Rüyalarını Yaşayanlar: REM Davranış Bozukluğu Nedir?

Uyku, Non-REM (hızlı göz hareketi içermeyen) ve REM (Rapid Eye Movement, yani hızlı göz hareketi içeren) olmak üzere 2 ana periyodun birbirini takip etmesiyle gerçekleşir. Bu iki periyot uyku boyunca 60-90 dakikalık döngüler halinde peş peşe gerçekleşmektedir.

Non-REM uykusu kendi içinde 3 evreden oluşur. 1. Evre 5-10 dakika kadar süren gözlerin kapalı olduğu uykuya dalma zamanıdır. 2. Evre kalp hızının yavaşladığı hafif uyku dönemidir. 3. Evre ise derin uykunun gerçekleştiği bölümdür. Uykunun çoğunluğunu Non-REM periyodunda geçiririz. Daha sonra başlayan REM evresinin de gerçekleşmesiyle 1 uyku döngüsü tamamlanır. Rüya görmeye REM uykusuna geçiş yaptığımız zaman başlarız. REM evresi ismini bu periyotta gerçekleşen hızlı göz hareketlerinden alır ve bu evrede EEG (elektroensefalogram) tarafından kaydedilen dalgalar beyin aktivitesinin uyanıklık durumuyla neredeyse eş değer olduğunu göstermiştir. 

REM uykusunun en önemli özelliklerinden bir tanesi fizyolojik uyku felci adı verilen çizgili kaslarda geçici atoni (kasılma olmaması) ve paralizidir. Beyin sapından çıkan nöronların omurilikte bulunan ve kas kontrolü sağlayan motor nöronlara ulaşmasıyla REM uykusu boyunca hareketsiz kalmamız sağlanır. İşte bu geçici felç durumu bozulduğunda karşımıza REM davranış bozuklukları çıkar ve rüyayı yaşamaya başlarız.

REM davranış bozuklukları, kişinin rüyasında gördüklerini uyku hali devam ederken gerçekleştirmesiyle nitelenen bir ‘’parasomnia’’ türü olarak tanımlanmıştır. Bu rüyalar genelde canlı, yoğun ve şiddet içeriklidir. Uyku sırasında konuşma, çığlık atma, tekme veya yumruk savurma gibi başlayan semptomlar ilerleyen dönemde kendine ve etrafındakilere zarar verecek seviyeye ulaşabilir. Hastanın yataktan düştüğü, yanında yatan kişiye şiddet uyguladığı vakalar bildirilmiştir. Bu durum sabaha karşı olan saatlerde daha sık görülür çünkü REM uykusu her döngüde bir öncekine göre daha uzun sürer. Hasta uyandığı zaman rüyasını hatırlar ve tipik olarak kâbus gördüğünden bahseder.

Genellikle erkek cinsiyet ve ileri yaşlarda görülen bu hastalığın asıl sebebi bilinmese de Parkinson hastalığına eşlik ettiği veya kullanılan ilaçların yan etkisi olarak ortaya çıkabildiği gözlemlenmiştir. Özellikle gece alınan bazı antidepresan ilaçların bu duruma yol açtığı görülmüştür. Alkol alımını bırakma sürecinde de ortaya çıkabilmektedir.

Bu hastalarda tedavinin temel amacı güvenli bir uyku ortamı oluşturmaktır ve gerekli görüldüğü takdirde ilaç tedavisine başlanabilir. Tedavide ilk seçenek olarak melatonin hormonu kullanılır. Melatonin normalde epifiz bezinden salgılanan bir hormondur. Etki mekanizması tam oarak bilinmemekle birlikte REM uykusunda kas atonisini tetiklediği ve semptomları azalttığı fark edilmiştir.