür Near Threatened (NT), yani tehdide yakın kategorisinde yer almaktadır. Mevcut popülasyonlar yaygın olmasına rağmen, özellikle Avrupa'da, su samuru sayısı çevre kirliliği ve habitat kaybı gibi nedenlerden dolayı büyük düşüş göstermektedir.

H. Tuğrul Atasoy

Davranış ve Etoloji

Gece boyunca oldukça aktif olan su samurları su altında 2 dakikaya kadar dayanabilirler. Bazen küçük gruplar halinde bulunsa da genellikle soliter (tek yaşayan) hayvanlardır. Hem yavru hem de yetişkin su samurları, su içerisinde birbirlerini oynar (kovalama, ters yüzme, kayma vb.) Bu davranışların genç bireylerin avlanma tekniklerini geliştirmesine yardımcı olduğu düşünülmektedir. Su samurları, kısa, tiz bir ıslık sesi çıkarır. Geceleri yaşam alanlarına yakın yerlerde dolaşırsanız bu sesleri duyabilirsiniz. Dişi su samuru yıl boyu östrus (memelilerin belli fizyolojik ve psikolojik belirtiler göstererek erkeği kabul etme durumu) gösterir. Çiftleşme suda veya karada gerçekleşebilir. Ana çiftleşme zamanları Şubat, Mart ve Temmuz aylarındadır.

Gebelik 60-70 gün sürer ve sütten kesim 3. ayda gerçekleşir. Dişi su samurları genellikle 99-122 gram ağırlığında olan 2-3 yavru doğururlar. Yavruların gözleri birinci ay sonunda açılır ve iki ay sonra yuvadan çıkmaya başlarlar. Yavru bakımı 14 aya kadar sürebilir. Su samurları doğuştan “yüzücü” değillerdir. Yavrular genellikle anneleri tarafından suya çekilerek yüzdürülmeye zorlanır. Beş aylık olduklarında kendi başlarına avlarını yakalayabilirlerse de, annelerine en az 1 yıl boyunca bağlıdırlar. Erkek su samurlarının yavru gelişimine çok fazla katkısı bulunmaz, ama yuvayı periyodik olarak ziyaret etmeye devam eder. Yavrularda cinsel olgunluğa erişme süresi 2-3 yıldır.

Gökhan Eren

Diyet ve Metabolizma

Aslen etçil olsalar da, gerektiğinde hepçil türler olabilirler. Besin tercihleri arasında, başta balık olmak üzere midye, tatlı su yengeci, kerevit gibi omurgasız hayvanlar ve amfibi (iki yaşamlı), sürüngen, küçük kuş ve memeliler gibi omurgalı hayvanlar bulunur. Hatta bazen de bitkileri besin olarak tercih edebilirler. Su samurları günde günde yaklaşık 1 kilo besin tüketirler.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Geçmişte bazı ülkelerde nehirlerde yaşayan su samurları, balıkçılar tarafından balıklar için tehdit olarak görülmüş hatta öldürülen her su samuru için İsviçre hükümeti tarafından ödüllendirme yapılmıştır.