Ak gerdanlı ötleğen (Curruca communis)

Ak gerdanlı ötleğen (Curruca communis), orta boyutlu bir ötleğen türüdür. Morfolojik olarak yakın akrabası küçük ak gerdanlı ötleğen (Curruca curruca) ile fazlasıyla benzerlik göstermektedir. Fakat kanat tüyleri ve kol teleklerinin kenarlarının kızıl-kahverengi tonlarında olması, kuyruk uzunluğunun daha fazla olması ve beyaz göz halkasıyla ondan ayrılır.^[1] Vücut tüyleri spesifik olmayan soluk kahverengi tonlarında olduğu için diğer bazı ötücü kuşlar ile karıştırılabilir. Ayrıca gaga ucundaki diş benzeri tırtıklı yapı, beslenirken böcekleri, meyveleri ve bitki çekirdeklerini kavramayı sağlamaktadır.

Her iki cinsiyet de esas olarak üstte kahverengi ve altta devetüyü (açık kahverengi) rengiyken, uçma telekleri (remiges) kestane rengindedir. Ayrıca eşeysel dimorfizm (cinsiyetler arası görünüş farkı) barındıran sayılı ötleğenlerden biridir. Yetişkin erkeğin kafa tüyleri gri ve boğaz bölgesindeki tüyleri beyazdır. Dişi ise gri kafa tüylerinden yoksundur ve boğaz daha soluk tonlardadır.^[2]

Pedram Türkoğlu

Taksonomi ve Evrimsel Tarih

Curruca communis, Ötleğengiller (Sylviidae) familyasında sınıflandırılır. John Latham isimli tıp doktoru ve ornitolog tarafından 1783’te binomial isimlendirmede Sylvia communis olarak tanımlanmıştır. Fakat günümüzde, Johann Matthäus Bechstein tarafından 1802 yılında tanımlanan Curruca cinsine atanmıştır.

Küçük ak gerdanlı ötleğen (Curruca curruca) ile filogenetik ayrışmanın Buz Devri’nin sonlarına doğru gerçekleştiği düşünülmektedir. Tıpkı söğütbülbülü (Phylloscopus trochilus) ve çıvgın (Phylloscopus collybita) gibi. Fakat asıl ilginç kısım, küçük ak gerdanlı ötleğen (Curruca curruca) ile ak gerdanlı ötleğen (Curruca communis) türleri her ne kadar aynı cinste sınıflandırılsa da, moleküler olarak birbirleriyle yakın akraba olmadıkları anlaşılması olmuştur!^[2]

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Göçmen bir türdür. En yoğun olarak Avrupa kıtasında görüntülenmektedirler. Daha sonra Batı Asya, Orta Asya ve Tropikal Afrika’da dağılımları vardır. Amerika, Avustralya, Güneydoğu ve Kuzeydoğu Asya’da kayıtları yoktur.^[1]

Pedram Türkoğlu

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN Kırmızı Liste tarafından Düşük Riskli, yani Least Concern (LC) kategorisinde sınıflandırılır. Bu yüzden popülasyon sayısı hakkında herhangi bir endişe bulunmamaktadır.

Davranış ve Etoloji

Yuvalarını alçak çalılara yapabilirler ve 3-7 civarında yumurta bırakırlar. Çalıların tepesine tünemiş haldeyken sık sık gözlemlenebilirler.^[1] Yoğun bitki örtüsünün bulunduğu bodur floralarda dalların en üst noktalarına tünerken görüntülenebilirler. Göçmen kuşlardır, Avrupa'da ve Batı Asya'da üremektedirler. Kışlamak için Tropikal Afrika’ya ve Arap Yarımadası'na göç etmektedirler.^[2]

Diyet ve Metabolizma

Diğer ötleğenler gibi böcekçildirler, ancak aynı zamanda yumuşak meyvelerle de beslenmektedir.^[2]

Gözlem Bilgileri

Zonguldak, Filyos beldesinde ak gerdanlı ötleğen (Curruca communis) gözlemek için yaklaşık 1 saat boyunca bekledik. Arazide bize eşlik eden zoolog ve mamalog sevgili hocamız Prof. Dr. Mustafa Sözen’e teşekkür ederiz. Ayrıca kapak fotoğrafındaki kayıt, İstanbul Tabip Odası'nın tıp doktorları arasında düzenlediği 2022 yılı fotoğraf yarışmasında sergilenmeye layık görüldü.