Eteneliler (Eutheria)

Tanım ve Genel Bilgiler

Memelilerin tipik özelliklerini taşırlar. Tamamında gerçek bir plasenta bulunur. Bu yüzden diğer bir adı da "plasentalılar" olarak geçer. Doğacak yavru gelişimin önemli bir dönemini plasentada geçirir. Neredeyse erişkin formun küçük hali olarak doğarlar. Çoğu tür doğduktan birkaç saat veya gün sonra yürümeye başlayabilir. Pelvis kemikleri arasında epipubic kemik bulunmaz. Bu yüzden hamilelik döneminde karın ve plasenta fazlası ile genişleyebilir. Penis, testisin önündedir. Testis de scrotum denilen bir kese içerisinde pelvik (kasık) bölgede, vücut dışındadır. Tek deliklilerde ve balıklarda ise testis, abdominal (karın) bölgede, vücut içerisindedir. Tek açıklığı olan vajina bulundururlar. Ürogenital kanal ile anüs farklı delikler halindedir. Serebral hemisferde (beyin) kıvrımlar daha fazladır. İyi gelişmiş bir corpus callosum bulundururlar. Bu sinir lifleri topluluğu, sağ ve sol beyin küreleri arasında yoğun bir iletim sağlar.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Bilinen memeli türlerinin yaklaşık %96'sı bu alt sınıfın üyesidir. Tek delikliler, keseliler ve eteneliler olmak üzere 3 büyük memeli taksonundan biridir. Jura Devri'ne yani yaklaşık 160 milyon yıl öncesine ait bulunan Juramaia sinensis türü fosil, bilinen en eski eteneli olma özelliğini taşıyor. Diğer memeliler gibi sürüngen benzeri hayvanlar olan therapsid atalarından evrimleşmişlerdir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Neredeyse Dünya'nın her yerine yayılmışlardır. Kutuplardaki deniz aslanlarından çöllerdeki farelere, derin denizlerdeki balinalardan mağaralardaki yarasalara kadar birçok coğrafyaya uyum sağlamışlardır.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Ne yazık ki birçok türün de yoğun avcılık nedeni ile nesli tükenmiştir veya tükenmek üzeredir. Ayrıca insanlar tarafından yapay seçilim yolu ile jenerasyonlar boyunca bilinç olarak istenilen türler seçilmiştir. Dolayısıyla gerek yiyecek, gerek giyecek ve gerekse de kozmetik anlamda insan nedenli değişime uğramışlardır. Kısaca vahşi türler arasından bilinçli olarak seçilen birey, genlerine bir sonraki nesle aktarabilmiştir ve bundan ötürü insanlara, atasal dölden daha yararlı olmuştur. Bu yüzden farklı türler ve alt türler evrimleşmiştir. Örneğin inek, at ve köpek gibi.

Yapay seçilim, ilk olarak Romalılar'da kullanılmıştır ve tarımla uğraşanlara belirli özelliklere sahip hayvan ve bitkilerin kendi aralarında çiftleştirilmesiyle, istenen özellikteki yavruların doğma şansının arttırılabileceği öğütlenmiştir. Daha sonradan Persli Ebu Reyhan Biruni, 11. yüzyılda yazdığı Hindistan isimli kitabında yapay seçilime pek çok örnek vermiştir. Son olarak Darwin, konu üzerinde çok uzun yıllar çalışmış ve pek çok evcilleştirme işlemi gerçekleştirmiş bir uzman olarak, Türlerin Kökeni isimli eserinde ve Evcilleştirme Altında Bitki ve Hayvanlardaki Çeşitlilik isimli kitaplarında bu konuya geniş yer ayırmıştır. Zaten "Yapay Seçilim" kalıbını ilk ortaya atan da, Darwin olmuştur.

Etimoloji

Yunanca Eu- "doğru" veya "gerçek" anlamındadır, Theria ise İngilizce'deki "beast" yani "hayvan" veya "yaratık" anlamındadır. Kısaca "gerçek yaratıklar" olarak tanımlanabilir.